باید از قاره ششم بیشتر بهره​مند شویم

فناوری‌هایی که عنوان هوشمندی را با خود به یدک می‌کشد براساس گسترش فناوری‌های نوین و افزایش نیازمندی‌های بشر امروز به امکانات جدید، طراحی و ساخته شده‌اند. رونمایی از هر فناوری هوشمند جدید به منزله گشوده شدن پنجره‌ای به سوی یک دنیای جدید است که شرایط زندگی آسان‌تر را برای ما به ارمغان می‌آورد. به این ترتیب می‌توان به این نتیجه رسید که در آینده‌ای نه‌چندان دور فناوری‌های هوشمند نقش بسیار مهمی در بهبود شرایط زندگی ما خواهند داشت. البته باید توجه داشت استقبال از فناوری‌های هوشمند در زندگی و به تبع آن ورود به خانه‌ها، جوامع و شهرهای هوشمند به آمادگی نیاز دارد و بدون وجود زیرساخت‌های لازم برای گسترش کاربرد هوشمندی نمی‌توان به استقبال آن رفت. در حقیقت استفاده از خدمات، امکانات و فناوری‌های هوشمند مستلزم وجود بستری است که شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی، تامین‌کنندگان اصلی این بستر هستند. دستیابی به این بستر نیز بدون افزایش سرعت و پهنای باند ارتباطی و همچنین گسترش شبکه‌های ارتباطی بی‌سیم ـ که از زیرساخت‌های اصلی توسعه فناوری‌های هوشمند است ـ امکان‌پذیر نخواهد بود.

آینده به سوی هوشمندسازی پیش می‌رود

گفته می‌شود افرادی که از سال 1359 به بعد متولد شده‌اند، نسل دیجیتال را تشکیل می‌دهند یعنی افرادی که اکنون کمتر از 34 سال دارند در این نسل قرار می‌گیرند. نسل دیجیتال با رشد فناوری‌های جدید بخصوص فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن به طور خودکار و طبیعی وارد زندگی جدیدی می‌شود که بخشی از امور آن به شیوه‌ای هوشمندانه انجام می‌شود. به همین دلیل جامعه جهانی هر روز بیشتر و بیشتر به سمت هوشمند شدن سوق پیدا می‌کند و متعاقب این تغییرات، فرهنگ و آداب بشر که طی سالیان سال شکل گرفته بوده دچار تحول جدید می‌شود.

دکتر علی‌اکبر جلالی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت و از صاحب‌نظران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، با تاکید بر اهمیت هوشمندسازی در زندگی بشر امروز در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌گوید: امروزه اگر به اطراف خود دقیق‌تر نگاه کنیم با واژه‌هایی مانند فروشگاه‌های الکترونیک، دولت الکترونیک، شهروند الکترونیک، مدارس هوشمند و دانشگاه‌های مجازی روبه‌رو می‌شویم و این یعنی بسیاری از امور زندگی بشر در مسیر خودکارسازی و هوشمندسازی پیش می‌رود. به همین دلیل می‌بینیم در جامعه جهانی و حتی در کشور خودمان بتدریج مردم به دو گروه تقسیم شده‌اند؛ گروهی که سنشان بیش از 34 سال است هنوز اعتقادی به این تحول ندارند و از اجرای خدمات الکترونیک و کاربردهای فناوری هوشمند در امور روزمره زندگی گریزان هستند و در مقابل این تحول ناخواسته قرار دارند. این گروه تصمیم‌سازان امروز کشور ما را تشکیل می‌دهند و می‌بینیم اغلب برنامه مشخصی برای استفاده از فناوری‌های روز در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ندارند و تقابل آنها با افزایش پهنای باند را می‌توان از نمونه‌های مشخص این تعامل دانست.

از سوی دیگر با گروه دیگری مواجه هستیم که نسل دیجیتال یا افرادی هستند که کمتر از 34 سال دارند. این گروه از هر مسیری که شده به اهداف خود در فضای مجازی دست پیدا می‌کنند و با اقدامات مختلف خود را به داده‌های مورد نظرشان در فضای مجازی می‌رسانند، به همین دلیل می‌بینیم​ بیشتر کاربران اینترنت و فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور در این رده سنی قرار دارند. راهکار برون رفت از این تقابل دو نسل آگاهی، فرهنگسازی و آموزش است که متاسفانه در کشور ما در زمینه آموزش شهروندی در سطح افرادی که بیش از 34 سال دارند اقدام مناسبی انجام نشده است. اگر نتوانیم از نسل دیجیتال درک متقابلی داشته باشیم به این معنی است که با توسعه بیکاری و معضلات وابسته به آن مانند افسردگی و ده‌ها مشکل دیگر مواجه خواهیم شد، بنابراین نمی‌توانیم در حوزه توسعه اقتصادی در رقابت‌های جهانی مشارکت فعال و موثر داشته باشیم. در دنیای امروز چگونه می‌توان بدون تجارت الکترونیک اقتصاد را توسعه داد؟ چگونه می‌توان بدون داشتن اطلاعات دقیق از میزان تولید و نیازهای یک جامعه برنامه‌ریزی صحیحی برای توسعه کشور رقم زد؟ چگونه می‌توان بدون افزایش پهنای باند درآمد ناخالص داخلی را افزایش داد تا از این طریق مشاغل، تولید و اقتصاد توسعه یابد؟ در چنین شرایطی الزاما باید به دنبال جامعه مجازی از نوع سالم آن باشیم که ضمن حفظ ارزش‌ها و دستاوردهای ملی کشور بتوان از پتانسیل بالقوه آن استفاده کرد.

