سیاحت در‌ نصف جهان

گردشگری صنایع دستی ـ میناکاری

اصفهان را می‌توان به جرات بزرگ‌ترین مرکز تولید انواع مختلف ساخته‌های دستی ایران دانست. در اصفهان انواع مختلفی از صنایع دستی تولید می‌شود، اما مهم‌ترین آنها ‌خاتم‌سازی، قلمکارسازی و میناکاری است. میناکاری صنعتی است که نخستین بار در ایران پدید آمد و به سایر نقاط راه یافت. اما تا به امروز اصفهان همچنان به عنوان مرکز این هنر دستی شناخته می‌شود. این هنر حاصل مجموع فعل و انفعالات پیچیده‌ای است که با هم در ارتباط هستند. میناکاری همانند بسیاری از هنرهای دستی دیگر، در عصر صفوی پیشرفت‌های فراوانی ‌کرد. در قدیم رنگ‌هایی که در صنعت میناکاری استفاده می‌شد بیشتر طبیعی و از رنگ‌های قلمکار گیاهی یا معدنی بود‌. اما امروزه ترکیبات شیمیایی جایگزین آنها شده است. میناکاران برای تهیه رنگ قرمز از طلا، رنگ سبز از مس و رنگ زرد از گل ماشی استفاده می‌کنند. میناکاری در ساخت اشیایی چون انواع زیورآلات، جعبه‌های کوچک و بزرگ، جام‌ها، گلدان‌ها و بشقاب‌ها ‌مورد استفاده قرار می‌گیرد و در‌میان صنایع دستی قیمت بالایی دارد.

گردشگری غذا ـ بریانی

بریانی یا به زبان اصفهانی‌ها بریونی، مشهورترین خوراک اصفهانی است. برای تهیه بریانی ابتدا گوشت بره را در دیگ‌های بزرگ بخوبی می‌پزند. سپس گوشت را چرخ می‌کنند تا حسابی له شود. در مرحله بعد آن را روی کفگیرهای بیضی شکل که مخصوص بریانی است می‌گذارند و با ادویه روی آتش سرخ می‌کنند.

در آخر کمی آب گوشت روی آن می‌ریزند. بریانی خوراکی بسیار سنگین و چرب است؛ اما با وجود این طرفداران بی‌شماری در میان گردشگران این منطقه دارد. گز، معروف‌ترین شیرینی و سوغات اصلی اصفهان محسوب می‌شود. این شیرینی از گز انگبین که ماده اصلی گز است تهیه می‌شود. گز انگبین از گیاهی کوهستانی به نام تبه (درخت گز) که در ارتفاعات کوه‌های بختیاری و خوانسار می‌روید، به دست می‌آید.

گردشگری مذهبی ـ مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای مذهبی ایران محسوب می‌شود. ‌ این مسجد یکی از مکان‌های نیایشی پیش از اسلام محسوب می‌شده‌ و گمان می‌رود که پیش از ورود اعراب به ایران، یک آتشکده در محل فعلی مسجد وجود داشته است. کشف یک پا ستون، با تزئینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تایید می‌کند. ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و به دوره عباسیان منسوب است. حتی در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده ‌است. به طورکلی سبک معماری مسجدجامع اصفهان سبک رازی است.

این مسجد ‌طی دوره‌های تاریخ مرمت و بازسازی و تغییراتی در آن صورت پذیرفته است. آخرین بازسازی انجام شده در مسجدجامع اصفهان بازسازی بخش‌های تخریب‌شده بر اثر بمباران هواپیماهای عراقی بوده‌ است. این بنا 15 دی 1310 به شماره 95 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گردشگری روستایی ـ روستای مهیار

روستای مهیار در 52 کیلومتری جنوب اصفهان قرار گرفته است. روستای مهیار در دوره صفوی یکی از آبادی‌های مهم محسوب می‌شده ‌تا جایی که حتی چند گردشگر خارجی در آن دوره از این روستا بازدید ‌و شرحی از آن را نیز ثبت کرده‌اند. مهم‌ترین جاذبه گردشگری این روستا کاروانسرای مهیار است که یکی از کاروانسراهای معروف عصر صفوی است. کاروانسرای مهیار در دوره شاه اسماعیل ساخته شد، اما بر اثر بلایای طبیعی قسمتی از آن ویران گشت. سپس در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی مرمت و بخش‌هایی به آن افزوده شد. ساختمان این کاروانسرا مستطیل شکل و چهار ایوانی است. مصالح به‌کار‌رفته در ساخت مهیار، سنگ و آجر است. در کاروانسرای مهیار 30 اتاق یکسان پنج درچهار‌متری دورتادور حیاط ساخته شده که هریک دارای ایوانی مجزاست. چهار اصطبل سراسری در چهار گوشه‌ کاروانسرا قرار دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های کاروانسرای مهیار داشتن جلوخان است که به بازار، قهوه‌خانه، مسجد و نانوایی متصل می‌شده است. جلوخان‌ها کاربرد اجتماعی داشته‌اند و مکانی تجمع و برگزاری مراسم بوده‌اند. از دیگر امکانات این کاروانسرا می‌توان به آب‌انبار، آسیاب و حمام اشاره کرد.

