شیوخ خلیج فارس حامیان اصلی جنگ فرقه‌ای در سوریه

استراتژی بشار اسد، رئیس‌ جمهور سوریه مبنی بر تروریست دانستن مخالفان و خطاب کردن آنها به‌عنوان نیروهای القاعده امری شناخته شده است، اما آنچه کمتر شناخته شده راهبرد قومی قبیله‌ای افراط‌گرایان سنی بویژه سلفی‌های بشدت محافظه‌کار ساکن کشورهای خلیج فارس است که تاکنون میلیون‌ها دلار در قالب کمک‌های مردمی به بدترین جناح‌های تندرو سلفی ارسال کرده‌اند.

ناظران غربی از همان آغاز درگیری‌ها، کشورهای خلیج فارس را برای دمیدن بر آتش جنگ فرقه‌ای ملامت کردند، اما واقعیت این است که دولت‌های کویت، بحرین، امارات متحده عربی، عربستان و قطر گرچه از پشتیبانی علنی از شبه‌نظامیان سلفی که خشن‌ترین مناقشه قبیله‌ای را دنبال می‌کنند پرهیز کرده‌اند، اما بیشتر تمرکزشان را بر ارسال کمک‌های مردمی و حمایت از گروه‌های غیرسلفی و میانه‌رو نظیر اخوان‌المسلمین و جناح‌های سکولار نظیر وابستگان به سعد حریری در لبنان گذاشته‌اند.

پادشاهی‌ های خلیج فارس یا نمی‌توانند یا نمی‌خواهند مانع ارسال پول‌ های شخصی‌‌ شهروندانشان به سازمان‌ ها و موسسات خیریه‌ای شوند که درگیر این جنگ هستند.

در میان این کشورها، کویت به دلیل آن‌که فاقد قانون کارآمدی برای منع کمک مالی به تروریست‌‌ها است و نیز برای جلوگیری از بروز خشم سلفی‌های پارلمان کوچک‌ترین اقدامی در این زمینه صورت نداده است.

قطر و عربستان نیز سعی کرده‌اند ارسال کمک به شبه‌نظامیان سلفی را متوقف کنند اما شهروندان این دو کشور با انتقال پول‌های خود به کویت آن را به دست شورشیان سلفی می‌رسانند.

یکی از مهم‌ترین دریافت‌کنندگان پول‌های شخصی از خلیج فارس، کمیسیون مردمی حمایت از مردم سوریه وابسته به خانواده ثروتمند العجمی در کویت است.

به‌طور مثال براساس یکی از پیام‌های منتشر شده در توییتر، این کمیسیون تنها در یک مورد 130 هزار ریال سعودی معادل 34 میلیون دلار از یک زن اهل ریاض عربستان را به‌عنوان زکات دریافت کرد.

این کمیسیون تاکنون میلیون‌ها دلار را برای گروه‌های سلفی نظیر «احرارالشام» به سوریه فرستاده است. این گروه سال گذشته برای دریافت 400 هزار دلار از کمیسیون مزبور تشکر کرد. شبه‌نظامیان سلفی این پول‌ها را برای خرید سلاح و جلب حمایت‌های مردمی به مصرف می‌رسانند.

اما چنین عملکرد غیرمسئولانه‌ای شامل تمام موسسات خیریه نمی‌شود. عابد ایوب رئیس جامعه اسلامی کمک و امداد ایالات متحده اخیرا در میزگرد کمک خارجی به سوریه و فرقه‌گرایی تاکید کرده سازمانش برای ارسال کمک به سوریه اعتقادات سیاسی، ایدئولوژیک و مذهبی گروه‌ها را در نظر نمی‌گیرد و با مشارکت شماری از سازمان‌های خیریه کاتولیک برای بیش از نیم میلیون نفر در سوریه ازجمله مسیحیان کمک‌های ضروری ارسال کرده است.

معاذ مصطفی، مدیر اجرایی گروه ضربت کمک اضطراری به سوریه نیز از دیگر شرکت‌کنندگان در این میزگرد بود که با تائید نظرات عابد ایوب عنوان کرده آژانس‌های کمک‌رسان باید با تمرکز بر حمایت از سازمان‌های مدنی مخالف فرقه‌گرایی و گروه‌هایی که کنترل شهرها را به دست می‌گیرند؛ با جنگ قومی و قبیله‌ای در سوریه مبارزه کنند.

براساس گزارش‌های موجود وزارت خارجه آمریکا نیز به دلایل مشابه کمک به سازمان‌ها، شوراهای داخلی، سازمان‌های حقوق بشری و اتحادیه‌ها را برنامه‌ریزی می‌کند.

وزارت خارجه و سازمان‌های مذهبی مسئول در این زمینه مبارزه دشواری پیش‌رو دارند، اما ارزشش را دارد. شکست در چنین مبارزه‌ای دست شبه‌نظامیان سلفی را بویژه آنها که کمک مالی بهتری دریافت می‌کنند برای قدرت نمایی بازمی‌گذارد.

شبه‌نظامیان سلفی با برپایی دادگاه‌های اسلامی در مناطق تحت کنترل و اعمال قوانین بشدت افراطی، کالاهای عمومی را در اختیار مردم می‌گذارند.

شکی وجود ندارد که تحکیم جایگاه این گروه‌ها در منطقه تفرقه قومی و قبیله‌ای در سوریه را حتی پس از پایان جنگ ادامه خواهد داد.

اما کشورهای خلیج فارس نیز که اجازه فعالیت به سازمان‌هایی نظیر کمیسیون مردمی حمایت از سوریه را می‌دهند باید توجه داشته باشند که به دلیل برنامه‌های بشدت فرقه‌گرایانه این گروه‌ها ممکن است اقدامات تفرقه‌افکنانه آنها در داخل نیز تشدید شود.

برای کشورهایی نظیر بحرین و کویت که سنی‌ها بر آن حاکمند، اما جمعیت بزرگی از شیعیان در آنجا زندگی می‌کنند و به دنبال احقاق حقوق سیاسی‌شان هستند، حرکت‌های ضدشیعی داخلی می‌تواند جرقه مناقشه‌ای غیرقابل کنترل را بزند.

تشدید محدودیت موسسات خیریه فرقه‌گرا در کشورهای خلیج فارس که برای شبه‌نظامیان سلفی سوری پول می‌فرستند بتنهایی کمکی به خاموشی آتش جنگ قومی در سوریه نخواهد کرد، اما تضمینی هم وجود ندارد که آنها فعالیت‌هایشان را در خلیج فارس گسترش ندهند.

منبع: فارین پالیسی 
ترجمه: ایرج جودت