پیش‌بینی‌های متفاوت از آینده نرخ ارز

به گزارش خبرنگار جام‌جم، برخی تحلیل‌ها حاکی از آن بود که با روی کار آمدن دولت جدید و بروز اثرات روانی آن در بازار، قیمت ارز به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

این امر با برخاستن نواهای امیدوارکننده در عرصه سیاست خارجی و جو امید و حرکتی که در اقتصاد کشور و بخش خصوصی ایجاد شده، تشدید شد، اما نگاهی به روند قیمت ارز و سکه در بازار از قبل از انتخابات ریاست جمهوری تاکنون نشان می‌دهد گرچه قیمت‌ها کاهش یافته و روند و سیر کاهشی نیز داشته، اما این کاهش در مجموع قابل‌توجه و مورد انتظار نبوده است.

از سوی دیگر، در دو هفته اخیر همین روند کاهشی قیمت‌ها نیز متوقف شده و قیمت ارز و سکه در ارقام متوسطی تقریبا تثبیت شده و حتی در برخی مقاطع افزایش هم یافته است؛ افزایشی که البته انتظار می‌رفت به دلیل احتمال حمله آمریکا به سوریه حالت جهشی داشته باشد؛ اما چنین نشد.

بر این اساس قیمت دلار در مقایسه با قبل از انتخابات ریاست جمهوری با یکشنبه هفته جاری حدود 420 تومان کاهش یافت. یعنی از 3650 تومان در بیست‌ویکم خرداد (سه روز قبل از انتخابات) به 3225 تومان تا یکشنبه هفته جاری (دهم شهریور) رسید. این قیمت تا پایان روز یکشنبه هفته جاری به 3225 تومان رسید.

یورو نیز تقریبا چنین وضعی را به خود دیده است. قیمت پول واحد اروپایی در بیست‌ویکم خرداد 4800 تومان بوده که تا یکشنبه هفته جاری در مجموع با 525 تومان کاهش به 4275 تومان رسید.

قیمت سکه تمام بهار آزادی نیز در مجموع 190 هزار تومان کاهش یافته است؛ البته این ارقام کاهش تا پایان هفته گذشته بیشتر بود، به طوری که دلار و یورو به ترتیب 500 و 620 تومان در مقایسه با قبل از انتخابات کاهش یافت، اما جدی شدن بحران سوریه و افزایش نسبی قیمت ارز قدری از این کاهش را به افزایش مبدل کرد. در هر حال این ارقام نشان می‌دهد، انتظار افکار عمومی درباره سقوط قیمت ارز محقق نشده است.

اظهارنظر قابل تامل

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی که شنبه هفته جاری معارفه‌اش انجام شد، پیش از این در جمع خبرنگاران و در حالی که هنوز رئیس کل بانک مرکزی نشده بود، قیمت فعلی دلار را قیمت واقعی آن ارزیابی کرده و گفته بود که قیمت واقعی دلار همین 3200 تومان است و این قیمتی است که بازار کشف کرده و براساس عرضه و تقاضا تعیین شده است.

این اظهارنظر گمانه‌زنی‌های بسیاری را درباره آینده قیمت ارز در اقتصاد ایران ایجاد کرده است. بر این اساس از این گفته‌ها تعبیر می‌شود که شاید رئیس کل بانک مرکزی بخواهد قیمت ارز را در همین حد 3150 تا 3200 تومان نگاه داشته و عزمی برای کاهش بیشتر آن نداشته باشد.

گمانه دیگر این است که وی می‌خواهد قیمت ارز را آزاد کرده و آن را به دست بازار آزاد بسپارد که در این صورت آینده سیاست شناورسازی قیمت ارز در ابهام قرار می‌گیرد.

سرانجام نیز گفته می‌شود قیمت ارز موکول به نرخ تورم است؛ زیرا نرخ تورم میان عوامل دیگر موثر بر قیمت ارز، در تعیین نرخ این کالای مهم موثر است.

