20 بوم و 3 نگاه

سه بانوی نقاش بسیار موفق از این منظر، این روزها در نگارخانه بوم، تازه‌ترین مجموعه آثار خود را به تماشای عموم گذاشته‌اند: بیتا وکیلی، طاهره صمدی طاری و بهار بهبهانی. جالب اینجاست که آنها با وجود توفیق در بی‌ینال‌ها و حراجی‌ها، سلیقه تصویری و گفتمان‌اندیشگی خود را محفوظ داشته‌اند و مرعوب بازار هنر نشده‌اند. نگاه آنها به جهان پیرامون همچنان بومی و ایرانی است و با همین رویکرد فرآیند جهانی شدن و تحولات جهانی را به تصویر کشیده‌اند، آنها از داعش گرفته تا خوی استعمارگری و نیز هجوم بی‌وقفه فناوری را دستمایه خلق اثر هنری کرده‌اند. در واقع نقطه اشتراک پررنگ این مجموعه که از آن به عنوان نخستین نمایشگاه گروهی نگارخانه بوم یاد می‌شود همین است.

البته مولفه‌های زیباشناختی دیگری مانند توجه به معماری و اجزای یک ساختمان هم این آثار را به هم پیوند می‌دهد هر چند نمی‌توان کتمان کرد حلقه وصل اصلی، عنصر هویت‌یابی و دغدغه‌های پرکشمکش انسان امروز است. آنچه این روزها بر بوم این نقاشان زن در گالری بوم به تماشا رفته بازتاب دریافت‌های بیرونی است که هنرمند پس از گذر از صافی درون خود، آنها را پیش‌روی مخاطب قرار داده است.

«سه نگاه» عنوان این نمایشگاه است که در آن 20 تابلوی نقاشی روی دیوار رفته؛ آثاری که سه گونه زیبایی‌شناسی و رویکرد اندیشگی را پیگیری می‌کنند، اما مخاطب می‌تواند لابه‌لای زاویه نگاه هنرمندان به جهان هستی، تعریف‌شان از فلسفه زندگی و موقعیت انسان معاصر، تطابق‌هایی کشف کند و از گفت‌وگویی که میان آثار شکل می‌گیرد معناهایی نوین دریافت کند.

در این نمایشگاه هفت تابلوی نقاشی از بیتا وکیلی در ابعاد بزرگ به نمایش درآمده که هر چند بدون عنوان هستند و به سیاق همیشگی این هنرمند فضایی انتزاعی دارند، اما رد اتفاقات این روزهای خاورمیانه را می‌توان در آنها جستجو کرد؛ از داعش و کوبانی گرفته تا تحولات اجتماعی که فضایی متفاوت دارند.

بیتا وکیلی درباره نخستین نمایشگاه گروهی گالری بوم با عنوان سه نگاه می‌گوید: مدت زیادی بود گالری بوم تصمیم داشت نمایشگاه گروهی بر پا کند و آثار هنرمندانی از یک نسل را نمایش دهد که سابقه کاریشان نیز به هم نزدیک باشد.

او درباره هفت اثری که در این نمایشگاه به تماشا گذاشته چنین توضیح می‌دهد: این آثار را در 5/1 سال اخیر خلق کردم و هر یک از این آثار برگرفته از تجربیاتی است که در سفرهای مختلف در من ایجاد شده و بازتاب تاثیرات این سفرها را می‌توان در آثارم رصد کرد.

نقاشی‌های من همیشه تقابل دو دنیا را به تصویر می‌کشند. در این نمایشگاه نیز همین روند دنبال شده است. سه اثر مهم از حوادثی است که در خاورمیانه رخ داده است. این آثار که کوبانی نام دارند، تحت ‌تاثیر حمله داعش به کوبانی خلق شده‌اند. در این آثار روشنایی بزرگی از سوی یک تیرگی که جنس‌‌اش نیز از چوب و خاک است محاصره شده؛ ولی همچنان مثل بیشتر کارهایم در این آثار نیز زندگی در جریان است و همه چیز در دست تغییر. نشانه زایش همچنان در کوبانی موج می‌زند.

در این نمایشگاه همچنین آثار بهار بهبهانی در قالب هشت نقاشی مخاطبان را به دیدار باغ‌های ایرانی دعوت کرده است. مجموعه تازه بهبهانی، تعمقی روشنگرانه در مساله استعمارگری است. ترکیب‌بندی‌هایی آراسته شده با خاطره جمعی که درونمایه فلسفه شرقی را از منظر یک شرق‌شناس بازآفرینی مجدد می‌کنند و فرهنگ معماری باغ‌های ایرانی را از دریچه چشم جهانگردان غربی در ابتدای قرن نوزدهم میلادی نشان می‌دهد.

