تردید در سلامت فرآورده‌های گوشتی

باتوجه به مواردی از تخلف که در صنایع لبنی مطرح شده و برخی مسئولان نسبت به استفاده مواد غیرمجاز در تولیدات این کارخانه‌ها اعتراض کردند، آیا این‌گونه موارد در فرآورده‌های گوشتی نیز وجود دارد؟

بله. این نوع تخلفات در فرآورده‌های گوشتی نیز به چشم خورده که البته موضوع تازه‌ای نیست، اما گفتنی است که در مبحث فرآورده‌های گوشتی شاید کار متخلفان کمی سخت‌تر از دیگر موارد باشد، چون تمام دستور‌العمل‌ها و البته میزان مواد اولیه در این صنعت توسط ستاد بسیج اقتصادی و البته وزارت بهداشت تعیین شده است و مرتب مورد بازبینی قرار می‌گیرد.

مهم‌ترین موضوعی که ذهن مصرف‌کنندگان را در این زمینه به خود مشغول کرده این است که وقتی محصولی مثل سوسیس یا کالباس را می‌خرند، روی آن قید شده 90 درصد گوشت. آیا واقعا این فرآورده دارای 90 درصد گوشت است؟

روی کاغذ و البته فرمول‌های موجود پاسخ شما مثبت است، اما در عالم واقعیت شاید کمی موضوع متفاوت باشد به طوری که نمی‌توان گفت در این زمینه واقعا 90 درصد گوشت استفاده شده یا می‌شود.

در این زمینه بیشتر توضیح دهید.

همان‌طور که می‌دانید در فرآورده‌های گوشتی عمده ماده مصرفی همان گوشت مرغ یا گوشت گاو و گوسفند است که هم‌اکنون باتوجه به تحریم‌ها و افزایش قیمت نهاده‌های تولید و در نهایت بهای خود گوشت مرغ یا گوشت گاو و گوسفند، بناچار تولید‌کنندگان روی گوشت‌های وارداتی برنامه‌ریزی کرده‌اند که عمده این گوشت‌ها از کشور برزیل و هندوستان یا آرژانتین تاکنون تامین شده است. این گوشت‌ها باید دارای استانداردهای مشخصی بوده و گواهی سلامت داشته باشند، اما از آنجا که این گوشت از دامداری‌های صنعتی تهیه می‌شود، واقعا امکان رسیدگی و کنترل بدون خطای آن غیر‌ممکن است. در حالی که در نهایت هم اگر خود گوشت سلامت باشد برخی تولید‌کنندگان سودجو برای جبران هزینه‌های خود اقدام به افزودن دیگر موادی مثل آلایش‌های گوشتی می‌کنند یا این‌که از مواد افزودنی کم‌ارزش‌تری برای حجیم کردن محصول استفاده می‌کنند.

این‌که می‌گویند برخی کارخانجات سودجو در این نوع فرآورده‌ها از گوشت‌هایی غیر از گوشت گاو، گوسفند یا مرغ استفاده می‌کنند، صحت دارد؟

باید در این زمینه به موضوع بسیار مهمی توجه داشته باشیم، چون این‌گونه تخلفات هرگز در برندهای معتبر و بزرگ کشور رخ نداده و ممکن است تخلفات در حد قابل چشم‌پوشی باشد، اما درباره برندهای کوچک‌تر و کارخانجات کوچک باید کمی بیشتر دقیق شد و پاسخی متناسب با آنها داد.

پاسخ شما در این زمینه چیست؟

اگر منظور شما برندهای کوچک و غیرمشهور است، باید گفت کنترل کیفی در این برندها بسیار پایین‌تر از برندهای معروف است و اگر فرد قصد سودجویی داشته باشد زمینه برایش مهیاست و این بستگی به خود فرد و البته وجدان وی دارد.

مگر نظارت در این زمینه صورت نمی‌گیرد؟

براساس قانون، سازمان غذا و دارو که قبلابه نام اداره نظارت بر صنایع غذایی از آن یاد می‌شد، موظف به نظارت در این زمینه‌هاست به صورتی که باید ماموران و کارشناسان تغذیه و صنایع غذایی خود را به صورت اتفاقی و بدون اعلام برنامه قبلی روانه کلیه تولیدی‌ها و کارخانجات صنایع غذایی کند تا با استفاده از دستورالعمل‌های موجود نسبت به نمونه‌برداری از ابتدای ورود مواد اولیه تا انتهای خروج محصول نهایی اقدام کند و نتایج را به مقامات ذی‌ربط ارائه دهد تا در صورت بروز هرگونه تخلف با آنها برخورد شود؛ اما یک سوال اینجا وجود دارد که آیا نیرو و تجهیزات و البته مسائل مالی واقعا اجازه این نوع رسیدگی را به تمام تولید‌کنندگان از سوی این نهاد دولتی و قانونی می‌دهد یا خیر؟ با کمی دقت و ریزبینی پاسخ را خواهید یافت.

