اما و اگر‌های طرح 4 ماهه شدن زوج و فرد

اما نکته اینجاست که بین سازمان‌های مختلف برای اجرای این طرح توافقی وجود ندارد، برای نمونه پلیس راهور آن را تاثیرگذار نمی‌داند، این در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست روی تاثیر زیاد خودرو‌ها در بالا بردن آلودگی هوا تاکید دارد و بر این باور است که این طرح راهکاری موقت است که می‌توان از آن برای مدیریت آلودگی هوا استفاده کرد.

روز گذشته وضع آب و هوای پایتخت از شرایط هشدار خارج شد، به همین دلیل مسئولان تصمیم گرفتند طرح زوج و فرد از در منازل اجرا نشود؛ اما هواشناسی پیش‌بینی می‌کند امروز نیز وارونگی هوا اتفاق بیفتد به همین دلیل می‌توان گفت که در روزهای آلوده پایتخت اجرا شدن یا نشدن طرح زوج و فرد از در منازل به یکی از دغدغه‌های شهروندان و مسئولان تبدیل شده است، زیرا معمولا خبر اجرا یا لغو شدن این طرح در دقیقه 90 به‌ شهروندان می‌رسد، دلیل آن هم این است که برای اجرایی شدن این طرح، شورای عالی ترافیک کشور باید تصمیم‌گیری کند.

نکته اینجاست اگر این شورا مجوز گرفتن چنین تصمیمی را به‌کمیته مواقع اضطرار بدهد، تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی در این خصوص خیلی راحت‌تر انجام خواهد شد.

مسکن کوتاه‌مدت

محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران و دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران در این باره به‌جام‌جم می‌گوید: برداشت ما این است که اجرای طرح زوج و فرد از در منزل هدف نیست، بلکه راهکاری کوتاه‌مدت در مدیریت آلودگی هواست. پیشنهاد ما این است که شورای عالی ترافیک به‌این سمت برود که این طرح را همیشگی کند یا حداقل این مجوز را به کمیته مواقع اضطرار بدهد که در شرایط اضطرار بدون تشکیل کمیته بتوان با هماهنگی پلیس راهور این طرح را اجرا کرد.

نکته اینجاست که عامل 70 درصد آلودگی هوای پایتخت منابع آلاینده متحرک است؛ یعنی چهار میلیون خودروی پایتخت در معابری که برای یک میلیون خودرو ظرفیت دارد، تردد کرده و در روز‌های سرد سال نفس کشیدن را برای شهروندان دشوار می‌کنند.

تاکنون ایده‌های مختلفی برای مهار آلودگی مطرح شده است؛ برای نمونه شهرداری می‌گوید ملاک برای کاهش تردد خودروها پلاک آنها نباشد و قانون منع عبور و مرور خودرو‌های دودزا اجرا شود. نکته اینجاست که شناسایی خودروهای فرسوده نیز مشکل است.

علاوه بر این در قانون پیش‌بینی شده که خودروی فرسوده باید از رده خارج شود، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت اکنون حجم ترافیک مشکل‌زا شده است.

این در حالی است که اطمینانی وجود ندارد که خودرو‌های جدید و صفر کیلومتر آلودگی ایجاد نکنند. به‌همین دلیل موافقان طرح زوج و فرد از در منازل به اجرایی شدن این راهکار تمایل دارند.

دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران عنوان می‌کند: چون در روزهای باقیمانده سال، روزهای آلوده زیادی در پیش داریم، اجرای این طرح می‌تواند مفید باشد یا اگر شورای عالی ترافیک با آن موافق نیست می‌تواند دست‌کم مجوزی را به کمیته مواقع اضطرار بدهد که در شرایط اضطرار بدون تشکیل کمیته این طرح قابل اجرا باشد.

در شورای عالی ترافیک، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت برنامه‌ریزی راهبردی رئیس‌جمهور، وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شورای عالی استان‌ها، شهردار تهران و رئیس شورای شهر تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی حضور داشته و در این خصوص تصمیم‌گیری خواهند کرد.

حیدرزاده می‌افزاید: به نظر من اگر اجرا شدن این طرح برای روزهای باقیمانده سال رای نیاورد، اعضا باید تصمیم بگیرند که این طرح در شرایط ناسالم به صورت خودکار اجرا شود، ولی هر چه شورای عالی ترافیک تصمیم بگیرد، ما آن را اجرا می‌کنیم.

وی درباره تاثیرگذار بودن این طرح ادامه می‌دهد: قطعا تاثیرگذار است، زیرا از تعداد منابع‌ آلاینده کاسته شده و این طرح در خیلی از شهرهای دنیا مانند آتن و پکن اجرا می‌شود.

با این حال تاکید می‌کنم این طرح راهکار نیست و مسکنی کوتاه‌مدت است که می‌توان با آن جلوی لطمات آلودگی هوا به شهروندان را گرفت.** طرحی که اثرگذار نیست

اجرای طرح زوج و فرد از در منازل به عهده پلیس راهور است، زیرا این دستگاه به عنوان مسئول و مدیر اجرایی ترافیک شناخته می‌شود، در این میان برخی‌ ادعا می‌کنند پلیس به دلیل این‌که اجرای چنین طرحی مشکل بوده و به نیرو و هزینه زیادی نیاز دارد، تمایلی به اجرای آن ندارد ولی پلیس راهور نظر دیگری در این باره دارد.

