لکنت زبان عربی در مدارس

زبان فارسی در مدارس زیاد طرفدار ندارد، زبان انگلیسی هم همین طور، ولی با این حال طرفداران زبان عربی در مدارس از این دو نیز کمتر است تا آنجا که بی میلی به این درس را می‌شود از عضلات منقبض صورت دانش آموزان وقتی نام درس عربی می‌آید، فهمید.
کد خبر: ۷۴۷۸۹۳
لکنت زبان عربی در مدارس

عربی زبان آسانی نیست، یعنی از زبان فارسی پیچیده‌تر است و قواعدی گیج‌کننده دارد. این ذات این زبان است، اما سال‌هاست کتاب‌های درسی نیز مزید برعلت شده و این پیچیدگی ذاتی را پیچیده‌تر کرده است.

دانش‌آموزانی که هنوز در سیستم قدیم آموزشی درس می‌خوانند یعنی هنوز دانش‌آموز دبیرستان محسوب می‌شوند نه دانش آموز دوره متوسطه دوم، همچنان با کتاب‌های خشک و بی‌انعطاف عربی کلنجار می‌روند، اما دانش آموزان پایه‌های هفتم و هشتم یعنی اول و دوم راهنمایی قدیم، دو سال است دو کتاب تازه تالیف می‌خوانند که یک سرو گردن از کتاب‌های قدیم بالاتر است.

از جلد کتاب که شروع کنیم، کتاب عربی پایه هفتم، نام چهار فصل سال را به عربی یاد می‌دهد و کتاب هشتم ترجمه شده این شعر حافظ را: از خون دل نوشتم نزدیک دوست نامه / دارم من از فراقش در دیده صد علامت

تاکید اصلی درس‌های این دو کتاب نیز بر آموزش لغات است به طوری که مولفان کتاب هشتم در مقدمه توضیح داده‌اند دانش‌آموزان تا پایان سال 200 واژه پرکاربرد عربی را خواهند آموخت و اگر این لغات را با 400 واژه آموخته شده در سال هفتم جمع کنند، در مجموع 600 لغت عربی را در حافظه دارند که برای خواندن و فهم قرآن، احادیث، روایات و حتی متون فارسی به کارشان می‌آید.

آنچه بوضوح مشهود است حضور کمرنگ قواعد در کتاب‌های جدید است، به طوری که حالا دانش‌آموزان پایه هفتم و هشتم مثل دانش‌آموزان پیش از خود مجبور نیستند دغدغه ذهب، ذهبا، ذهبوا را داشته باشند و بسختی صیغه‌های فعل را صرف کنند.

اباذر عباچی، مولف کتاب‌های عربی پایه‌های هفتم و هشتم است که در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند آزاد کردن دانش‌آموزان از قید قواعد، تعمدی بوده تا آنها با لذت بیشتری عربی بخوانند. او می‌گوید کتاب‌های تازه تالیف، نوشته شده تا به دانش‌آموزان لغت آموزش دهد و بی‌آن‌که از آنها بخواهد مدام فعل ذهب را صرف کنند، به آنان بیاموزد ذهب در هر 14 صیغه‌اش، معنی رفتن می‌دهد که این یعنی تاکید بر ترجمه.

او معتقد است وقتی دانش‌آموزان واژه‌ها را بشناسند و معنی آنها را درک کنند، کم‌کم زبانشان نیز برای حرف زدن باز می‌شود و به آموختن عربی علاقه پیدا می‌کنند که فرشته عالیخانی، معلم عربی اول متوسطه می‌گوید تا حدی اینچنین شده است.

او به جام‌جم توضیح می‌دهد کمرنگ شدن قواعد در کتاب‌های درسی و تاکیدش بر آموزش لغات و تمرین مکالمه، کلاس‌ها را از خشکی و کسالت قدیم درآورده و اگر معلم ابتکار داشته باشد و از روش‌های تدریس گروهی استفاده کند، آموزش عربی برمبنای کتاب‌های جدید، جذاب‌تر می‌شود.

با این حال مجید زهرایی، دیگر معلم عربی دوره متوسطه به ما توضیح می‌دهد که این تاکید زیاد بر لغات، آموختن را برای دانش‌آموزان سخت کرده، چون اصل را بر محفوظات گذاشته که خوشایند بیشتر دانش‌آموزان نیست.

او در واقع اغلب دانش‌آموزان را هنوز دلزده از عربی و بی‌رغبت به یادگیری می‌بیند و می‌گوید اگر در کتاب‌ها درس‌هایی گنجانده می‌شد که مبنایش روش مباحثه بود و دانش‌آموزان را به مشارکت وامی‌داشت یا مثلا در درس‌ها مسابقه‌هایی را طراحی می‌کرد که بچه‌ها را هیجان‌زده می‌کرد و بر سر شوق می‌آورد، یادگیری دلچسب‌تر و آسان‌تر می‌شد.

