بورس‌های کالا و اقتصاد مقاومتی

یکی از مواردی که باید از سوی دولت و بخش خصوصی به‌منظور اجرای این سیاست‌ها پیگیری شود، حمایت از توسعه نهادهایی است که می‌توانند نقش موثری در تحقق بندهای ذکر شده در این سیاست‌ها داشته باشند.

یکی از نهادهای فعال در اقتصاد کشور که می‌تواند نقش بسیار موثری در تحقق سیاست‌های فوق داشته باشد بورس‌های کالا هستند.

نگاهی به عملکرد و سازوکار فعالیت بورس‌های کالا نشان می‌دهد، بسیاری از اهداف تعیین شده در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با استفاده از همین ساز‌و‌کارها قابل دستیابی است.

1 ـ اکنون بورس کالای ایران با نزدیک به یک دهه فعالیت و داشتن ارزش معاملاتی معادل با 12 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 1391 و بورس انرژی که امسال فعالیت خود را آغاز کرده است، توانسته‌اند با ایجاد بازاری شفاف، کارآمد و تحت نظارت به تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد به عنوان یکی از بندهای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بپردازند.

2 ـ شفاف‌سازی اقتصاد در حوزه کالایی و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا یکی از مهم‌ترین نتایج فعالیت بورس‌های کالایی بوده است.

3 ـ با توجه به ثبت تمامی معاملات و نگهداری اسناد آن به‌صورت متمرکز در سیستم‌های معاملاتی بورس‌ها، امکان اجرای آسان و کم‌هزینه اصلاح نظام درآمدی دولت با افزایش سهم درآمدهای مالیاتی میسر می‌شود.

4 ـ بورس‌های کالایی با تولید اطلاعات لحظه‌ای درخصوص میزان عرضه، تقاضا و قیمت کالاها ابزاری بسیار مناسب و کارآمد برای شفاف و روان‌سازی نظام توزیع و قیمت‌گذاری و شیوه‌ای مناسب برای نظارت بر بازار هستند.

5 ـ همچنین بورس‌های کالایی با توسعه معاملات ابزارهای نوین مالی می‌توانند به اصلاح و تقویت نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و تقویت بخش واقعی کمک کنند.

6 ـ بورس‌های کالایی با ایجاد قواعد شفاف برای ورود عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان کالا می‌توانند به ایجاد تنوع در مبادی تامین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص و ابزاری برای حمایت همه‌جانبه‌ هدفمند از صادرات کالاها و خدمات از طریق تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم کمک کنند.

7 ـ تابلوی محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران در کنار بورس انرژی می‌توانند با ایجاد تنوع در روش‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، به افزایش صادرات برق، افزایش صادرات پتروشیمی و افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی کمک کنند.

8 ـ یکی از خدمات عمده‌ای که بورس‌ها به اقتصاد داشته‌اند توسعه استاندارد در بازار کالا بوده است. با توجه به سازوکار معاملات در بورس‌ها، کالاها برای این ‌که بتوانند در قالب معاملات بورسی قابلیت تحویل داشته باشند باید مطابق با مشخصات استانداردی که قراردادهای بورس وجود دارند به انبارهای تحت نظارت بورس تحویل داده شوند، بنابراین کالایی که نتواند استانداردهای مشخص شده را احراز کند از سوی انبار تحویل گرفته نمی‌شود، درنتیجه تولیدکنندگان و واردکنندگان کالا برای این که بتوانند کالای خود را از طریق سازوکار بورس به فروش برسانند، کالایی مطابق با استاندارد مشخص تولید یا وارد کنند.

امید است دولت و مجلس درباره اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، سازوکارهای تشویقی لازم نظیر معافیت‌های مالیاتی فروشندگان و خریداران کالا در بورس، اعطای تسهیلات آسان و ارزان‌قیمت بانکی به خریداران کالا از بورس، پرداخت ارز دولتی به واردکنندگانی که کالای وارداتی خود را از طریق بورس به فروش می‌رسانند و الزام نهادهای وابسته به دولت جهت خرید یا فروش کالاهای بورسی در بورس‌های کالایی را در جهت توسعه هر چه بیشتر بورس‌های کالایی به‌وجود آورند.

جواد فلاح