از «سیب» بپرسید

دکتر محمدرضا وفا/ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه تهران

درشرح حال توضیح نداده‌اید مقدار مصرف روزانه لبنیات شما کافی است یا نه؟ علاوه بر این که اشاره نکرده‌اید مکمل ویتامین D یا مکمل‌های دیگر مصرف می‌کنید یا نه؟ تغذیه مناسب و دریافت میزان کافی کلسیم، ویتامین D، فسفر و داشتن تحرک بدنی کافی از عواملی است که مانع ابتلا به پوکی استخوان می‌شود. رعایت نکاتی که به آن اشاره شد در هر دو جنس زن و مرد مهم است، اما توجه به‌این نکات بویژه برای خانم‌ها که در یک دوره‌ سنی، یعنی کمی مانده به دوران یائسگی و در طول یائسگی، میزان مصرف کلسیم از ذخایر کلسیمی شان یعنی استخوان‌ها بالا می‌رود، نکته بسیار مهمی است.

دکتر عبدالرحمان رستمیان/ روماتولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

پوکی استخوان می‌تواند به یکی از مشکلات جدی زنان تبدیل شود، اما این مساله در هر سنی اتفاق نمی‌افتد. در ابتلا به پوکی استخوان، شاخص‌های مختلفی دخیل هستند. بنابراین برای هر نوع دردی نباید سنجش تراکم استخوانی انجام داد. در شرح حال‌تان توضیح ندادید شرایط تغذیه‌تان چگونه است؟ به این معنی که آیا از منابع کلسیمی استفاده می‌کنید یا نه؟ در خانم‌هایی که تغذیه مناسبی ندارند، ابتلا به پوکی استخوان بعید نیست. از طرفی اشاره نکردید علاوه بر تغذیه، تحرک بدنی مناسب دارید یا نه؟ روزانه چه مدت زیر نور آفتاب پیاده‌روی کرده یا مکمل مصرف می‌کنید؟ به این دلیل که مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم، تنها راه جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان نیست. برای جذب کلسیم باید شرایط دیگری نیز در بدن مهیا باشد؛ مثلا در صورتی که فرد کلسیم کافی دریافت کند، اما میزان ویتامین‌ D دریافتی او از طریق نور آفتاب یا مصرف مکمل با تجویز متخصص کم باشد، جذب کلسیم دچار اختلال می‌شود. همچنین در اسکلت استخوانی ما، علاوه بر کلسیم، فسفر هم وجود دارد و باید علاوه بر دریافت کلسیم، میزان فسفر مورد نیاز اسکلت استخوانی نیز فراهم شود.

به میزان تحرک بدنی اشاره کردم. افراد کم‌تحرک یا بی‌تحرک، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. به ‌این ‌دلیل که بی‌تحرکی باعث تنبل شدن توده استخوانی برای جذب کلسیم می‌شود. برای افزایش میزان تراکم استخوان، استخوان‌ها باید به ساخت توده استخوانی تحریک شوند. یکی از این راهکارها، ورزش و تحرک بدنی است. با این همه، برخی تصور می‌کنند هر درد استخوانی نشانه پوکی استخوان است، اما واقعیت این نیست. مساله پوکی استخوان در افراد بالای 65 سال مطرح است. در شرح حال به وضع بدنی‌تان هم اشاره نکردید. به ‌این ‌معنی که اگر وزن‌ شما نسبت به قدتان متناسب نیست، در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارید. علاوه بر این که اگر میزان کالری دریافتی شما کمتر از میزان نیاز شماست، باز هم خطر ابتلا به پوکی استخوان در سال‌های بعد دور از انتظار نیست. بنابراین توصیه می‌کنم شرایط بدنی‌تان را از نظر تغذیه، تناسب اندام، ورزش، تحرک بدنی و... کنترل کنید، اما اگر اصرار دارید مورد سنجش تراکم استخوان قرار بگیرید، به مراکز معتبر انجام این کار مراجعه کنید. سنجش تراکم استخوان به دو صورت سنجش«توده استخوانی» و دیگری سنجش «تراکم استخوانی» انجام می‌شود. برای بررسی وضع استخوان‌ها از نظر میزان تراکم استخوانی، آزمایش دوم یعنی تراکم توده استخوانی انجام می‌شود. در این سنجش، میزان مواد معدنی داخل استخوان‌ها سنجیده می‌شود. این مواد شامل کلسیم، فسفر و دیگر مواد معدنی داخل استخوان‌هاست. علاوه بر این که اسکن DXA در بیشتر موارد برای تشخیص پوکی استخوان تجویز می‌شود. در کل، گفته‌های شما بیانگر پوکی استخوان نیست؛ مگر این که شرایط خاص دیگری مانند یائسگی زودرس با بیماری خاصی داشته باشید که در شرح حال به آن اشاره نکردید.

مهتاب خسروشاهی