چه ‌کسی سرود ملی ما را خواهد نواخت؟

مسئولان وقت این تصمیم را اتخاذ و اعلام کردند، قرار است رشته‌های رهبری ارکستر و آهنگسازی ایرانی جایگزین آن شود. این تصمیم باوجود همه مخالفت‌هایی که انجام شد شکل عملی به خود گرفت و پذیرش دانشجو در این رشته‌ها متوقف شد.

حذف سازهای جهانی

رضا مرتضوی آهنگساز و مدرس دانشگاه جامع علمی‌کاربردی در این باره به جام‌جم توضیح می‌دهد: آخرین ورودی‌های نوازندگی، پذیرفته‌شدگان بهمن 91 هستند که در مقاطع تحصیلی کاردانی و کارشناسی و در رشته نوازندگی سازهای کلاسیک تحصیل می‌کنند.

بعد از این گروه، دانشگاه در این رشته تحصیلی دانشجو نپذیرفت. در پاسخ به پیگیری‌ها اعلام شد که این رشته‌ها از دانشگاه حذف نشده‌اند؛ تنها پذیرش دانشجو به مدت کوتاهی متوقف شده است. پس از مدتی رشته‌های «آهنگسازی ایرانی»، «رهبری ارکستر»، «موسیقی کودک» و «موسیقی آیینی» در مقطع کارشناسی را به‌عنوان جایگزین برای این رشته اعلام کردند.

او می‌افزاید: از بین دروس پیشنهاد شده از طرف دفتر برنامه‌ریزی دروس دانشگاه جامع علمی کاربردی به ریاست وقت واحد 11 موسیقی دانشگاه، از آبان سال گذشته با همراهی استادان دروس آهنگسازی و نوازندگی موسیقی ایرانی این واحد، تصمیم گرفتیم سرفصل دروس آهنگسازی ایرانی و رهبری ارکستر را تدوین و مشخص کنیم.

در نهایت رشته آهنگسازی ایرانی اردیبهشت و رشته رهبری ارکستر مرداد امسال در دفتر برنامه‌ ریزی دروس دانشگاه جامع علمی‌کاربردی به تصویب رسیده و در همان جلسه درخواست کمیته تخصصی مبنی بر تغییر نام رشته «آهنگسازی ایرانی» به «آهنگسازی» مورد موافقت اعضای شورا قرارگرفت.

این آهنگساز درباره نیاز به رشته نوازندگی سازهای کلاسیک به‌عنوان زیربنایی برای رشته‌های دیگر از جمله رهبری ارکستر و آهنگسازی می‌گوید: در واقع با حذف رشته نوازندگی سازهای جهانی، آهنگساز و رهبر ارکستر تربیت می‌شود در حالی که ارکستری وجود ندارد تا برای آن آهنگسازی کنند و آن را رهبری کنند. در دفتر برنامه‌ریزی دروس، قرار شد تا سرفصل‌های دروس نوازندگی سازهای کلاسیک بازنگری شود و دوباره در دفترچه پذیرش دانشجو قرار بگیرد؛ اما این اتفاق نیفتاد!

او ادامه می‌دهد: گرچه معاون سابق امور هنری وزارت ارشاد در مصاحبه‌اش با رادیو جوان تأکید کرده بود که در مورد این رشته حذف صورت نگرفته و از مهر ماه دانشگاه علمی کاربردی دوباره پذیرش دانشجو در رشته نوازندگی ساز کلاسیک را آغاز خواهد کرد، اما در جلسه اعلام شد که پذیرش دانشجو در ترم مهر امکانپذیر نیست، اما برای بهمن‌ به یقین در این رشته اعلام نیاز خواهد شد؛ اما در دفترچه‌هایی که ششم دی به داوطلبان ارائه شد، اثری از رشته نوازندگی سازهای جهانی در مقطع کاردانی و کارشناسی نیست.

مرتضوی بیان می‌کند: دانشگاه جامع علمی‌کاربردی تنها مرکزی‌ است که به‌طور تخصصی موسیقی در آن تدریس می‌شود. بیشتر استادان و نوازنده‌ها دانش‌آموختگان این مرکز هستند. وقتی جلوی ورود دانشجو را در رشته‌های نوازندگی سازهای کلاسیک می‌گیریم، به این هنر خیانت کرده‌ایم. قصه تنها ارتقای مدرک از دیپلم به کاردانی و کارشناسی نیست؛ افرادی وارد این دانشگاه می‌شوند که از راهنمایی ساز زدند و تخصصشان نوازندگی است. در واقع ما شش سال به دانش‌آموز نوازندگی درس می‌دهیم و بعد نمی‌گذاریم وارد دانشگاه شود.