با این حال عباچی، معتقد است جداول کلمات متقاطعی که در کتاب هشتم گنجانده شده، هدفش آموزش لغات همراه با سرگرمی‌ است که به این نیاز پاسخ می‌دهد، جداولی که به گفته او قرار است در کتاب عربی کلاس نهم نیز به صورت یک درس در میان طراحی شود و آموزش و سرگرمی‌ را توامان دنبال کند.

حجم زیاد کتاب و سرنوشت مدارس دولتی

اما چالش درس عربی در ایران فقط به جذاب نبودن کتاب مربوط نیست، هرچند شمشاد کاظمی، مدرس ضمن خدمت درس عربی، به جذابیت کتاب‌های تازه تالیف خدشه وارد می‌کند و می‌گوید: عیب این کتاب‌ها این است که به زبان بچه‌گانه نوشته نشده و جذابیتش به همین دلیل مخدوش است. با این حال حتی کاظمی‌ نیز این عامل را دلیل اصلی اکراه دانش‌آموزان نسبت به درس عربی نمی‌داند و در گفت‌وگو با ما تاکید می‌کند که یکی از دافعه‌های این کتاب‌ها حجم زیاد آنهاست که هم معلمان و هم دانش‌آموزان را به گلایه‌مندی کشانده است.

کاظمی ‌می‌گوید درس‌های کتاب (بخصوص کتاب هشتم) طولانی است و برخی از مباحث آن زیاد تکرار می‌شود که این تکرار موجب دلزدگی می‌شود و این دلزدگی اعتماد به نفس دانش‌آموزان (بخصوص در مدارس دولتی) را برای یادگیری عربی پایین می‌آورد.

مجید زهرایی، معلم عربی متوسطه نیز همین نظر را دارد و می‌گوید در نظرسنجی از دانش آموزانش دریافته سه چهارم آنها کتاب تازه تالیف را سخت می‌دانند.

او البته به حجم زیاد کتاب‌ها هم انتقاد دارد و می‌گوید تدریس تقریبا 20 صفحه از کتاب در هر ماه کار سنگینی است، بویژه در مدارس دولتی که کلاس‌ها شلوغ است و تمرکز و فرصت تکرار در آنها اندک.

فرشته عالیخانی، دیگر معلم عربی نیز به حجم زیاد کتاب‌ها انتقاد دارد و می‌گوید 120 صفحه کتاب برای پایه هشتم و صد صفحه کتاب برای پایه هفتم که مملو از لغات است، فرصت تمرین و تکرار را کاهش می‌دهد بویژه در مدارس دولتی که تراکم دانش‌آموز بالاست.

اما تقریبا هیچ‌کدام از این انتقادات مورد پذیرش عباچی، مولف کتاب، نیست. او می‌گوید انتقاد از حجم کتاب‌ها به این علت است که هنوز برخی از معلمان نمی‌خواهند دست از تدریس قواعد بردارند و بیشتر وقت کلاس را صرف این کار می‌کنند، در حالی که رویکرد آموزش‌ و پرورش، ایجاد توانایی خواندن و ترجمه کردن متون عربی است.

عباچی البته می‌گوید اگر به این نتیجه برسند که حجم کتاب زیاد است آن را کم خواهند کرد، ولی مشکل نه حجم کتاب که روش تدریس معلمان است.

این گفته او را عالیخانی نیز تائید می‌کند و می‌گوید موفقیت درس عربی بشدت به روش تدریس معلمان وابسته است، به طوری که مثلا اگر معلم از روش تدریس گروهی استفاده کند و آموزش عربی در کلاس را به مسابقه تبدیل کند، شیرینی پیروزی و نمره مثبت گرفتن، موجب یادگیری در آنها می‌شود. پس دوباره می‌رسیم به همان مشکل قدیمی‌که سنتی بودن خیل عظیمی‌ از معلمان درس عربی است، معلمانی که در بین آنها افراد غیرمتخصص نیز یافت می‌شود و اغلب نیز قادر به مکالمه به زبان عربی نیستند. معلمی‌که بتواند به زبانی که تدریس می‌کند، حرف بزند بی شک جذابیت زیادی برای دانش‌آموزان دارد، اما چون چنین نیروهایی کمتر در دسترس‌اند و تعداد کسانی که روش‌های خلاقانه تدریس را به‌کار می‌گیرند، کمتر از این است، عربی هنوز درسی دوست نداشتنی در مدارس است.

اصل 16 قانون اساسی معطل مانده

این باور که خواندن درس عربی در زندگی بی فایده است، در نسل ما و قبل از ما و بعد از ما یک باور مسری بوده و هست، با چند کتاب تازه تالیف هم این باور اصلاح نمی‌شود، چون باید مجموعه ای از عوامل دست به دست هم بدهد تا دانش آموزان به این نتیجه برسند که عربی شیرین و مفید است.