حسین رحیمی، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ به جام‌جم می‌گوید: ما مشکلی برای اجرای این طرح نداریم، زیرا در سال‌های گذشته این طرح را به مدت یک ماه هم اجرا کرده‌ایم. طبیعتا اجرای این طرح توان و انرژی بیشتری می‌طلبد، اما به نظر ما این طرح اثرگذار نیست و باید کمیته‌ای با مسئولان ذی‌ربط برگزار شود.

به گفته رحیمی، او و همکارانش از هر تصمیمی که بتواند آلودگی هوا را کاهش دهد، موجب تسهیل در عبور و مرور شود، تراکم خودروها را کم کند، حمل و نقل عمومی را بهبود بخشد و طرحی منطقی و اثرگذار برای خودروهای فرسوده و دودزا داشته باشد، استقبال می‌کنند.

این در حالی است که شرکت‌های خودروساز و وزارت نفت در این میان بسیار تاثیرگذار هستند؛ برای نمونه آنها می‌توانند با ارتقای محصولات خود، میزان آلودگی هوا را کاهش دهند البته از نقش حمل و نقل عمومی نیز نباید غافل شد، زیرا سازمان‌های درگیر در این حوزه با ارائه خدمات بهتر می‌توانند شهروندان را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی تشویق کنند.

رحیمی ادامه می‌دهد: بحث ما این است که اقدامات باید اثرگذار باشد؛ خودروساز‌های ما چند سال است که در استاندارد یورو 2 مانده‌اند؛ از طرفی وزارت نفت نیز باید کیفیت سوخت‌های تولیدی خود را بالا ببرد.

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با بیان این‌که چرا مسئولان آسان‌ترین راه را انتخاب کرده و خیلی زود تصمیم می‌گیرند که با جریمه کردن مردم، تعداد خودروها را در شهر به‌نصف برسانند، تاکید می‌کند: ما جلسه‌های زیادی برگزار کرده‌ایم، ولی هنوز در نقطه اول هستیم و همان حرف‌هایی را که چند سال پیش مطرح می‌کردیم، می‌زنیم؛ نکته اینجاست که بعضی از دستگاه‌ها نمی‌خواهند وظیفه خود را انجام داده و به کار تن بدهند.

وی می‌افزاید: خود پلیس هم می‌تواند طرح زوج و فرد از در منازل را اجرا کند و نیازی به جلسه نیست، اگر تلفنی به ما بگویند ما این طرح را اجرا می‌کنیم. نکته اینجاست که خودروسازهای دنیا دنبال استاندارد یورو 6 هستند، ولی ما می‌خواهیم از استاندارد یورو 2 هم کم کنیم.

رحیمی می‌گوید: در جلسه آینده شورای عالی ترافیک هر تصمیمی که گرفته شود پلیس راهور به آن احترام می‌گذارد.

او ادامه می‌دهد: پلیس طرف مردم است، برای نمونه پیش‌بینی هوای روز گذشته اشتباه بود، به همین دلیل ما طرح زوج و فرد از در منزل را لغو کردیم. اگر اتفاقات اینچنینی تکرار شود، مردم دیگر به ما اطمینان نخواهند کرد.در قانون برای تمامی دستگاه‌ها وظایفی در قبال آلودگی هوا مشخص و پیش‌بینی شده، برای نمونه وقتی آلودگی هوا در شرایطی مانند هشدار، اضطرار و بحران قرار می‌گیرد، آنها می‌دانند که باید چه کارهایی انجام دهند، بنابراین بهتر است مسئولان راهکاری را در پیش بگیرند که اجرای چنین طرح‌هایی نیز مانند قانون بوده و شهروندان از پیش وظیفه خود را در قبال آن بدانند.

همه بار را به دوش مردم شهر نیندازید

هر وقت هوا آلوده می‌شود، مسئولان آسان‌ترین راه را انتخاب می‌کنند و آن هم چیزی نیست بجز محدود کردن تردد شهروندان در شهر، انگار مسئولان نمی‌دانند خیلی‌ها از راه مسافرکشی امرار معاش می‌کنند و اگر یک روز کار نکنند درآمدی نخواهند داشت.

ظاهرا مسئولان یادشان رفته که وسایل حمل و نقل عمومی آن طور که باید و شاید مناسب نیست و شهروندان برای استفاده از آنها باید ساعت‌ها وقت اضافه داشته باشند، این در حالی است که به جای اجرای طرح‌های موقتی مانند طرح زوج و فرد از در منازل می‌توان خودروسازها را موظف کرد خودروهای باکیفیتی بسازند که دود تولیدی آنها آسمان شهر را تیره نکند، یا مسئولان وزارت نفت سوخت باکیفیت‌تری تولید کنند که هوا را از این آلوده‌تر نکند، یا مسئولان شهرداری با توجه بیشتر به وسایل نقلیه عمومی می‌توانند شرایطی را فراهم کنند که وقت شهروندان در انتظار سوار شدن به اتوبوس یا قطار مترویی که جای نفس کشیدن ندارد، تلف نشود.

مهدی آیینی - گروه جامعه