«لوزان» محیط‌زیست کجاست؟

در نگاه عمومی بیشترین حساسیت و پیگیری پیرامون تحریم‌هایی است که سال‌هاست غیرمنصفانه زندگی مردم عادی را هدف گرفته است. فراتر از آن‌که در انتهای ژوئن چه تصمیمی نهایی شود، «لغو» یا «تعلیق» تحریم‌ها می‌تواند فصل جدیدی از زیست عمومی را در جامعه ایرانی ایجاد کند. تحریم‌های چند ساله، بسیاری از زیرساخت‌های کشور را که در نگاه نخست هیچ ارتباط مستقیمی به رآکتورهای آب سنگین و سانتریفیوژ ندارد، هدف قرار داد و برخلاف مقاومت یک ملت فداکار و خلاقیت و نوآوری فرزندان ایران اسلامی خسارت‌های بسیاری را موجب شد.

در این میان محیط‌زیست ایران هم از ترکش‌های تصمیم‌های سیاسی تندخویان بین‌المللی بی‌نصیب نماند. بعد از توافق ژنو در پنجم آذر ١٣٩٢ در نوشتاری در یکی از روزنامه‌های صبح کشور به این موضوع اشاره کردم که از مواردی که تحریم‌های آن انتظار می‌رود، مرتفع شود، تسهیل دسترسی مالی نهادهای سازمان ملل در ایران است. از آنجا که بخش بزرگی از این کمک‌ها در عرصه محیط‌زیست نمود پیدا خواهد کرد، سنگ بزرگی از جلوی پای فعالیت‌های مردمی و پویایی سازمان‌های مردم‌نهاد برداشته شده و امکان راه‌اندازی و حمایت از فعالیت‌های تحقیقی، علمی و اجرایی در زمینه محیط‌زیست بیشتر خواهد شد. لذا می‌توان به تکرار تجربه‌های ارزشمندی مانند آنچه در مورد پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی (که دیگر باید گفت ایرانی) رخ داد، امیدوار بود.

بدون تردید این توافق ارزشمند و اثرات جنبی آن برای کارشناسان عرصه محیط‌زیست که علاقه‌مند به مطالعه و پژوهش درباره اثرات و تبعات استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای بر محیط‌زیست هستند، فرصت مناسبی را فراهم می‌آورد تا دستیابی به دانش فنی حفاظت و پیشگیری را سرلوحه خود قرار دهند و کام ملت را برای همیشه از این پیروزی شیرین نگه دارند. در آن یادداشت تاکید کردم که این خدمت ظریفی است که ارزش آن از خدمت «ظریف» به کشور کمتر نخواهد بود.

پدیده دردسرساز گردوغبار در زمستان ١٣٩٣ به عریان‌ترین شکل نشان داد که بسیاری از مسائل محیط‌زیستی خاستگاهی فراسوی مرزها دارند و راهکار مقابله با آنها نیز یک اراده بین‌المللی می‌طلبد به همین دلیل بسط و توسعه مناسبات جهانی محیط‌زیستی یکی از نیازهای روز سازمان حفاظت محیط‌زیست به شمار می‌رود. تربیت نیروهای متخصص، اعزام کارشناسان برجسته و صاحب‌نظر به نشست‌های بین‌المللی محیط‌زیستی به منظور نقش‌آفرینی و تاثیرگذاری، پرهیز از ورود به مناقشات بیهوده و تسلط به ادبیات و شکل و سیاق مذاکرات جهانی حوزه محیط‌زیست می‌تواند سازمان حفاظت محیط‌زیست جمهوری اسلامی را از ساختمان سبز پردیسان حداقل به یک کانون تاثیرگذار در منطقه تبدیل کند. فارغ از این‌که چه کسی «دکتر ظریف» محیط‌زیست ایران باشد و «لوزان» محیط‌زیست کجا خواهد بود، شکل‌گیری این اراده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

دکتر اصغر محمدی فاضل / عضو هیات علمی دانشگاه محیط‌زیست