اولین دور‌ مذاکرات طالبان و دولت پاکستان

به گزارش بی.بی.سی، ریاست تیم مذاکره‌کننده طالبان را مولانا سمیع‌الحق و ریاست تیم انتخاب شده از سوی نواز شریف، نخست وزیر پاکستان را عرفان صدیقی بر عهده داشت. رحیم‌الله یوسف زی، خبرنگار سرشناس پاکستانی، رستم شاه‌محمد سفیر سابق پاکستان و امیر شاه یکی از ماموران بازنشسته سازمان اطلاعات پاکستان از جمله افرادی بودند که صدیقی را در این مذاکرات همراهی کردند. طالبان نیز برای بیان دیدگاه‌های خود در این مذاکره بیشتر افراد مذهبی را انتخاب کرده بود. علاوه بر سمیع‌الحق که پدر معنوی طالبان پاکستان نامیده می‌شود، مولانا عبدالعزیز روحانی مسجد سرخ اسلام‌آباد و ابراهیم خان، رئیس حزب جماعت اسلامی پاکستان در این مذاکرات حضور داشتند.

قرار بود اولین نشست صلح روز سه‌شنبه گذشته برگزار شود، اما این برنامه از قبل طراحی شده پس از انصراف دو نفر از اعضای کمیته پنج نفره طالبان که از پیوستن به گفت‌وگوهای صلح انصراف دادند، لغو شد.

شروط طرفین

پس از پایان این مذاکرات، ریاست هر دو گروه در مصاحبه با رسانه‌های خبری برخی مفاد در این نشست را مطرح کردند. آن‌طور که از سخنان حاضران در این نشست برمی‌آید، هدف از مذاکرات روز پنجشنبه تعیین نقشه راهی برای مذاکرات آینده بوده است.

به گزارش رسانه‌ها، سمیع‌الحق اظهار کرد دولت برای ادامه این روند پنج شرط تعیین کرده است؛ این شروط عبارت است از این‌که تمامی مذاکرات باید در ساختار قانون اساسی پاکستان انجام شود، چشم‌انداز مذاکرات باید تنها محدود به مناطق درگیری‌ها باشد و کل کشور را در بر نگیرد، تمام خشونت‌ها باید در زمان مذاکرات متوقف شود، طالبان باید نقش کمیته 9 نفره‌ای را که تعیین کرده، کاملا مشخص کند و سرانجام این‌که این مذاکرات نباید زمان زیادی طول بکشد. حال گفته می‌شود تیم نمایندگان طالبان به منطقه میرانشاه در شمال‌غربی پاکستان رفته است تا این نظرات و پیشنهادات را به اطلاع رهبران طالبان برساند.

البته سمیع الحق در بخش دیگری از سخنانش، به برخی از شروط مدنظر طالبان نیز اشاره کرد. وی در ابتدا در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که طالبان قانون اساسی پاکستان را قبول ندارد، این ادعاها را رد کرد. سمیع الحق در تشریح شروط شبه‌نظامیان در این مذاکرات گفت: خروج بیگانگان، برقراری نظام اسلامی در کشور و نیز بازگشت سیستم پیشین در مناطق قبیله‌ای از جمله شروط طالبان است و اگر این عوامل اجرا شود، شبه‌نظامیان حاضر به پذیرش صلح خواهند شد.

به گفته وی، مسائلی وجود دارد که دولت با قوانین نظامی و دموکراسی قادر به حل آن نیست. سمیع الحق همچنین در مورد همکاری ارتش پاکستان با دولت‌های خارجی که وی آنها را کافر نامید، هشدار داد. به گفته وی ارتش پاکستان نباید در داخل کشور فعالیت کند بلکه وظیفه اصلی‌اش حضور در مرزهای کشور با هند است. عرفان صدیقی نیز در مصاحبه با رویترز، فضای این مذاکرات را دوستانه و مثبت توصیف و اظهار کرد: امروز ما راه خود به سوی صلح را آغاز کردیم.

آینده مبهم مذاکرات

هدف دولت از این مذاکرات رسیدن به نوعی تفاهم با گروه طالبان و پایان دادن به اقدامات خشونت‌آمیز آنان است که طی حدود یک دهه گذشته به کشته شدن نزدیک به 50هزار نفر منجر شده است.

در این میان تحلیلگران عقیده دارند همین نکته که نمایندگانی از دو طرف با یکدیگر ملاقات کرده‌اند شاید نکته بسیار مهمی در این تحولات باشد، لیکن نباید فراموش کرد که این مذاکرات در واقع مذاکراتی غیرمستقیم است؛ یعنی نمایندگان معرفی شده از سوی دوطرف برای ایجاد فضا و محملی برای آغاز مذاکرات با یکدیگر ملاقات کرده‌اند و ملاقات رو در رو بین دولت و فرماندهان طالبان هنوز انجام نشده است. در همین رابطه پرسش مهم این است که به‌طور مثال واکنش رهبران طالبان به موارد توافق بین دوطرف چیست؟ طالبان در اظهارات گذشته خود با برخی از موارد اعلام شده مخالفت‌هایی داشته‌ است.

این مذاکرات مقدماتی در شرایطی برگزار می‌شود که دولت نواز شریف بشدت تحت فشار گروه‌های مخالف قرار دارد. از یک‌سو گروهی می‌گویند نواز شریف قصد دارد با این راهکار خشونت‌ها را تحت کنترل خود بگیرد و از سوی دیگر برخی او را متهم می‌کنند که راهکار مشخص و موثری برای مقابله با شبه‌نظامیان ندارد. گروهی هم نگران این هستند که با انجام این مذاکرات، طالبان فرصت پیدا کرده تا قدرت خود را تقویت کند. همین مسائل و موضوعات باعث شده تا چشم‌انداز استمرار این مذاکرات در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.

حسین خلیلی ‌/‌ گروه بین‌الملل