شاید سیف کاهش قیمت ارز را موکول به کاهش نرخ تورم کند و به این ترتیب فعلا خبری از کاهش قیمت ارز نخواهد بود. تمامی این گمانه‌زنی‌ها باعث شده آینده قیمت ارز برای بسیاری از فعالان اقتصاد ایران مبهم باشد و آنان به دنبال پاسخ این پرسش باشند که این دولت چه سرنوشتی برای قیمت ارز رقم خواهد زد.

کارشناسان اقتصادی می‌گویند، برای پی بردن به آینده نرخ ارز باید ابتدا نگاهی به علل افزایش آن داشت تا از مقایسه و تطبیق شرایط، امکان تخمین مسیر نرخ ارز در بازار فراهم شود.

رشد قیمت ارز که از دو سال پیش کلید خورد، از دو جنبه عوامل داخلی و خارجی قابل ریشه‌یابی است؛ از منظر خارجی، تشدید تحریم‌ها در این مدت سبب شد تا ضمن ایجاد اختلال در فرآیند انتقال ارز به داخل، کمبود ارز از نظر روانی و غیرروانی بشدت احساس شده و همین مساله بر شرایط روانی بازار تاثیر نامطلوب بگذارد.

مجموعه این مسائل، نرخ ارز را در داخل کشور بالا برد.اما از لحاظ داخلی نیز چند اتفاق مهم باعث شد که قیمت‌ها در بازار ارز سیر صعودی به خود بگیرد.

کارشناسان افزایش نرخ تورم را اصلی‌ترین عاملی می‌دانند که مسبب این تغییر شرایط بوده است؛ زیرا ارزش پول ملی رو به کاهش بود و مردم برای جلوگیری از این امر به فوریت شروع به خرید دلار کردند و این امر تقاضای ارز در کنار کاهش عرضه آن را بشدت بالا برد و رشد قیمت‌ها را دامن زد. در همین حال با دخالت دولت و اصرار دولت بر تثبیت نرخ ارز، قیمت‌ها در بازار آزاد به صورت مصنوعی پایین نگه داشته شد، اما همین امر نیز نگرانی از کمبود ارز را افزایش داده و رشد بیشتر قیمت‌ها را سبب شد؛ البته دولت دهم پای عوامل اخلالگر داخلی مانند ماجرای معروف جمشید بسم‌ا... را نیز به میان کشید، اما تلقی بازار این بود که بیش از جمشیدها عوامل اقتصادی باعث رشد قیمت ارز شده‌است.

قیمت ارز در همین مقدار باقی می‌ماند

دکتر حسین عبده‌تبریزی، کارشناس و تحلیلگر ارشد بانکی در این باره به خبرنگار ما گفت: اگر بتوانیم تولید ملی را تقویت کنیم و اگر مسائل مربوط به تحریم‌ها مقداری حل و فضا آزادتر شود، می‌توان قیمت ارز را در همین مقداری که هست ـ یعنی 3100 تا 3200 تومان ـ نگه داشت.

وی افزود: اما اگر نتوانیم تولید را راه بیندازیم و مساله تحریم‌ها را حل کنیم، قیمت ارز رو به بالا خواهد بود. همچنین بحران‌های پیش‌بینی نشده را نیز باید در نظر گرفت که باعث رشد قیمت ارز می‌شود بنابراین به نظر من در سال 92 اگر وضع تحریم بدتر نشود که به نظر می‌رسد بدتر از این نخواهد شد، قیمت ارز می‌تواند حدود همین رقم بماند.

وی تصریح کرد: البته زمانی که اقتصاد کشور راه می‌افتد و واردات مواد اولیه زیاد می‌شود، تقاضای ارز قدرت پیدا می‌کند و قیمت ارز می‌تواند حتی بالاتر برود اما برای کوتاه‌مدت فکر می‌کنم که قیمت ارز می‌تواند در حدود همین رقم تثبیت شود و با نوسانات کوچکی همراه باشد.