زمانی که قانون اساسی ایران نوشته می‌شد، در اصل شانزدهم آن همین موضوع پیش‌بینی شده بود که نوشته شد: از آنجا که زبان قرآن و علوم و معارف اسلامی، عربی است و ادبیات فارسی کاملا با آن آمیخته است این زبان باید پس از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه در همه کلاس‌ها و در همه رشته‌ها تدریس شود.

پس اگر مبنا قانون اساسی کشورمان هم باشد درس عربی در مدارس باید از بی‌حالی کنونی خارج شود و به‌عنوان یک نیاز به آن نگاه شود، بخصوص برای بهتر درک کردن متون فارسی کهن که در عهد رونق زبان عربی در ایران نوشته شده است.

این موضوع باید برای دانش‌آموزان تشریح شود تا بدانند حداقل فایده‌ای که از آموختن زبان عربی می‌برند این است که به فهم ادبیات فارسی، این زبان مادری دوست داشتنی، کمک می‌کند تا آنجا که اگر عربی بدانند، خواهند فهمید که حافظ در نخستین مصراع از دیوان اشعارش خطاب به ساقی گفته که جام را به سمت من بگردان و از آن به من بنوشان ( الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناول‌ها.)

مریم خباز - گروه جامعه

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۱۱
محمد رضا سبحانی
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۵۲ - ۱۳۹۳/۰۹/۱۹
۰
۰
سلام سالها قبل مطلبی را خواندم كه كاش زبان عربی وانگلیسی اختیاری باشند و كسانی كه علاقمند به این دو زبان هستند آنها را در آموزشگاهها بخوانندوهزینه اش را هم خودشان بدهند (همان كاری كه الان میكنند وعلاوه بر حضور در كلاس مدرسه در آموزشگاه هم به آموختن زبان می پردازند ). فكر كنید چه نیرویی آزاد میشود وچه نخبه هایی در زبان انگلیسی تربیت میشوند كه میتوانند در كلیه موارد مثل مكامه وتر جمه صاحب نظر شوند و البته بقیه هم در حد الفبای انگلیسی برای خواندن ریاضیات آموزش ببینند . ونویسنده كه در نظام خیلی قدیم اعلام كرده بود كه من با نمره 2 در امتحانات نهایی دیپلم فبول شده ام وهنوز هم بعد از 17 سال خواندن انگلیسی فقط در حد open the door and shout the window بلدم . كاش آموزش وپرورش هزینه معلم ها واتلاف وقت دانش آموزان را حساب كند وبعد تصمیم بگیرد آیا با همین روش به آموزش زبان ادامه دهد یانه ؟
حمید
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۲۱ - ۱۳۹۳/۰۹/۱۹
۰
۰
این زبان عربی و درسهای بی فایده دیگه عمر خیلی از دانش آموزها رو تلف كرد این اصل 16 قانون اساسی رو باید عوض كرد.
صالح دوست
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۰۸ - ۱۳۹۳/۰۹/۱۹
۰
۰
قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری
هیچ خردمندی از شیرینی قرآن سیرنمی شودوهر انسان فهمیده ای از زیبایی وژزفای سخنان اهل بیت مست و مدهوش می شود. كاش وای كاش كه با آگاهی به سراغ فراگیری زبان قرآن برویم.
امنه اقایی -دبیرعربی
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۳۷ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۱
۰
۰
كاش خانم خباز نگاهی به هدف اموزش درس عربی ازدیدگاه مقام رهبری می انداختند ،
درخصوص كتاب عربی هفتم و هشتم بایدبگویم كه این دوكتاب نه تنها برای دانش اموزان راحت گردیده بلكه ایجادانگیزه هم درمعلم و هم دانش اموز كرده است ، دورشدن از قواعد خشك و روی اوردن به درك متون ،آن چیزی است كه درنگاه رهبری به آن پرداخته شده
اما معضل اصلی این است كه برخی دبیران ما باتوجه به سابقه خدمت خود و چندین وچندسال تدریس به سبك و شیوه سابق هنوزنتوانسته ویانخواسته اند رویكرد جدید را قبول كنند ، واگر حجم ومحتوای كتاب به نظرشان زیادمیاید به همین علت است ،
بی نام
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۵۳ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۱
۰
۰
طرف میگه شمارشو خودم دادم به جام جم ، باورم نمیشه یه همچین حرفایی زده !
پ ن پ : میخواستی حرفای شمارو بزنه ، خوب برادر من نقدش رو گفته نظرش رو گفته !
