رونمایی از شاهنامه شاه​طهماسبی پس از 20 سال تلاش

به گزارش جام‌جم، طرح انتشار «شاهنامه شاه طهماسبی» پس از 20 سال تلاش مداوم فرهنگستان هنر با همکاری موزه هنرهای معاصر تهران و حمایت یکی از بانک‌های خصوصی کشور به پایان رسیده و امروز در فرهنگستان هنر رونمایی و بلافاصله در بیست‌و‌هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه می‌شود.

در مراسم رونمایی از این اثر، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان هنر، مهدی حسینی هنرمند نقاش و عضو هیأت علمی دانشگاه هنر و مجید قاسمی مدیرعامل بانک پاسارگاد درباره این کتاب نفیس سخنرانی می کنند.

مقدمه این اثر ارزشمند را علی معلم‌دامغانی، محمود فرشچیان و علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نگاشته‌اند. این کتاب در قطع سلطانی و با صحافی نفیس و قاب در 420 صفحه توسط انتشارات فرهنگستان هنر به چاپ رسیده است و هر جلد با شناسنامه‌ای مشخص به ارزش حدود ده میلیون ریال پیش فروش شده است.

نسخه‌ای نفیس از شاهنامه فردوسی

«شاهنامه شاه طهماسبی» نسخه‌ای نفیس از شاهنامه فردوسی و نفیس‌ترین شاهنامه عصر صفوی است. این کتاب ‌٢٥٨ مجلس نقاشی از افسانه‌ها، اساطیر و داستان‌های شاهنامه را در خود جای داده که با منظومه‌ حماسی در 1200 صفحه به خط نستعلیق درآمده است.

این کتاب زیبا و نفیس که از جمله شاهکارهای هنری دنیا محسوب می شود، سرگذشت پر فراز و فرودی را داشته است. «شاهنامه شاه طهماسبی» زمان سلطنت شاه اسماعیل اول، مؤسس دودمان صفوی، توسط برجسته‌ترین نقاشان و خوشنویسان عهد صفوی تهیه شده ‌است و اواخر سده شانزدهم میلادی به سلطان سلیم دوم که در دربار عثمانی زمام امور را به دست گرفته بود هدیه می شود.

این اثر نفیس تا اوایل قرن نوزدهم در دربارعثمانی بوده و دیگر خبری از آن به دست نیامده تا این که سال ١٩٠٣ میلادی در نمایشگاه آثار هنر اسلامی در موزه‌ هنرهای تزئینی پاریس به نمایش گذاشته می‌شود. صاحب آن در این زمان بارون دو روچیلد از مجموعه داران بنام فرانسوی‌بوده است.

سال ‌١٩٥٩ میلادی آرتورهوتن، بازمانده‌ کارخانه‌های بلورسازی کورنینگ آن ‌را از نوه بارون روچیلد خریده و شاهنامه طهماسبی در محافل هنری اروپا به شاهنامه هوتن تغییر نام می‌دهد.

او سال ‌١٩٧٠ برای رهایی از بدهی مالیاتی، ‌٧٨ صفحه از این شاهنامه را به موزه‌ متروپولیتن هدیه می‌کند. اواسط دهه ‌١٩٧٠، نامه‌ای به دولت ایران می‌نویسد و پیشنهاد می‌کند باقی نسخه را به قیمت ‌٢٠ میلیون دلار به ایران بفروشد. اما گویا دولت ایران که در آن زمان دچار کمبود منابع ارزی است، موفق به خرید بقیه‌ نسخه‌ها نمی‌شود.

پس از آن هفت مجلس از نقاشی‌های شاهنامه در حراج کریستی لندن به قیمت 1.3 میلیون دلار حراج می‌شوند. چند سال بعد، ‌٤١ نقاشی در گالری اگینو در لندن فروخته می‌شوند و از آن میان تنها یک نسخه برای موزه‌ تازه‌ تاسیس رضا عباسی خریداری می‌شود.

هوتن برگ‌های باقی مانده از شاهنامه طهماسبی را به‌طور امانی به بانک لویدز لندن می‌سپارد و از کریستی می‌خواهد آنها را هم حراج کند. کریستی هم طی دو سال ‌١٤ برگ از اوراق شاهنامه را می‌فروشد. همزمان با درگذشت هوتن، از ‌٢٥٨ مجلس نقاشی‌‌های نسخه، ‌١١٨ مجلس باقی‌مانده است.

بازگشت 116 صفحه از شاهنامه طهماسبی

سال ‌١٣٧٢ دولت ایران با پیشنهاد فرزند هوتن که بنا به وصیت پدر مامور فروش شاهنامه شاه طهماسبی شده است، موافقت می‌کند یک تابلو را با 116 برگ از شاهنامه طهماسبی معاوضه ‌کند بنابراین تابلوی زن شماره سه دکونینگ به‌ خانواده هوتن و 116 برگ باقی‌مانده از شاهنامه‌ طهماسبی، به ایران بازمی‌گردد.

در فروردین ۱۳۹۰ برگی از این شاهنامه رکورد فروش آثار هنر اسلامی را شکست و به قیمت 7.4 میلیون پوند در حراج ساتبی فروخته شد.