اصلاحیه دیگری بر پیشانی لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست

این لایحه حدود پنج سال پیش از سوی سازمان بهزیستی آماده شد و در اختیار هیات دولت قرار گرفت تا شرایط سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست بهبود پیدا کند، شورای نگهبان از این لایحه که حدود دو سال قبل به مجلس رسید ایرادهایی گرفت که با اصلاح شدن آخرین آنها امید است که هر چه زودتر این لایحه به قانون تبدیل شود.

عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: نظر کارشناسان کمیسیون اجتماعی این است که برای تشویق زوج‌های جوان به سرپرستی کودکان بی‌سرپرست نام والدین اصلی در شناسنامه کودک ثبت نشود، اما شورای نگهبان تاکید دارد که نام پدر و مار اصلی کودک در شناسنامه ثبت شود.عزیزی ادامه می‌دهد: ما روز گذشته این نکته را دوباره بررسی کردیم، نظر ما این است که در شناسنامه کودک فقط شماره و تاریخ صورت جلسه فرزندخواندگی ثبت شود.

به این ترتیب این لایحه دوباره به شورای نگهبان ارجاع شد و چنانچه این شورا با این اصلاحیه کمیسیون اجتماعی موافقت کند این لایحه به قانون تبدیل خواهد شد.

امیرحسین قاضی‌زاده، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: اصل این لایحه قبلا تصویب شده بود، اما ایرادهایی شورای نگهبان از آن گرفته بود که روز گذشته آخرین آنها را اصلاح کردیم.

دختران مجرد و فرزندخواندگی

یکی از بحث‌برانگیزترین نکات این لایحه این است که دختران مجرد و زنان بدون‌شوهر نیز می‌توانند سرپرستی کودکان بی‌سرپرست را به عهده بگیرند به اعتقاد برخی از کارشناسان این نکته یکی از مزایای این لایحه است، زیرا سبب می‌شود کودکان بی‌سرپرست راحت‌تر از قبل سرپرست پیدا کنند، خصوصا که گفته می‌شود حدود ده هزار کودک در مراکز تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می‌شود، اما مخالفان این ماجرا هم تاکید دارند اگر شرایط افرادی که خواهان سرپرستی کودکان هستند بدرستی تعیین نشود، احتمال دارد کودکان بی‌‌سرپرست به دست افرادی سپرده شوند که شرایط و امکانات لازم را نداشته باشند به این صورت کودک صدمه بیشتری خواهد دید.

برای نمونه ممکن است دختران مجرد مدتی بعد از این‌که سرپرستی کودکی را به عهده می‌گیرند ازدواج کنند و همسر آنها راضی به نگهداری از کودک نباشد اینجاست که در این میان کودک بیشترین آسیب را می‌بیند.

مهدی زهرایی، مدیرکل امور مجلس سازمان بهزیستی کشور دراین باره به جام‌جم می‌گوید: در این لایحه آمده است که دختران و زنان بدون شوهری که بالای 30 سال دارند می‌توانند سرپرست کودک شوند، البته آنها باید شرایط ویژه‌ای داشته باشند.

این درحالی است که عضو کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید: گروه زیادی می‌توانند سرپرستی کودکان را به عهده بگیرند، اما در مورد دخترهای مجرد آنها باید بالای 35 سال داشته باشند.

شرایط ویژه

درباره شرایط ویژه‌ای که برای دختران مجرد و زنان بدون شوهر در نظر گرفته شده، می‌توان یادآور شد دختران مجرد باید دارای سلامت روانی و شرایط مالی مناسب باشند البته باید توجه داشت زمانی که دختران مجرد تصمیم به ازدواج گرفتند کارشناس بهزیستی موضوع را بررسی کرده و اگر شرایط را مناسب ندید حق سرپرستی با حکم دادگاه پس گرفته خواهد شد.

این درحالی است که باید در نظر داشت که فقط سرپرستی کودکان دختر به این افراد داده می‌شود، افزون بر این نداشتن سوءسابقه و اعتیاد، نداشتن محکومیت جزایی، اعتقاد داشتن به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی، مبتلا نبودن به بیماری‌های واگیر و صعب‌العلاج از دیگر شرایطی است که دختران مجرد و زنان بدون شوهر برای سرپرستی کودک باید داشته باشند.

مدیرکل امور مجلس سازمان بهزیستی کشور در ادامه با بیان این‌که این لایحه 38 ماده دارد در باره جزئیات ماده 22 این لایحه عنوان می‌کند: بر اساس ماده 22 این لایحه پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می‌شود.

اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام‌خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند.

همچنین اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام‌خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام‌خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن قید کند.

این در حالی است که سازمان ثبت احوال هم مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام‌خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر کند.

برخی مفاد لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بدسرپرست

* برای فرزندخواندگی در گذشته شرایط سختی تعیین شده بود به عنوان مثال داشتن شرایط مالی خاص از جمله مواردی بود که خانواده‌های متقاضی سرپرستی کودکان و نوجوانان با آن مواجه بودند. بر اساس قانون قبلی خانواده متقاضی سرپرستی متعهد بود خانه یا اموالی را به نام فرزندخوانده کند.

* با تصویب این لایحه شرایط تسهیل شده به صورتی که از این پس افراد واجد صلاحیت می‌توانند با دادن تعهد کتبی مبنی بر تملیک بخشی از اموال یا حقوق خود در آینده حکم سرپرستی را از دادگاه اخذ کنند.

* طبق مصوبه مجلس در ماده 15، درخواست‌کننده منحصر یا درخواست‌کنندگان سرپرستی باید متعهد شوند تمامی هزینه‌‌های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل افراد تحت سرپرستی را تامین کنند. این حکم حتی پس از فوت سرپرست منحصر یا سرپرستان نیز تا تعیین سرپرست جدید، برای کودک یا نوجوان جاری است.

* یکی از مفاد لایحه جدید این است که اگر زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این‌که حداقل یکی از آنها بیش از ۳۰ سال داشته باشد، بر اساس بند «الف» ماده پنجم این قانون می‌توانند برای سرپرستی کودکان و نوجوانان اقدام کنند.

* همچنین در لایحه جدید زمینه فرزندخواندگی برای زنان و دختران مجرد نیز پیش‌بینی شده است تا زنان و دختران مجردی که از موقعیت و جایگاه مطلوب اقتصادی و اجتماعی برخوردارند، اما به هر دلیل ازدواج نکرده‌اند، امکان به سرپرستی گرفتن فرزند نیز فراهم شود به این ترتیب شناسنامه نسبیت کودک به نام‌خانوادگی مادر صادر می‌شود.

* در مورد تسهیل در روند واگذاری فرزندان، تاکنون مراحل واگذاری فرزند به خانواده‌ها حداقل شش ماه زمان می‌برد، اما با اجرای این قانون این مدت بسیار کاهش پیدا می‌کند.

مهدی آیینی - گروه جامعه