مذاکره؛ از 18 فروردین تا 29 اسفند

در تابستان امسال بود که در آخرین روزهای پایان ضرب‌الاجل اول توافق ژنو، ظریف رکورد گفت‌وگوهای درازمدت را شکست و مذاکرات دو طرف 18 روز ادامه یافت، هرچند به پایان نرسید. چنین بود که گفت‌وگوهای هسته‌ای که اولین دور آن امسال از هجدهم فروردین شروع شده بود، تا بیست و نهم اسفند، یعنی آخرین روز سال ادامه یافت تا نشان دهد موضوعی که به نظر بسیاری از صاحب‌نظران، اولویت اول دولت حسن روحانی بود، در تمام طول سال همچنان در اولویت قرار گرفت و هیچ حادثه سیاسی و حاشیه‌پردازی مذاکراتی هم نتوانست بر آن سایه بیندازد.

گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و 1+5 دست‌کم با پنج دسته از مخالفت‌ها روبه‌رو بود. دسته نخست این مخالفان صهیونیست‌هایی بودند که می‌ترسیدند امضای توافق، مُهر پایانی بر سناریوی ایران‌هراسی آنها باشد. چنین بود که صهیونیست‌هایی که در سال 93 با قتل‌عام مردم غزه، کارنامه ضدانسانی خود را سیاه‌تر کردند، باز هم به بهانه ضرورت عدم دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای(!) بر طبل شکست مذاکرات کوفتند و البته هر چه بیشتر در برابر گفت‌وگوها مانع‌تراشی کردند، کمتر به نتیجه رسیدند، تا آنجا که سفر اخیر نخست‌وزیر این رژیم به واشنگتن با بی‌محلی رئیس‌جمهور آمریکا مواجه شد و همزمان، 50هزار نفر نیز در تل‌آویو علیه نتانیاهو و رویکرد او در قبال پرونده هسته‌ای کشورمان تظاهرات برگزار کردند.

دسته دوم کسانی که نمی‌خواستند مذاکرات به نتیجه برسد و در سال 93 همه توان خود را در این مسیر مصرف کردند، اعرابی بودند که می‌پنداشتند توافق هسته‌ای، به جایگاه منطقه‌ای آنها لطمه خواهد زد. آنان که در آخرین روز ضرب‌الاجل دوم ژنو خود را به وین رساندند تا در دیدار با وزیر خارجه آمریکا، مانع امضای هرگونه توافق شوند، خود را بازنده توافقی می‌دانند که با قدرت گرفتن ایران در پی آن، ثبات به خاورمیانه بازگردانده خواهد شد.

سومین گروه ناراضیان توافق، تندروهای دنباله‌روی صهیونیسم در خاک آمریکا هستند. همان‌ها که در جریان نطق نتانیاهو در کنگره، آن‌قدر از جای خود بلند شده و برایش کف زدند که برخی به طعنه نوشتند گویی آمریکا مستعمره صهیونیست‌هایی است که جهان را ناامن کرده‌اند. این دسته از تندروهای غربی، با نامه‌نگاری اخیر خود در قالب 47 سناتور نشان دادند برای رسیدن به منافع حزبی‌شان حتی حاضرند پا روی منافع ملی آمریکا بگذارند و جهانی را به کشورشان بی‌اعتماد سازند. گروه چهارم مخالفان مذاکره، برخی تندروهای اروپایی هستند که می‌پندارند توافق نهایی هسته‌ای حاضر گفت‌وگوی تهران و واشنگتن بوده و اروپا جایگاهی در این گفت‌وگوها نداشته است. آنها که نگران سهم خود از بازار کشورمان پس از به پایان رسیدن مذاکرات هستند، فکر می‌کنند با گرفتن ژستی مخالف، می‌توانند امتیاز بیشتری برای بهره‌برداری‌های اقتصادی بگیرند.

و در نهایت آخرین گروه مخالف مذاکرات که در برابر خیل کشورهای حامی گفت‌وگوهای هسته‌ای قرار گرفته‌اند، گروه‌های ضدانقلاب خارج از کشور هستند که امسال در مواقع حساس نزدیک به توافق نهایی تلاش کردند با ادعای دروغین درباره برنامه هسته‌ای کشورمان و به‌اصطلاح آنچه افشاگری می‌خوانند بر گفت‌وگوهای هسته‌ای اثر بگذارند، هرچند جهان به ادعاهای آنها بی‌توجه بود و روند مذاکرات نشان داد آنها نتوانستند کوچک‌ترین توفیقی در برنامه‌های ضدایرانی خود داشته باشند.

گرچه در داخل کشورمان نیز دغدغه‌هایی درباره مذاکرات وجود داشت، اما جنس این دغدغه‌ها بیشتر ناشی از بی‌اعتمادی به کشورهای غربی حاضر در مذاکرات بود که این امر با همراهی تیم دیپلماسی، به پیشبرد مذاکرات کمک کرد. هرچند گاهی برخی تاکتیک‌های مذاکراتی چون پیاده‌روی وزرای خارجه ایران و آمریکا با حساسیت‌هایی روبه‌رو شد که خوشایند حامیان گفت‌وگوهای هسته‌ای نبود.

پیگیری دقیق اولویت‌های ایران در جریان مذاکرات، تعیین دقیق چارچوب گفت‌وگوها از سوی مقام معظم رهبری و حمایت پیاپی ایشان از تیم مذاکره‌کننده، همزمان با حفظ همبستگی داخلی و توانایی تیم دیپلماسی در شکاف انداختن میان کشورهای 1+5 بر سر تحریم کشورمان باعث شد این گفت‌وگوها با وجود دو بار تمدید مهلت و با همه جدال‌های رسانه‌ای به‌راه افتاده بر سر آن و گمانه‌زنی‌های بی‌شمار، در فرجام روی ریل طراحی شده از سوی کشورمان قرار گرفته و حالا باید دید این قطار در حال حرکت چه زمانی به ایستگاه نهایی خواهد رسید؟