دستپخت‌های خودمانی در یک برنامه خودمانی

چه بسیار برنامه‌هایی که حاصل خلاقیت و ابتکار سازندگانشان بوده‌اند و به قول معروف دست اول؛ اما در عمل طرفی برنبسته‌اند و دل مخاطب را به دست نیاورده‌اند و از سوی دیگر بوده و هستند آثاری که طرح اولیه‌شان را وام گرفته‌اند، اما در جذب مخاطب موفق بوده‌اند، گیرم که بیننده در همان اوان از دیدن آنها غافلگیر نشده باشد و در پس زمینه ذهنش مشابهاتی را به یاد بیاورد. اصولا دایره موضوعات و سوژه‌های برنامه‌سازی آن‌چنان فراخ و گسترده نیست که بتوان برای هر برنامه طرحی نو در انداخت و موضوعی دست نخورده را از پستو بیرون کشید و دستمایه ساخت یک برنامه قرارش داد. به طور مثال برنامه‌های آشپزی سال‌هاست در شبکه‌های کشورهای مختلف تولید و پخش می‌شوند و اتفاقا کمتر به تکرار می‌رسند و قافیه را به ملالت بیننده می‌بازند.

برنامه «دستپخت‌های خودمانی» که از شبکه دو پخش می‌شود، سوژه نابی ندارد. این که دو هنرمند یا ورزشکار را مقابل هم بگذاری تا آشپزی کنند و بعد تماشاگران یا داورانی به قضاوت نتیجه کارشان بنشینند، چندان خلاقانه و مبتکرانه نیست، دست‌کم در شبکه‌های آن‌ طرف آبی نمونه‌های زیادی برای آن می‌توان یافت. اما موفقیت یک برنامه لزوما به نداشتن مشابه‌های چه وطنی و چه خارجی ارتباط پیدا نمی‌کند. می‌توان موضوع را وام گرفت، رنگ و لعاب وطنی زد، بومی‌سازی‌اش کرد، با فرهنگ خودی تطبیقش داد و بعد به مخاطب ارائه کرد. اتفاقا دستپخت‌های خودمانی هم تقریبا با همین فرمول تولید شده و اتفاقا در جذب مخاطب موفق عمل می‌کند.

زندگی خصوصی هنرمندان و زوایای ناگفته و ناپیدایش همیشه و همه‌جا برای مردم کوچه و بازار جذاب و در عین حال پرسش‌برانگیز است. بیننده زمانی که هنرپیشه محبوبش را که همیشه نقش دکتر و مهندس و وکیل و پلیس بازی کرده، می‌بیند که پیش‌بند بسته و دست به ملاقه و کفگیر شده و سیب‌زمینی خرد می‌کند و پیاز تفت می‌دهد به‌طور قطع برایش جذاب خواهد بود.

سازندگان دستپخت‌های خودمانی دقیقا دست روی این علاقه مخاطب گذاشته و در یک برنامه 35 دقیقه‌ای دو هنرمند یا ورزشکار را مقابل یکدیگر می‌گذارند تا با کمک دستیارانی که برایشان در نظر گرفته‌اند و اتفاقا از آشپزان زبردست هم هستند پخت و پز کنند و به نوعی مهارتشان را به رخ هم بکشند، البته اگر مهارتی در کار باشد. در چنین فضایی می‌توان حدس زد که بهانه و اسباب برای سرگرمی بیننده نیز به وفور فراهم باشد.

مهمانان در حین آشپزی یکدیگر را می‌نوازند با نیش و کنایه‌های البته دوستانه و کری‌خوانی‌های مبارزطلبانه و بازار خنده و شوخی حسابی گرم و پررونق است.

مجری برنامه ـ بهار ارجمند ـ هم که خود هنرمندزاده است و اهل بخیه، در بده بستان و مدیریت شوخی‌ها نه‌فقط در مقابل مهمانان کم نمی‌آورد که گاه از آنها پیشی هم می‌گیرد. چیزی که دیدن دستپخت‌های خودمانی را برای بیننده جذاب و گیرا می‌کند فضای خودمانی و صمیمانه‌ای است که بر این برنامه و مناسبات مجری و مهمانان و کارشناسان و داوران مستولی و حکمفرماست. در عین حال سازندگان برنامه اساس کار را بر سادگی و بی‌تکلف بودن و اجتناب از ریخت و پاش استوار کرده‌اند. غذاهایی که قرار است هنرمندان کار طبخ و پختشان را به‌عهده بگیرند اغلب متعلق به گروه خوراکی‌های ساده و در اصطلاح عامیانه، حاضری و دم‌دستی است، مثلا سمبوسه یا کشک بادمجان. شاید در سیاست سازندگان برنامه، اولویت با نفس دور هم بودن هنرمندان و تبعات غالبا نیک برآمده از این همنشینی‌هاست تا مثلا محک‌زدن و آزمودن توانایی‌های آشپزی آنها، که همه بیش و کم می‌دانیم جماعت بازیگر چندان وقت و حوصله‌ای برای این قسم کارها ندارند. در عین حال و در قالب یک مسابقه آشپزی می‌توان غذاهای ساده، بومی، سالم و البته خوشمزه ایرانی که چیزی نمانده قافیه را یکسره به فست‌فودها ببازند، به مردم معرفی کرد که احتمالا اعضای اتاق فکر دستپخت‌های خودمانی چنین سیاست و هدفی را نیز برای این برنامه تعریف و تصویب کرده‌اند.

رقابت در این برنامه که در اصل یک مسابقه است خود می‌تواند جذابیتی باشد مضاعف بر جاذبه‌های بصری دور هم جمع شدن هنرمندان و ورزشکاران محبوب و مورد توجه جامعه. به هر حال مشاهیر هم دوست ندارند که در حوزه رقابت و زورآزمایی کم بیاورند، گرچه میدان این رقابت آشپزخانه باشد و ابزار و وسایلش، قابلمه و ملاقه و آبکش و آبگردان.

دستپخت‌های خودمانی البته از مخاطبانش نیز غافل نشده و با برگزاری یک مسابقه پیامکی آنها را هم به صورت مستقیم دخیل می‌کند، در متن و روند برنامه و البته بار اطلاعاتی‌شان را هم در حد و توان خود بالا می‌برد. بینندگان ضمن آزمودن شانس برنده شدن خود در یک برنامه تلویزیونی و بالطبع دریافت جایزه، از خواص مواد غذایی، روغن‌ها، نوشیدنی‌ها و ادویه‌ها نیز مطلع می‌شوند. دستپخت‌های خودمانی از جمله برنامه‌هایی است که بخوبی فرآیند بومی‌سازی روی آن صورت گرفته و حال و هوای ایرانی پیدا کرده است. برنامه‌ای که سوژه مبتکرانه‌ای ندارد اما، جذاب است و بیننده را لااقل برای نیم ساعتی با خود همراه می‌کند.

زورآزمایی هنرمندانه هنرمندان و ورزشکاران در عرصه آشپزی که در چنین برنامه‌ای شکل و قالب گرفته است، اما از یک ضعف رنج می‌برد و آن ساعت پخش نه‌چندان مناسب است. حدود ساعت 8 شب برای برنامه‌ای که می‌تواند تمام افراد یک خانواده را به عنوان جامعه مخاطب خود تعریف کند زمان ایده‌آلی برای پخش نمی‌تواند باشد. این برنامه ساعت 19 و 45 دقیقه روزهای یکشنبه و پنجشنبه هر هفته از شبکه دو پخش می‌شود.

محسن محمدی / جام‌جم