شیوع بیماری بی‌تعصبی به زبان فارسی

حتی در این‌که زبان اسپانیایی بیشترین متکلم را در جهان دارد، یا زبان فرانسه زبان دلنشینی است یا زبان آلمانی زبان فلسفه است، تقریبا همگان اتفاق نظر دارند. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است، بحث توجه به زبان‌های بومی، به عنوان یک عنصر هویتی است. با این حال شاهدیم هر روز بی‌توجهی به زبان فارسی بیشتر و بیشترمی‌شود و نه تنها کلمات بیگانه بسیاری دامن زبان فارسی را ملوث کرده، بلکه در مکالمات مختلف نیز هر روز تغییراتی در رویکرد بیرونی و جلوه مکتوب زبان فارسی ایجاد می‌شود.

غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شاید بیش از هر فردی در زمینه حفظ و صیانت از زبان فارسی هشدار داده باشد. او بنا به مسئولیتی که دارد، بارها ضرورت توجه به زبان و خط را به عنوان یک عنصر ملی مطرح کرده است.

به نظر می‌رسد اوضاع این قدر حاد شده است که روز گذشته محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری هم در مراسم افتتاح فروشگاه شکرستان که به فروش محصولات فرهنگی تولید شده توسط حوزه هنری کودک و نوجوان می‌پردازد، در این باره به اظهارنظر پرداخت و از آن به عنوان شیوع بیماری بی‌تعصبی به زبان فارسی نام برد.

مومنی ضمن گله از بی‌توجهی به زبان فارسی گفت: بی‌توجهی به فرهنگ، ادب و زبان فارسی باعث شده که کم‌کم مردم ما هم در حال از دست دادن تعصبشان نسبت به این زبان باشند. اگر این مساله فراگیر شود عواقب بدی را همراه خواهد داشت. زبان فارسی برای ما مانند یک گنجینه است، اما شما نگاه کنید وقتی امروز از خیابان جمهوری اسلامی که خیابان مرکزی تهران است عبور می‌کنید چقدر شاهد تابلوهای تجاری هستید که با زبانی غیر از فارسی نوشته شده است. اینها به نظر من نشانه نوعی بیماری است که باعث می‌شود تعصبمان را به فارسی از دست بدهیم.

رئیس حوزه هنری ادامه داد: آیا کشوری مانند ژاپن در داخل خاک خود اجازه می‌دهد با خطی غیر از خط ملی خودش کالایی تبلیغ شود؟ کیست که نداند حتی به شرکت‌های صاحب برند هم در ژاپن اجازه نمی‌دهند با خطی غیر از خط ملی‌شان به شرح و توضیح موضوعات اقتصادی مربوط به آن کارخانه پرداخته شود؟ به نظر من هم صاحبان سرمایه و هم بخش خصوصی و هم نظام اسلامی و دولت باید به مساله زبان فارسی حساسیت داشته باشند و جلوی گسترش این بی‌تفاوتی را بگیرند.

بی‌تفاوتی حوزه‌های علمی به زبان فارسی

ابراهیم خدایار، دکترای زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه تربیت مدرس و رئیس مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی نیز در این باره به جام‌جم گفت: بی‌اعتنایی به زبان، از نشناختن مقوله هویت نشأت می‌گیرد. رکن اصلی هویت همه ملت‌ها زبان آنهاست. یعنی کسی که هویت ملتی را خوب بشناسد، طبیعی است که برای تک‌تک عناصرش اهمیت قائل شود. باید برای زبان به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر هویت ملی ارزش قائل شد. بسیاری از بزرگان ما تمام عمرشان را پای زبان گذاردند. نمونه‌اش همین فردوسی که می‌گوید: بسی رنج بردم در این سال سی‌/‌ عجم زنده کردم بدین پارسی.این استاد دانشگاه ادامه داد: موضوع دیگر این است که شاخصه‌های تنبیه و تشویق در حوزه زبان جابه‌جا شده است. به‌رغم تاکیدات صریح رهبر معظم انقلاب، عده‌ای نسبت به اهمیت زبان واقف نیستند و عملا بی‌جهت یک زبان بین‌المللی را تشویق می‌کنند. مخصوصا در حوزه‌های علمی برخی افراد صریح اعلام می‌کنند که فارسی زبان علم نیست و ما باید به ابزار زبان علم که زبان انگلیسی است، دست پیدا کنیم.

خدایار با انتقاد از در نظر نگرفتن بسترهای لازم برای ترویج درست زبان فارسی در رسانه‌ها، گفت: هر رسانه‌ای اعم از دیداری، شنیداری و مکتوب نیاز به ممیزی دارد. شما مجریان ما را ببینید هر کاری بخواهند با زبان می‌کنند. روزنامه‌های ما هم، همه صنفی دارند جز ویراستار.

رواج سی‌دی بازی و کپی‌کاری

اسماعیل امینی شاعر، منتقد و استاد دانشگاه نیز این بی‌اعتنایی را تنها متوجه زبان و خط فارسی ندانست و گفت:‌ امروزه این بی‌اعتنایی در حوزه اخلاق و فرهنگ هم دیده می‌شود.

او در تشریح دلایل این بی‌اعتنایی عنوان کرد:‌ بخشی به نظام آموزشی کشور برمی‌گردد. در نظام آموزشی ما موضوع خط و زبان مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و در مدرسه تقریبا بچه‌ها چیزی نمی‌نویسند. در دانشگاه‌ها هم همین شده است. دانشجو سختش می‌آید بنویسد. همه چیز کپی‌کاری و سی‌دی‌بازی شده است. تا قلم نباشد خط نیست. عملا نظام آموزشی ما خواندن و نوشتن را کنار گذاشته است.امینی بیان کرد: بخش دیگر مربوط به رسانه‌هاست که مسائل دیگری غیر از فرهنگ برایشان اهمیت دارد. علتش هم صرفا به دلیل جذب مخاطب است. انگار دغدغه و مساله آنها این نیست. امور فرهنگی و تربیتی به کسانی واگذار شده که مسائل سیاسی برای آنها بیشتر اهمیت دارد. رهبر معظم انقلاب امسال تاکید کردند که فرهنگ باید در اولویت باشد، حتی نسبت به مسائل اقتصادی، اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداده است.