تسهیلات ویژه برای اسکان دائم عشایر

جهان شاه‌ صدیق با اشاره به این‌که ‌اکنون 2 درصد جمعیت کشور را جمعیت 1.5 میلیون نفری عشایر تشکیل می‌دهد، در گفت‌وگو با ایرنا می‌افزاید: طبق برآوردها هزینه اسکان یک خانوار عشایری حدود دو میلیارد ریال (200 میلیون تومان) است که بخشی از آن را دولت تامین خواهد کرد، همچنین در برنامه اسکان اختیاری، جامعه عشایری در 2500 نقطه کشور اسکان می‌یابد که 1100 نقطه به پیشنهاد خود آنان است.

صدیق تاکید می‌کند: در تلاشیم اسکان عشایر تنها به دامداری و دامپروری محدود نشود، بلکه به فعالیت‌های کشاورزی همچون زراعت، باغداری، زنبورداری، شیلات و گلخانه نیز بپردازند، به‌طوری که عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد تاکنون توانسته‌اند 900 هکتار زمین را زیرکشت مرکبات ببرند.وی با بیان این که اکنون 35 درصد جامعه عشایری به فعالیت‌هایی غیر از دامداری مشغول هستند می‌گوید: سهم جامعه عشایری در تولید محصولات پروتئینی 20 درصد، صنایع دستی 35 درصد و زراعت 5 درصد از تولید ناخالص ملی کشور است.

رئیس سازمان امور عشایری درباره مراتع مورد استفاده جامعه عشایری نیز می‌افزاید: با وجود کمبود منابع آبی بر اثر خشکسالی‌های پی‌درپی، مراتع تحت اختیار جامعه عشایر کشور محدود نیست، به‌طوری که از مجموع 34 میلیون هکتار مراتع کشور، یک سوم مراتع در اختیار عشایر قرار دارد که باید به تولید پایدار بینجامد.

صدیق درباره تامین آب آشامیدنی جامعه عشایری کشور نیز یادآور می‌شود: در برنامه پنجم توسعه باید 220 هزار خانوار عشایری از آب آشامیدنی برخوردار شوند که تاکنون 170 هزار خانوار از آب آشامیدنی سالم بهره‌مند شده‌اند و 50 هزار خانوار نیز در انتظار دریافت آب آشامیدنی هستند.وی تصریح می‌کند: طبق برنامه‌ریزی این سازمان، در برنامه چهارم و پنجم توسعه تاکنون یکصد هزار خانوار عشایری از راه مناسب برخوردار شده‌اند که حدود 120 هزار خانوار دیگر در انتظار استفاده از راه مناسب هستند که تا پایان برنامه پنجم توسعه محقق خواهد شد.

مشکلات عشایر

براساس آمار، جمعیت عشایری کشور یک میلیون و 200 هزار نفر در قالب 220 هزار خانوار است که تاکنون 76 هزار خانوار آن در طرح اسکان، به صورت دائم یکجانشین شده‌اند.بسته شدن برخی از ایل‌ راه‌ها، مشکلات حمل و نقل، فقر مراتع، دست‌اندازی روستاییان به محدوده‌های مراتع عشایری، حوادث و سوانح جاده‌ای و طبیعی، مسائل آموزشی و بهداشتی و دسترسی به امکانات رفاهی و زیر بنایی، از جمله عواملی است که عشایر را به اسکان در یک جا ودوری از کوچ روی سوق داده است.

یکی از دلایل عمده تمایل عشایر به یکجا نشینی، تبدیل راه‌های عبور ایل به جاده‌های اصلی است به‌طوری که به گفته یکی از عشایر بوشهری اکنون بیشتر ایل‌راه‌های کشور به جاده‌های اصلی تبدیل شده است بنابراین ما مجبوریم هنگام کوچ از آزادراه‌ها یا مسیرهای سخت گذر عبور کنیم که در این گذرها علاوه بر این که جانمان به خطر می‌افتد، دام‌هایمان نیز تلف می‌شوند.

کرامت مرادی در عین حال می‌افزاید: با افزایش اتراق گاه‌ها در مسیر کوچ، ایجاد پایگاه‌های مشخص برای عبور ایل، اعلام زمان و رعایت تقویم کوچ به‌وسیله عشایر، می‌توان در جهت کاهش مشکلات کوچ عشایر قدم برداشت. به‌طوری که امسال 12 کیلومتر راه دسترسی عشایری در این مناطق طراحی و احداث شده است ولی نیاز به ساماندهی مستمر دارد.

قائم مقام سازمان امور عشایر کشور نیز با اشاره به این‌که در بودجه سال 93، 500 میلیارد ریال اعتبار برای عشایر در نظر گرفته شده است، می‌گوید: این اعتبارات بیشتر برای زیرساخت‌های اسکان عشایر هزینه خواهد شد و از ابتدای برنامه اسکان عشایر در سال 1374 تاکنون نیز حدود 76هزار خانوار عشایری در کشور اسکان دائم پیدا کرده‌اند.

وی می‌افزاید: بیش از 70 درصد جمعیت عشایری کشور تمایل به اسکان دائم دارند و ساماندهی زندگی عشایر و پرداختن به طرح اسکان دائم عشایر از مهم‌ترین برنامه‌های این سازمان است، به همین خاطر براساس افق چشم‌انداز 1404 نظام جمهوری اسلامی، برنامه‌ای برای کوچ و اسکان دائم عشایر در کشور برای هر استان تنظیم شده است.

به گفته صفرزاده، در بحث اسکان دائم ابتدا باید زیربناهای اشتغال، تولید، درآمد و خدمات زیربنایی به عشایر ارائه شود و بعد آنان برای خود در مناطق مشخص شده ساختمان بسازند.

با این‌که اسکان دائم عشایر گامی در جهت بهبود زندگی عشایری است، ولی نباید نقش عشایر و حضور آنان در حفاظت مرزها در دوران گذشته و تامین بخشی از نیاز شهرنشینان را فراموش کرد. این افراد براساس فصل‌های سال و نیاز زندگی‌شان طبق رسومی که در زمان‌های قدیم متداول بوده میان ییلاق و قشلاق کوچ دائم دارند، بنابراین به خاطره پیوستن این نوع زندگی و یاد کردن از آنها در کتاب‌ها، مانند نابودی این فرهنگ غنی ایرانی همچون بسیاری دیگر از آداب ورسوم ایرانی است.