ایرانیان هر سال چقدر صدقه می​دهند؟

به ازای هر 11 نفر یک صندوق صدقه وجود دارد

آمار رسمی کمیته امداد می‌گوید تا پایان سال 90، شش میلیون و 678 هزار صندوق صدقات در نقاط مختلف ایران نصب‌شده یا در میان مردم و ادارات دولتی، نهادهای انقلابی و دیگر بخش‌های جامعه توزیع شده است. صندوق‌های صدقات کمیته امداد به سه نوع کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شود. 94 درصد از صندوق‌های کمیته امداد کوچک است، اما آمار صندوق‌های نصب‌شده در سال‌های 86 تا 90 نشان می‌دهد رویکرد این کمیته به نصب صندوق‌های بزرگ بیشتر بوده است. آمار کمیته امداد می‌گوید از سال 84 تا سال 90 هر سال به طور متوسط 4.3 درصد بر تعداد صندوق‌های صدقات کل کشور افزوده شده است. سرانه صندوق صدقات در میان مردم ایران در حال حاضر نزدیک به یک صندوق برای 11 نفر است. با این حال در برخی شهرها این رقم کمتر است؛ مثلا در سمــنان به ازای هر هفت نفر یک صندوق صدقات وجود دارد.

146 میلیارد تومان صدقه در صندوق‌‌ها

سال 90 از این میزان صندوق صدقه نزدیک به 146 میلیارد تومان جمع‌آوری شده که نسبت به سال قبل از آن نزدیک به 4/8 درصد افزایش داشته است. سهم هر صندوق نزدیک به 21 هزار و 800 تومان بوده است. به این ترتیب در هر روز سال نزدیک به 60 تومان در صندوق‌ها ریخته شده است. تقسیم رقم کلی بر میزان جمعیت کشور هم نشانگر این است که به ازای هر نفر نزدیک به 2000 تومان و به ازای هر خانوار نزدیک به 7000 تومان در هر صندوق ریخته شده است. (جمعیت کشور 75 میلیون نفر و تعداد خانوارها 21 میلیون نفر فرض شده است) کمیته امداد در آمار خود می‌گوید استان‌های مرکزی کشور بیشترین میزان صدقه به نسبت هر نفر را داشته‌اند و استان‌های محروم چون سیستان و بلوچستان کمترین میزان پرداختی را. البته میزان صدقه پرداختی هر نفر در آذربایجان شرقی و غربی هم به نسبت کمتر از سایر نقاط کشور بوده است. از نظر آمار جزئی باید گفت سال 90، تهرانی‌ها 24 میلیارد تومان در صندوق‌های صدقه ریخته‌اند. از آن سو رقم کمک در هرمزگان کمتر از سایر استان‌ها و نزدیک به 994 میلیون تومان است. جالب است بدانید به گفته کمیته امداد مجموع کمک‌های جمع شده از سال 63 تا سال 90 از صندوق‌های صدقات 860 میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب مشخص می‌شود تا چه میزان حجم کمک‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته است. (البته نباید کاهش ارزش پول در بستر زمان را هم از یاد برد)

درآمد 700 میلیارد تومانی کمیته امداد

البته صدقه جمع‌آوری شده توسط کمیته امداد فقط از طریق صندوق‌های صدقات نیست. مجموع درآمد کمیته امداد در سال 90، نزدیک به 700 میلیارد تومان بوده است. مثلا از این مبلغ نزدیک به 85 میلیارد تومان از مواردی چون هدایا و نذورات ماه رمضان، فطریه و کفاره در عید فطر، هدایا و نذورات در عید قربان، طرح زکات، جشن نیکوکاری و جشن عاطفه‌ها و در عین‌حال کمک مستقیم افراد خیر به دست آمده است.

به علاوه، کمیته امداد مجتمع‌های اقتصادی فراوانی هم در سراسر کشور دارد که برای این کمیته اقدام به درآمدزایی می‌کنند. کمیته امداد سال 90 از این طریق هم نزدیک به 120میلیارد تومان درآمد داشته است. موارد دیگری هم جزو درآمدهای اختصاصی این کمیته قرار می‌گیرد که در کنار رقم های ذکر شده مجموع درآمد این کمیته در سال 90 را به 700‌میلیارد تومان رسانده است.

مخارج کمیته امداد چیست؟

حال باید دید که کمیته امداد با این رقم سنگین درآمدی چه کارهایی انجام می‌دهد؟ به طور کلی نزدیک به 2.5 میلیون خانوار با جمعیتی نزدیک به پنج میلیون و 500 هزار نفر زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) هستند. این افراد در سه قالب طرح مددجویی (حمایت از ایتام، بی‌سرپرستان، از کار افتادگان، معلولان و...)، طرح شهید رجایی (سالمندان) و موارد موردی دسته‌بندی می‌شوند. کمیته امداد در عملکرد 30 ساله خود 130 هزار میلیارد تومان به این افراد کمک کرده است.

به این نوع کمک‌ها باید دو نوع پرداختی به مجرمان یا مقصران جامعه را هم اضافه کرد. طرح رحمت برای حمایت از خانواده زندانیان با 172 میلیارد تومان پرداخت (طی 16 سال) و طرح کمک به پرداخت دیه با 85 میلیارد تومان پرداخت (طی 25 سال) از دیگر پرداختی‌های کمیته امداد بوده است. طرح‌های دیگری چون کمک به دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب نیازمند با 607 میلیارد تومان پرداخت (طی 33 سال)، تامین جهیزیه و هزینه ازدواج با 385 میلیارد تومان کمک (طی 33 سال) و کمک به آسیب‌دیدگان با 73 میلیارد تومان کمک (طی 33 سال) دیگر مخارج درآمد کلان کمیته امداد بوده است.

آیا صدقات صرف خارجی‌ها می‌شود؟

در این میان این پرسش پیش می‌آید که جای کمک‌های بین‌المللی کمیته امداد کجاست؟ طبق آمار این نهاد کمتر از صد هزار نفر در کشورهای لبنان، سوریه، افغانستان، آذربایجان، تاجیکستان، عراق و کومور تحت پوشش این کمیته هستند. میزان کمک به این افراد مشخص نیست اما آمار این افراد کمتر از 2 درصد کل افراد تحت حمایت کمیته است. از آن سو کل میزان کمک جمع‌آوری شده و ارسالی این کمیته به فلسطین نزدیک به پنج میلیارد تومان (طی 16 سال) بوده است. در این شرایط، حداقل این آمار موید کمک وسیع کمیته امداد به افراد خارجی نیست.

در کنار کمیته امداد، موسسات دیگری هم وجود دارد که صندوق‌های صدقه دارند و به افراد نیازمند کمک می‌کنند اما خبری از درآمد و مخارج آنان منتشر نشده است. در این شرایط نفس شفاف‌سازی عملکرد به صورت آمار جزئی توسط کمیته امداد نکته مثبتی است که نباید از کنار آن براحتی گذشت؛ شفافیتی که باعث سلامت در گردش مالی کلان این نهاد شده و می‌شود.