قلـیان در آلمـان!

دو ظرف املت، چهار نوشابه، یک سینی چای و دو قلیان دوسیب عربی. این فهرست سفارش آنهاست. سفارشی که نزدیک 40 هزار تومان برایشان آب می‌خورد. برای آنها می‌شود حدودا ده یورو، معادل خوردن یک همبرگر کنار آلیانس آرنا، وقتی تیم محبوبشان بایرن مونیخ مسابقه دارد.

سوالی که اینجا برای من پیش آمد و احتمالا برای هر ناظر دیگری هم پیش می‌آید این است که آنها برای نخستین بار قلیان، این وسیله دخانی شرقی را کجا تجربه کردند؟ به نظر می‌رسد پاسخ ترکیه، یک کشور عربی یا حتی ایران باشد، اما جواب آنها این است: ما در آلمان قهوه‌خانه داریم.

به گفته فرانز، یکی از این گردشگر‌ها، قهوه‌خانه و قلیان کشیدن لذتی است که این نسل در حال درک آن است و پدرانشان چنین چیزی را در لیست تفریحات خود در اوقات فراغت نداشتند. به گفته او پنج شش سالی است که در آلمان مغازه‌هایی با عنوان شیشا شاپ باز شده که به مشتریان قلیان ارائه می‌کند. وقتی برای نخستین بار نام این مغازه به گوشتان می‌خورد احتمالا حس می‌کنید از شیشه، مخدر معروف شیمیایی سخن گفته می‌شود، اما شیشا نامی در کنار هوکا و هابل بابل برای وسیله‌ای است که ایرانیان آن را قلیان می‌نامند.

البته از تاریخ این گونه برمی‌آید که سابقه قلیان کشی در برخی کشورهای غربی به دهه 60 و 70 هم برمی‌گردد، اما ظاهرا در برخی کشورها این مساله جدید است و همه‌گیر شدن آن موج جدیدی است که بتازگی در این کشورهای اروپایی دیده شده است.

قلیان‌های مورد استفاده فرانز و دوستانش از نظر اندازه، کوچک هستند و از این رو قلیان‌های بزرگ عربی برای آنها قابل توجه است. به گفته آنان تمامی طعم‌های موجود در بازار ایران در قلیان‌های غربی هم موجود است. فرانک، دیگر عضو این گروه توریستی سه نفره می‌گوید ترجیح می‌دهد سیب و هندوانه بکشد.

قیمت یک قلیان در آلمان تقریبا هشت تا ده یوروست. این مبلغ تقریبا دو برابر قیمت یک بسته سیگار در این کشور است. البته در کنار قلیان برخلاف قهوه‌خانه‌های ایرانی دیگر چای سرو نمی‌شود. از نظر دکوراسیون، قهوه‌خانه‌های آلمانی هم صندلی‌های رستورانی دارند و هم تخت‌هایی که برای قلیان کشیدن وقتی بعد از یک روز خسته‌کننده دراز کشیده‌اید به کار می‌رود.

قلیان کشیدن در آلمان برای هر دو جنسیت در اماکن عمومی آزاد است. آمارهای سازمان بهداشت جهانی در دسامبر سال 2012 نشان می‌دهد 21 درصد زنان و 35 درصد مردان در کنار 12 درصد از دختران و 11 درصد از پسران جوان در آلمان تنباکو مصرف می‌کنند. البته این کشور برای رعایت قواعد بهداشتی، مقرراتی بر کیفیت تنباکوها مقرر کرده که به تعبیر خود گردشگر‌ها گیرایی(!) آنها را تنزل می‌دهد و از این روست که برای جوانان آلمانی، کشیدن قلیان در ترکیه یا ایران بسیار لذت بخش‌تر است.

در عین حال قلیان کشیدن در کشورهایی که قلیان یکی از وسایل دخانی سنتی در آنجاست جذابیت‌های دیگری هم دارد. در طول مدت اقامت این سه گردشگر در قهوه‌خانه، آنها جذب تماشای یک قلیان‌کش ماهر شده بودند که می‌توانست با لب و دهان خود، اشکال مختلفی از دود بسازد و در هوا پراکنده کند. البته پس از مدتی جوانان آلمانی هم این راه را آموخته بودند و نشان دادند مهارت کمتری از همتایان ایرانی خود ندارند. کشیدن قلیان از سوی جوانان آلمانی در حالی که اعتیاد به الکل، مواد مخدر و نیز سیگار برای آن کشور جزو مسائل مهم بهداشت و سلامت شده کمی عجیب است. این وضعیت قابل قیاس با ایران نیست که مورد اول، منع شرعی و قانونی دارد، برای مورد دوم مجازات قانونی سرسختانه در نظر گرفته شده و سیگار هم قبح عرفی دارد. در آلمان حتی کسی که در معابر عمومی ماری جوانا می‌کشد مجازات نمی‌شود زیرا به عقیده قانونگذار، او یک قربانی است و صرفا باید دارندگان ماری جوانا و قاچاقچیان آن را مجازات کرد.

به نظر می‌رسد بیش از هر چیز، این سود بازار باشد که چرخه قلیان و تنباکو را در آلمان و دیگر کشورهای غربی می‌چرخاند؛ بازاریانی که توانسته‌اند با قلقلک دادن حس تنوع طلبی مشتریان، آلمانی‌ها را هم قلیانی کنند. آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد فقط سود دولت آلمان از عوارض و مالیاتی که بر مواد دخانی گرفته بالغ بر5/4 میلیون یورو در یک سال بوده که رقم قابل توجهی است. جوانان آلمانی در حال دود کردن و بازار و دولت در حال سود کردن. به نظر نمی‌آید معامله بدی باشد! (ضمیمه چمدان)

مصطفی مسجدی آرانی