عبده تبریزی افزود: منظورم از کوتاه‌مدت تا سه ماه آینده است، البته به نظر من قیمت فعلی ارز منطقی است.

وی اظهار کرد: دولتی که مدعی اعتدال است، باید در قیمت ارز ثبات ایجاد و همین قیمت فعلی ارز را حفظ ‌کند؛ این اولین گام است، اما در گام بعد قیمت ارز با نوسانات اندک همراه و حتی در بلندمدت مقداری بالا می‌رود و شاید این بالا رفتن تا قیمت 4500 تومان منطقی باشد و می‌توان گفت حبابی در آن وجود ندارد.

این کارشناس گفت: به این ترتیب به نظر می‌رسد اظهارات رئیس کل بانک مرکزی درباره قیمت ارز 3200 تومانی منطبق بر واقعیات موجود بوده و محقق خواهد شد؛ البته تاکید می‌کنم اگر بحران یا شرایط غیرمترقبه‌ای اتفاق نیفتد.

در کوتاه مدت اتفاق خاصی نمی‌افتد

در همین حال دکتر علی معنوی‌راد، مدیرکل اسبق ارزی بانک مرکزی و تحلیلگر ارشد بازار ارز در گفت‌وگو با خبرنگار ما پیش‌بینی کرد، اگر بحران سوریه بگذارد، قیمت ارز در کوتاه‌مدت شاهد تغییر و تحول نخواهد بود.

وی گفت: اصولا پیش‌بینی قیمت ارز دو قسمت است؛ بلندمدت و کوتاه‌مدت. این امر اصولی هم دارد؛ یکی از اصول نرخ ارز این است که هیچ‌گاه پیش‌بینی بلندمدت درباره نرخ ارز توسط هیچ کارشناسی انجام نمی‌شود.

وی افزود: یعنی حتی بزرگ‌ترین بانک‌های جهان را هم که ببینید، نرخ ارز راحداکثر شش ماهه پیش‌بینی می‌کنند. این یک اصطلاح طعنه‌آمیز است که می‌گوید: «یکی را نشان بده که نرخ ارز را بیش از شش ماه پیش‌بینی کند، من یک احمق نشانت می‌دهم!» بنابراین فقط می‌توان پیش‌بینی را نسبی و با توجه به متغیرها و شرایط موجود و در کوتاه‌مدت انجام داد.

وی تصریح کرد: پیش‌بینی قیمت ارز در ایران که خارج از کار تئوریک و مرسوم قرار می‌گیرد، اصولا اشتباه است؛ چون سرعت تغییر متغیرهای سیاسی و اقتصادی در کشور ما بسیار بالاست و ثبات لازم وجود ندارد.

معنوی‌راد گفت: با این حال کاری که دولت روحانی برای قیمت ارز باید بکند، این است که فعلا دست به ترکیب متغیرهای موجود موثر در قیمت ارز نزند و فقط نرخ ارزمرجع را بردارد؛ چون این نرخ منبع آشفتگی، رانت و علامت دادن اشتباه به بازار است، حتی باعث رسیدن کالای ارزان به دست مردم هم نمی‌شود.وی تصریح کرد: با این فرض‌ها من معتقدم در کوتاه‌مدت یعنی تا دو ماه آینده، اتفاق خاصی در قیمت ارز نمی‌افتد؛ البته ما مساله سوریه و کل قضیه خاورمیانه و مساله تحریم‌ها را داریم و هنوز دولت جدید دست به کار عملی نزده و عیارش در عمل سنجیده نشده است. دست زدن به عمل هم زمان می‌خواهد و این زمان تا دو ماه دیگر به دست نمی‌آید، بنابراین فعلا شرایط همین‌گونه خواهد ماند.

وی افزود: تا زمانی که بحران سوریه و خاورمیانه و موضوع تحریم‌ها حل نشود، قیمت ارز زمینه‌ای برای کاهش ندارد، یعنی اگر قیمت ارز افزایش نیابد، قطعا از حدود فعلی پایین‌تر نخواهد آمد.