کار زمین مانده خانلری در دست پورنامداریان

این شاعر و استاد ادبیات فارسی و عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال 1320 در همدان متولد شد که پس از آمدن به تهران، تحصیلات خود را در دوره کارشناسی ارشد در پژوهشکده فرهنگ ایران ادامه داد. او اولین دانشجوی پژوهشکده بود که به تشویق محسن ابوالقاسمی در آزمون ورودی دکتری دانشگاه تهران شرکت کرد و سال ۱۳۵۸ با دفاع از پایان‌نامه دکتری خود تحت عنوان «رمز و داستان‌های رمزی» به راهنمایی محمدرضا شفیعی‌کدکنی فارغ‌التحصیل شد.

خانه‌ام ابری است: شعر نیما از سنت تا تجدد، دیدار با سیمرغ (تحلیل اندیشه و هنر عطار)، درس فارسی برای دانشجویان خارجی، در سایه آفتاب (ساختار شکنی در شعر مولوی)، گمشده لب دریا (صورت و معنی در شعر حافظ)، رهروان بی‌برگ (مجموعه شعر)، تصحیح منطق‌الطیر (با همکاری محمود عابدی) و نیز عقل سرخ (درباره سهروردی) برخی از آثار اوست. با او درباره آخرین فعالیت هایش گفت‌وگوی کوتاهی انجام دادیم که در زیر می‌خوانید.

استاد، این روزها مشغول چه فعالیت‌هایی در زمینه کارهای نوشتاری هستید؟

کار خاصی نیست. همان فرهنگ تاریخی زبان فارسی و داستان پیامبر در غزلیات شمس را دنبال می‌کنم. هر دو را قرار است انتشارات سخن منتشر کند.

جلد نخست داستان پیامبر در غزلیات شمس سال‌ها پیش منتشر شده بود.

بله.

درباره فرهنگ تاریخی زبان فارسی صحبت کنید. این فرهنگ یک کار فردی است یا گروهی؟

معلوم نیست این فرهنگ کی منتشر شود. کار گروهی بوده اما گروهی اندک. سال‌هاست روی این فرهنگ کار می‌کنیم.

دقیقا چند سال؟

«چند سال» قابل استناد نیست، چون در کنارش کارهای دیگری انجام دادیم. این کار به قبل از انقلاب برمی‌گردد زمانی که دکتر خانلری و دکتر ابوالقاسمی مسئولان این فرهنگ را به عهده داشتند. از زمان آنها این کار زمین مانده و ما بعد از انقلاب کار را در پژوهشکده علوم انسانی پیگیری کردیم.

آیا تاکنون فرهنگ تاریخی زبان فارسی داشته‌ایم؟

بله. این اثر به‌گونه‌ای فرهنگ لغت است که چون در آن شواهد براساس تاریخ نوشته شده، به آن فرهنگ تاریخی می‌گوییم و البته ویژگی‌های خاص خودش را دارد.

می‌توانید بگویید مثلا تا چه حروفی از این فرهنگ به پایان رسیده است؟

نه چون بخش‌هایی از هرکدام از حرف‌ها به انجام رسیده است. برخی تایپ شده برخی هم نشده است. نمی‌توان دقیق معلوم کرد.

به نظر شما کی شاهد انتشار کامل این فرهنگ از حرف «الف» تا حرف «ی» خواهیم بود؟

در این کتاب از حدود 14 تا 15 متن قرن چهارم برای استخراج شواهد استفاده کردیم. البته چاپ این فرهنگ بستگی دارد به نیروهای کارآمد و این‌که چقدر ما را کمک کنند. هرچه تعداد افراد بیشتر و نیروها مستعدتر باشند، کار زودتر به نتیجه می‌رسد. تا همین الان هم باید این فرهنگ منتشر می‌شد.

کار تصحیح دیگر انجام نمی‌دهید؟

روی مخزن الاسرار نظامی با دکتر مصطفی موسوی کار می‌کنم. تقریبا درحال تمام شدن است. قرار است دیگر کارهای نظامی را هم بعدا تصحیح کنم.

چه شد که از تصحیح کارهای عطار به تصحیح کارهای نظامی روی آوردید؟

آثار نظامی یک تصحیح درست و حسابی و یک شرح خوب ندارد. برای همین سراغ آن رفتم و به نظرم احتیاج به تصحیح دارد.