استقبال از زندگی هوشمند به آمادگی نیاز دارد

بدون تردید زندگی هوشمند یا به عبارت دیگر زندگی در جامعه یا شهر‌های هوشمند به منزله تجربه شکل جدیدی از زندگی است که خدمات و امکانات و حتی مفاهیم آن براساس ارتباطی از نوع هوشمندانه تعریف شده است. دکتر جلالی در پاسخ به اهمیت داشتن آمادگی برای استقبال از زندگی هوشمند این طور توضیح می‌دهد: برای ورود به زندگی مجازی و استفاده از خدمات الکترونیک، آموزش شهروندی باید به عنوان یک اولویت ملی مطرح باشد و در کنار آن با توسعه شهرهای الکترونیک فرصتی ایجاد شود که همه شهروندان در سطوح مختلف بتوانند در این شهرها تاثیرگذار و تاثیرپذیر بوده، محتوای فضای مجازی را با داده‌های ایرانی و ارزشی کامل کنند. امروزه اینترنت یک سرمایه جهانی است که به همه مردم دنیا تعلق دارد. هر فرد، گروه یا کشوری که بتواند بیشتر از آن استفاده کند و در آن تاثیرگذار باشد از منافع بیشتری بهره‌مند می‌شود. همان طور که 75 درصد اقیانوس‌های کشور امروزه در دنیا ملک مشاع است که به همه کشورهای دنیا تعلق دارد و هر کس توان بیشتری داشته باشد از این اقیانوس‌ها و منافع آن بیشتر بهره‌مند می‌شود، اینترنت نیز حکم اقیانوس را دارد و به همین دلیل به اینترنت قاره ششم گفته می‌شود. باید با ادبیات این قاره و سواد لازم برای استفاده از منافع این قاره بیشتر آشنا شد تا بتوان از مزایای آن بهره‌مند شد. بنابراین شهروند امروز جامعه مجازی می‌تواند در صورت داشتن اطلاعات لازم زندگی مجازی متناسب با زمان را تجربه کند.

هوشمندی در حال گسترش است

این روزها بیش از گذشته از هوشمندی به عنوان یک ویژگی جدید نام برده می‌شود. به نظر می‌رسد این ویژگی قصد دارد بیش از پیش زندگی بشر را به تسخیر خود درآورد. به گفته این متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات، اگر امروز به اطرافمان نگاهی بیندازیم می‌بینیم اتومبیل‌های بدون راننده، خانه‌های هوشمند، عینک گوگل و ده‌ها پدیده دیگر بخشی از زندگی هوشمند فردا را به ما نشان می‌دهد. امکاناتی مانند دستگاه GPS یا سیستم موقعیت‌یاب جغرافیایی می‌تواند یک راهنمای هوشمند برای هر فردی باشد که بدون پرسش از هیچ کس بتواند به هر نقطه‌ای از دنیا سفر کند یا به مقصد مورد نظرش برسد. حتی امروزه یخچال‌هایی در بازار وجود دارد که برای مثال به محض به پایان رسیدن موجودی یکی از مواد غذایی به فروشگاهی که کاربر با آن قرارداد دارد تماس می‌گیرد و مواد غذایی مورد نیاز را تقاضا می‌کند. تقریبا امروزه همه اشیا در حال متصل شدن به همدیگر هستند یعنی در یک آشپزخانه به یخچال می‌آموزید چگونه زمانی که منزل نیستید اجاق گاز را سر ساعت مشخصی خاموش یا روشن کند یا کرکره‌ها را برای ساعت مشخصی بالا و پایین کند تا گیاهان درون آشپزخانه از آفتاب بهره‌مند شوند یا زمانی که در حال بازگشت از سفر هستید می‌توانید به خانه هوشمندی که در آن ساکن هستید اعلام کنید تا همه چیز قبل از ورود شما مهیا شود. به این ترتیب ساعاتی قبل از رسیدن شما به منزل، کولر یا سیستم حرارتی آماده و روشن می‌شود. اینها فقط بخشی از زندگی هوشمند است که هر روز بیشتر توسعه می‌یابد. فرار از این واقعیت یعنی روند رو به رشد زندگی هوشمند، یعنی بیکاری جوانان تحصیلکرده و عقب‌ماندگی که اگر با سرعت روشی برای حل آن پیدا نشود به یک معضل بزرگ تبدیل خواهد شد.

فرانک فراهانی‌جم / گروه دانش