بهبهانی درباره چگونگی حضورش در نمایشگاه پیش‌رو می‌گوید: من از ابتدا در جریان شکل‌گیری این نمایشگاه نبودم. حدود دو سه ماه پیش با آتلیه من در نیویورک تماس گرفتند و پیشنهاد برگزاری چنین نمایشگاهی را دادند. من ده سال بود که در ایران نمایشگاه برگزار نکرده بودم. همین موضوع باعث شده بود دچار وسواس شوم که اگر بخواهم پس از ده سال نمایشگاه برپا کنم، باید معنایی داشته باشد و ضرورتی حس شود. به همین دلیل به دنبال برگزاری نمایشگاه گروهی نبودم. وقتی این نمایشگاه به من پیشنهاد شد، قدری تامل کردم و با تعمق و مشورت با همکاران و دوستانم احساس کردم حضور در این نمایشگاه می‌تواند برای من قدم خوب و مبارکی باشد.

بهبهانی درباره زمینه مشترک معماری در آثار هر سه هنرمند حاضر در این نمایشگاه معتقد است: اگر بخواهیم به صورت کلی نگاه کنیم، معماری تعریفی از فضاست که در آثار صمدی‌طاری به عنوان معماری شهری مجسم شده و در کارهای من به شکل نقشه‌های یک نوع جغرافیا و در کار بیتا وکیلی به شکل یک دنیا و فضای شهری است. به عقیده من، تعریف یک فضا، تعریف یک جغرافیاست که در آن یک نوع ساختار معماری هم دیده می‌شود. چیزی که برای من جالب است، این است که هر کدام از این مجموعه‌ها زمان دارد. می‌توانیم کارهای صمدی‌طاری را به عنوان آینده بنامیم، کار وکیلی را زمان حال تعبیر کنیم و آثار من نیز گذشته است که به زمان حال و شاید آینده بسط داده شود، اما معماری در تمام این آثار مستتر است و در شکل کلی‌تر تعریف یک نوع فضاست که هر کدام به نوعی با تعریف این فضا و جغرافیا به یک نوع هویت که می‌تواند هویت شخصی، تاریخی و معماری باشد، دست پیدا می‌کند.

طاهره صمدی‌طاری، هنرمند دیگری است که با پنج تابلو نقاشی از مجموعه «شتابزدگی بی‌پایان» به نگارخانه بوم آمده است. آثاری در ابعاد بزرگ که با زبانی صریح و شخصی، از کنار هم قرار دادن فضاهای معماری با دیگر عناصر موجود در زندگی معاصر، به حضور مادی، حسی و پیچیده بشر هزاره سوم اشاره دارد و تصویری از زندگی تکنولوژی‌زده امروز ارائه می‌دهد. حضور نشانه‌های معماری از عناصر بارزی است که در آثار هر سه مجموعه نقاشی‌ها دیده می‌شود.

طاهره صمدی‌طاری در این‌باره چنین توضیح می‌دهد: فکر می‌کنم نمی‌توان معماری را نادیده گرفت. من در آثارم در مورد فضای شهری صحبت می‌کنم. شهر بدون معماری نمی‌تواند مفهومی داشته باشد. در عین حال تمامی فیگورها در آثارم با محیط پیرامونشان، فضاهایی که در آن هستند، اشیایی که با آن زندگی می‌کنند و حتی لباس‌هایی که می‌پوشند، معنا پیدا می‌کنند. در واقع تمام این چیزهاست که به انسان، بودن یا نبودنش، معنا می‌بخشد. من دوست دارم محیطی را در آثارم نمایش دهم که برای مخاطبانم ناآشنا نباشد. اکنون وقتی بیننده این آثار را می‌بیند، احساس می‌کند بخش یا برشی از زندگی است که آن را مشاهده می‌کند. وقتی ما هر روز با تکنولوژی سر و کار داریم و مرتب در فضای عمومی در حال رفت و آمد هستیم، بنابراین جدا و منفک از فضای اطرافمان نیستیم و انسان هم در همین فضاست که معنا پیدا می‌کند.

نمایشگاه سه نگاه در گالری بوم واقع در خیابان ولیعصر، بالاتر از نیایش تا دوازدهم دی‌ ماه میزبان علاقه‌مندان خواهد بود.

سجاد روشنی / گروه فرهنگ‌وهنر