ثبت ملی هنر «مُهر و حکاکی»

به گزارش جام‌جم، آیین رونمایی از کتاب «دانشنامه مهر و حکاکی ایران» و اعلام ثبت ملی «مهر و حکاکی» به عنوان یکی از هنرهای دانش‌بنیان با حضور اندیشمندان، پژوهشگران و علاقه‌مندان عصر روز سه‌شنبه در تالار ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.

در ابتدای این نشست، محمدعلی معلم‌دامغانی کتاب «دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران» را از جمله آثار ارزشمند دانست و گفت: این کتاب یکی از آثار برجسته و گرانمایه در این هنر است. اشارات این کتاب از بشارات آن بیشتر است. البته این یک جلد کتاب را می‌توان در ده یا 12 جلد هم منتشر کرد، چون ارزش این کار را دارد.در بخش دیگری از این مراسم یادداشتی از ابراهیم باستانی‌پاریزی پیرامون مهر و حکاکی برای حاضران قرائت شد.

سخنران بعدی این نشست محمد رجبی، رئیس کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بود. او گفت: ما با تلاش استاد جدی و همت فرهنگستان هنر توانستیم سهم کوچکی در انتشار این اثر ارزشمند داشته باشیم و امیدواریم این قبیل همکاری‌ها ادامه یابد.

رجبی به مُهرهایی اشاره کرد که روی انگشتری شخصیت‌های تاریخی و دینی حک می‌شد و بیان کرد: بسیاری از امامان انگشترهایی داشتند که مزین به آیات الهی بود، مانند امام حسین (ع) که انگشتری داشتند که روی آن تسبیح الله حک شده بود.

در ادامه این مراسم فرهاد نظری مدیرکل ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران گفت: اگر بخواهیم به ارزش میراث ناملموس اشاره کنیم که مهر و حکاکی جزئی از آن است، جای صحبت بسیاری دارد. ما 77 مورد درخواست برای حفظ آثاری که با تهدید فراموشی روبه‌رو هستند، داده‌ایم.

نظری اضافه کرد: ما در رسانه‌ها در رابطه با حقوق زنان، مردان و حتی حیوانات و رعایت نکردن آن مطالبی را می‌بینیم، ولی شاید بهتر باشد به میراث فرهنگی خود هم نگاهی کنیم. رفتار انساندوستانه ایرانیان با قشرهای مختلف همیشه زبانزد بوده است.

او با تاکید بر نگاهی ویژه نسبت به میراث‌های ایران، بیان کرد: ما می‌توانیم یاد بگیریم که چگونه از انرژی‌های مثبت حرف بزنیم و استفاده کنیم؛ یاد بگیریم که خیلی چیزها براساس نگاهی اقلیمی ساخته شده و اصولی بوده است.

مدیرکل ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران افزود: برای مثال در شهر سمنان خانه‌ها همراه با بادگیر ساخته شده یا قنات یکی از شاهکارهای ایرانیان است. ما باید از مزیت‌های جغرافیایی و زیست‌محیطی خود بهره ببریم و از آن استفاده کنیم.

او اظهار کرد: ایرانیان همیشه برای حل مشکلات خود راهکاری را نیز داشتند و برای مدیریت منابع زیستی بخوبی توانایی داشتند. برای مثال مجموعه‌های آبی شوشتر به عنوان یک میراث محسوب می‌شود یا درختان کهنسال دو هزار یا سه هزار ساله در خراسان جنوبی بسیار قابل توجه هستند.

نظری اشاره‌ای نیز به دانش حکاکی و مهر در ایران کرد و گفت: دانش مهر و حکاکی در ایران قدمت بسیاری دارد و باید بیشتر به آن توجه شود. البته در این باره مستندسازی شده که جای تشکر دارد ولی کافی نیست و تا زمانی که حکاکی به عنوان میراث حساب نشده دارای خطر است، باید کار بیشتر روی آن انجام دهیم.

در بخش دیگری از این مراسم محمدجواد جدی مولف «دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران» در سخنان کوتاهی اظهار کرد: هنر مهر و حکاکی به عنوان یک هنر رسمی ثبت خواهد شد و درخواستی به سازمان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی مهر و حکاکی داده‌ایم.

وی ادامه داد: البته درخواستی را نیز برای برپایی یک موزه از مهر و حکاکی داده‌ایم که امیدواریم زود‌تر عملی شود. خدا را شاکرم که در طول سه دهه اخیر پس از ارائه مقالات بسیار، ثمره آن را می‌‌بینیم.

این هنرمند با بیان این‌که ثبت ملی مهر و حکاکی بارقه‌های امید را ایجاد می‌کند، گفت: هنر حکاکی یکی از کهن‌ترین هنرهای موجود است. این هنر از زمان انسان‌های بدوی بوده و حکاکی و کنده‌کاری عمر بسیار طولانی دارد. در این میان قدمت مهر به قدمت آدمی است و تاریخ هنر مهر در ایران به 6000 سال هم می‌رسد.

مولف کتاب در پایان به دوره‌های اسلامی و مهرهای مختلفی که مورد استفاده قرار می‌گرفتند اشاره کرد و صنعت چاپ را مرهون مهر و حکاکی دانست.