چه اشكالی داره !؟ خیلیم درست میگه ، شما دنبال علاقمند كردن بچه ها بودید ، انقد لغت آوردید كه بچه بخاطر حفظ كردنش از كتاب فراری تر شده ! چه لزومی داره كتاب هفتم از همه مباحث یه چیزی بیان كنه !؟ عدد رو گفتین رنگها رو گفتین فصل ها رو گفتین ،كلمات پرسشی رو گفتین ، اسم و تقسیم بندیاشو گفتین ، فعل ماضی و ... گفتین اونوخ به نظرتون این حجم زیاد نیست !؟ خود معلم اینهمه مطلب رو تو یه كتاب میبینه هنگ میكنه وای به حال دانش آموزی كه سال اولشه با كتاب عربی مواجه شده !
سهیلا آموزگاران
Iran, Islamic Republic of
۰۹:۴۱ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۲
۰
۰
سلام دراین دوسال كه كتاب عربی هفتم وهشتم از قواهد محوری خارج وروی به متن وفهم وشناخت شده به عینه جذابیت و درصد بالای علاقمندی دانش آموزان می بینیم و هیچگونه نارضایتی و مشكلی از ناحیه اولیای دانش آموزان دیده نشده و از مولفان محترم كتب جدید سپاس گزاری میشود كه به واسطه كار آنها رونق و حیات جدیدی در كالبد بی جان عربی دمیده شد توفیق روز افزون تیم تالیف را از خداوند خواستاریم از مدرسه شاهد بهبهان درمتوسطه یك هستم
عادل اشكبوس
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۳۴ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۳
۰
۰
با سلام و احترام.
عجیب است كه در مورد ویژگیهای ارسال نظرات نوشته اید كه(نظرات حاوی مطالب كذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین كشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.)
اما نویسنده مقاله به راحتی زبان وحی را دارای قواعدی گیج كنده نامیده است. او كه حتی در ترجمه اشعار حافظ در متن مقاله كاملا اشتباه كرده است از كجا می داند كه قواعد عربی گیج كننده است. این سخن و ادعای ایشان بر خلاف آیات قرآن است.
زبان عربی به گفته بیگانگان از كاملترین زبانهای جهان است. چرا این گونه به این زبان توهین می شود؟
چرا نوشته معمولی افراد را بررسی می كنید ولی نوشته نویسنده مقاله را بررسی نمی كنید؟
ملكی از اهواز
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۲۶ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۳
۰
۰
سلام وعرض ادب بنده بیست وسه سال سابقه تدریس عربی رو دارم و از رویكرد عربی جدید واقعا راضی هستم و بر خودم لازم می دونم كه از زحمات صادقانه گروه تالیف تشكر بكنم و یه نصیحت به شما نقد رو ما دبیران باید داشته باشیم نه شماها كه شناختی از كتاب ندارید
اسفندیار
United States
۲۱:۰۰ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۳
۰
۰
این .... چیه!؟!؟
كتابش خیلی هم خوبه.معلوم نیست طرف واسه چی یه همچین خبری گذاشتی و واسه چی اصلا این خبرگزاری این خبر رو چاپ كرده.خیلی هم خوبه آقا،حاشیه درست نكنین لطفا
اشكان
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۱۱ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۴
۰
۰
سلام. كتاب درسی عربی هفتم و هشتم بسیار خوب است. دخترم امسال كلاس هفتم است و از كتاب عربی لذت می برد. در حالی كه پسرم كه در گذشته دیپلم گرفته است چنین حسی به درس عربی نداشت. فرزند یكی از اقوام نیز كلاس هشتم است و درس عربی را بسیار دوست دارد. مطالب این مقاله را قبول ندارم. درس عربی دارد جان می گیرد و از قواعد بیرون می آید. برای گروه نویسندگان كتاب آرزوی موفقیت دارم. امید كه بقیه كتابهای عربی نیز در همین راستا نوشته شود.
محمد تقی باقری شاهین شهر اصفهان
Iran, Islamic Republic of
۲۳:۴۵ - ۱۳۹۳/۰۹/۲۵
۰
۰
سلام
با24 سال سابقه تنها دو سال است كه از تدریس درس عربی لذت می برم. نه تنها من بلكه دانش اموزان هم
همین كه درگیر قواعد نمی شویم ساخت فعل نمی خواهیم و اگر قاعده ای هم باشد خود دانش اموز در همان ابتدای درس از المعجم كشف می كند امتیاز بزرگ كتاب جدید است
سری به مدارس بزنید و ساعت عربی كتاب جدید را با كتاب قدیم و زمانی كه خودتان درس می خواندید را مقایسه كنید
كلاس عربی زنده و پویا شده وقابل مقایسه باكتاب قدیم نیست
ضمنا یك نگاهی هم به لغاط كتاب بكنید ببینید تمام لغاط كاربردی است.

نیازمندی ها