 نادیده گرفتن متخصصان

این استاد دانشگاه با اشاره به تفاوت سطح دانش آموختگان هنرستان عالی موسیقی با دیگر دانشگاه‌ها می‌گوید: پذیرش نکردن دانشجو وقتی دردناک‌تر جلوه می‌کند که بدانیم از امسال دانشگاه هنر هم در رشته نوازندگی ساز کلاسیک و در مقطع کاردانی به کارشناسی پذیرای هیچ دانشجویی نیست.

مرتضوی درباره عواقب این تصمیم اظهار می‌کند: امروز ما نه ارکستر ملی داریم و نه ارکستر سمفونیک. اگر شعار مسئولان استفاده از متخصصان است، چرا صدها متخصص مملکت امروز با تعطیلی ارکستر ملی و سمفونیک خانه‌نشین شده‌اند؟ مگر نه این‌که سرود ملی هر کشور مانند پرچم آن کشور، نماد آن کشور محسوب می‌شود؟ مگر جز این است که برای اجرای سرود ملی کشورها از زبان مشترک که سازهای کلاسیک متداول است، استفاده می‌شود؟ اگر نوازنده متخصص تربیت نکنیم، پس سرود ملی را با چه اجرا کنیم؟ موسیقی سریال‌هایی چون «مختارنامه»، «تنهاترین سردار» و ده‌ها فیلم را که امروز روی پرده هستند چگونه اجرا کنیم؟

او در پایان سخنان خود می‌گوید: کسانی که علاقه‌مند نوازندگی سازهای جهانی هستند، وقتی در نظام آکادمیک، این رشته را نداریم به سمت کلاس‌های خصوصی کشیده می‌شوند و در این آشفته بازار بی‌متر و معیار، هر کسی جرأت تدریس به خود می‌دهد، زیرا دیگر میزانی برای سنجش درستی شیوه تدریس نیست. از سوی دیگر استادان با شیوه آزمون و خطا به شیوه‌های تدریس دست خواهند یافت و در این میان بیشترین دود به چشم هنرجو می‌رود!

نوازنده نباشد، رهبر و آهنگساز نیاز نداریم

لوریس چکناواریان، هنرمند بزرگ کشورمان هم معتقد است، این رشته باید دوباره به دانشکده‌های موسیقی باز گردد. او در این باره می‌گوید: مسئولان رشته رهبری ارکستر و نوازندگی را جایگزین نوازندگی سازهای جهانی کرده‌اند؛ اما وقتی ما نوازنده نداشته باشیم، آهنگساز می‌خواهد کارهایش را برای نواختن به چه کسی بسپرد؟

او در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند: از طرف دیگر وقتی نوازنده نباشد، نیاز به رهبر ارکستر هم نیست. رهبر کدام نوازنده‌ها را رهبری کند؟ این اتفاق طی سال‌های آینده ضربه مهلکی به موسیقی ما می‌زند. آن وقت باید نوازنده هم از دیگر کشورها وارد کنیم تا برایمان سرود ملی و موسیقی‌های خودمان را اجرا کند.

شاهین فرهت، نوازنده، آهنگساز و مدرس دانشگاه هم به جام‌جم می‌گوید: نمی‌دانم چه توجیه منطقی می‌تواند برای این تصمیم وجود داشته باشد؛ این اتفاق لطمه‌های سنگینی به ما می‌زند و کمترین آن این است که احتمالا برای زدن ملودی‌های سنگین باید هزاران کیلومتر پرواز کنیم تا یک قطعه هفت دقیقه‌ای را برای کشورمان تنظیم‌کنیم‌‌.

این هنرمند پیشکسوت معتقد است، ما هنوز هم در عرصه آموزش موسیقی با مشکلات بزرگی مواجه هستیم که بهتر است آنها را حل کنیم تا دچار تصمیمات اشتباه و غیرقابل جبران نشویم.

کارشناسان همه خواستار بازنگری در این تصمیم و بازگشت دوباره تدریس سازهای جهانی به دانشکده‌های کشورمان هستند.