برگردیم به موارد اولیه مصرفی در کارخانه‌ها. آیا گوشتی غیر از گوشت‌های معمولی در این نوع فرآورده‌ها استفاده می‌شود ؟

در صورت قصد سودجویی مسئول تولید و مدیرعامل یا افراد دیگر، بله این امکان وجود دارد و ممکن است از گوشت‌های متفرقه استفاده شود.

در این زمینه مثال بزنید.

عمده تخلفات در این زمینه، استفاده آلایش‌های گوشتی است. به این معنی که مثلا در ماده اولیه تولید فرآورده، به جای گوشت مرغ از خمیر مرغ استفاده می‌شود که ممکن است هر قسمت بدن مرغ در آنها استفاده شده باشد یا مثلا در فرآورده‌های گوشت قرمز به جای گوشت گاو یا گوسفند می‌توان به استفاده از شکمبه، جگر سفید و سیرابی نیز اشاره کرد. اگر از بحث مواد گوشتی در این نوع محصولات عبور کنیم، می‌توانیم به استفاده از شیرخشک، روغن‌های سرخ کردنی استفاده شده نیز اشاره کرد که البته همه اینها برخلاف قانون است و در صورت اثبات با فرد خاطی برخورد قانونی خواهد شد. البته بازهم یادآوری می‌کنم این موضوع در برندهای معتبر هرگز اتفاق نمی‌افتد و معمولا این‌گونه موارد را نمی‌بینیم.

برخی گزارش‌ها حکایت از استفاده از گوشت‌های تاریخ مصرف گذشته دارند. آیا این موضوع را تائید می‌کنید؟

وقتی صحبت از تخلف به میان می‌آید این موضوع هم احتمال دارد، ولی نباید فراموش کرد این امر معمول نبوده، اما غیرقابل تصور نیز نیست. بلکه اگر تولید‌کننده‌ای قصد تخلف داشته باشد، این هم یکی از راهکارهای تخلف برای استفاده از مواد غیراصولی است.

در مورد دیگر، آیا در به‌کارگیری افزودنی‌ها به فرآورده‌های گوشتی تخلفی صورت می‌گیرد؟

به عقیده من خیر. چون اصل موضوع درباره ماده اولیه فرآورده‌های گوشتی است و مواد افزودنی دیگر از لحاظ قیمتی به صرفه نیست که در آن تقلبی صورت گیرد. به‌عنوان مثال سویا، نمک، روغن یا ادویه‌جات در کل هزینه تولید سهم چشمگیری ندارند که قصد سودجویی در آنها وجود داشته باشد، بنابراین بیشترین تخلف در همان ماده اصلی تشکیل‌دهنده این فرآورده‌هاست و در دیگر موارد دیده نمی‌شود.

آیا مواد افزودنی مجاز به فرآورده‌های گوشتی که همگی تائید شده اداره بهداشت هستند، برای سلامت بی‌خطرند؟

در این زمینه دو موضوع را باید مد نظر داشته باشیم که آیا این مواد حتی در صورت تائیدیه بهداشت بی‌ضرر هستند یا خیر و گروه دیگر به‌طور کلی افزودنی‌های غیرمجاز و خطر‌های ناشی از آنهاست.

در مورد اول هرگز این نیست که اگر یک افزودنی مجاز که از نظر قانونی بدون مانع استفاده می‌شود، هیچ‌گونه عارضه و مشکلاتی در آینده سلامت انسان ندارد؛ بالاخره این مواد شیمیایی است و می‌تواند در بلندمدت، فرد مصرف‌کننده را دچار بیماری کند، اما از لحاظ قانونی استفاده آنها در واحدهای تولیدی بلامانع است. در بخش دوم که خب، تکلیف روشن است و به‌طور کلی این مواد غیرقابل استفاده است و هرگز مجوزی برای استفاده از آنها از سوی مقام‌های ذی‌صلاح صادر نشده است.

شما به‌عنوان متخصص تغذیه و سلامت آیا مصرف فرآورده‌های گوشتی را در شرایط کنونی صلاح می‌دانید یا خیر؟

به‌طور کلی از گذشته تمام همکاران بنده و متخصصان دیگر مصرف فرآورده‌های گوشتی به صورت مستمر را برای سلامت بدن انسان مضر اعلام کرده‌اند. تازه این در شرایطی است که همه چیز استاندارد باشد و حالا اگر استاندارد این محصولات نیز زیر سوال بوده باشد که خب تکلیف روشن است.