موزه‌گردی ـ باغ‌موزه پروانه‌ها

پروانه‌ها ‌از زیباترین و ظریف‌ترین جانداران ‌طبیعت هستند. تنوع گونه‌های این حشرات که حدود بیست هزار است، به همراه گوناگونی رنگ، شکل و اندازه، جهانی از زیبایی و ظرافت را به این موجودات بخشیده است.

باغ موزه پروانه‌ها در محدوده پارک طبیعی ناژوان‌ قرار دارد. برای دسترسی به این پارک می‌توان پس از پل وحید و گذر از میدان سهروردی، وارد جاده الفت ‌و سپس وارد پارک شد.

در سه نقطه از حاشیه رودخانه این باغ، با بدنه‌سازی‌های انجام شده تعداد ۴۸ عدد قاب شامل ۲۲۰۰ پروانه زیبا و رنگارنگ به نمایش گذاشته شده است.

از دیگر امکانات تفریحی در پارک جنگلی ناژوان می‌توان به قطار تفریحی خانوادگی و کالسکه‌های گردشگری، زمین‌های بازی، پیست دوچرخه‌سواری، پارک بادی کودکان و بزرگسالان، زمین اسباب‌بازی، جاده سلامت، باغ گل‌های ناژوان و بازار محصولات کشاورزی اشاره کرد.

گردشگری تاریخی ـ عمارت عالی‌قاپو

عمارت عالی‌قاپو، نمونه منحصر به فرد و یکی از عجایب معماری کاخ‌های عهد صفوی است که‌ اوایل قرن یازدهم ه.ق به دستور شاه عباس اول ساخته شد. نام این بنا ‌‌معانی چندگانه دارد، ولی عمدتا به معنی دروازه عالی به مجموعه کاخ‌ها بوده است. این قصر که در عهد صفوی به نام‌های «خانه مبارکه نقش جهان» و «قصر دولت‌خانه» خوانده می‌شد، در درجه اول به عنوان ورودی مخصوص شاه به دولت‌خانه و دربار و در مراحل بعد برای پذیرایی از مهمانان و سفرا، استراحت و تفریح، شنیدن موسیقی، تماشای مراسم مختلف مذهبی و ملی، خاصه بازی چوگان از ایوان ستون‌دار آن، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. عالی‌قاپو دارای پنج طبقه است که هر‌طبقه ‌‌تزئینات ویژه‌ای دارد. مهم‌ترین تزئینات این بنای تاریخی، مینیاتورهای رضا عباسی، نقاش معروف عهد شاه عباس است.

آرامستان‌گردی ـ آرامگاه صائب‌تبریزی

صائب‌تبریزی غزل‌سرای قرن یازدهم و بزرگ‌ترین شاعر عصر صفوی محسوب می‌شود. صائب سال 1081 ه.ق در اصفهان درگذشت و در باغ شخصی خود به خاک سپرده شد. معماری بنای آرامگاه الهام‌گرفته از دوران صفوی است. این آرامگاه دارای ایوانی بسیار زیباست که دو متر از سطح باغ بالاتر ساخته شده است. قوس‌های جناغی‌شکل به همراه آیینه‌کاری‌هایی با طرح شطرنجی زیباترین تزئینات بنا را تشکیل داده‌اند. در مقابل ایوان آرامگاه، حوض و آبنمای بزرگی ساخته شده ‌‌که شباهت فراوانی به حوض عمارت چهل ستون دارد. ‌بالای قبر صائب، دو قبر دیگر نیز هست؛ که یکی متعلق به فرزند صائب و دیگری متعلق به یکی از نوادگان اوست.

ترین‌ اصفهان

به دلیل عبور زاینده‌رود از میان اصفهان، این شهر دارای پل‌های بسیاری است که دو طرف این رودخانه را به یکدیگر متصل می‌کند. هر چند امروز از آب و آبادانی زاینده رود اثر چندانی باقی نمانده‌ ، اما پل‌های تاریخی آن که برخی جزو شاهکارهای معماری ایران است‌، همچنان به امید روزهایی پررونق استوار ایستاده‌اند.

پل شهرستان، در ناحیه جی قدیم و در چهار کیلومتری شرق اصفهان واقع شده ‌و آن را قدیمی‌ترین پلی می‌دانند که روی زاینده‌رود احداث شده است. پل شهرستان از نظر معماری، فوق‌العاده جالب توجه است. براساس نظر باستان‌شناسان اساس و بنیاد این پل به دوره ساسانیان می‌رسد اما ساختمان‌های روی آن از معماری دوره اسلامی متاثر شده‌ است./ ضمیمه چمدان

آیسا اسدی