شب‌های بی‌مسافر ‌تهران

زندگی شهری تنها راه رفتن در خیابان‌های شلوغ  و پرازدحام و گذراندن روز و شب در آپارتمان‌های کوچک نیست.

در بسیاری از موارد می‌شنویم که زندگی شهری یعنی هشت ساعت کار، هشت ساعت تفریح و هشت ساعت استراحت کردن. اما تهران شهری است که با خاموش شدن جریان زندگی از ساعت 23 تا هشت صبح آن تحمیلی افزون بر همه آنچه گفته می‌شود به شهروندان خود روا می‌دارد.

شهرنشینی امروزه کشور با کمترین بهره‌وری همراه است و بیش از یک سوم زمان زندگی در شهرها کاملا بدون استفاده مانده است.

در واقع تهران با تعطیل شدن مغازه‌ها، سالن‌های سینما و تئاتر، مراکز فرهنگی و هنری و... در ساعت 24 سکوت و خاموشی را به شب‌هایش هدیه می‌دهد به نوعی که هیچ شهروندی نمی‌تواند کمترین نیازهای زندگی خود را تامین کند، تفریح کند و در کنار خانواده خود تا پاسی از شب دمی بیاساید.

تمام بهره‌مندی شهروندان از شهر تنها به 13ساعت محدود می‌شود. قرار است که در این 13 ساعت شهروندان هم کار کنند و هم مایحتاج زندگی خود را فراهم کنند و هم اگر وقتی ماند به تفریح بپردازند.

اشکان بروج عضو هیات مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران با اشاره به ابعاد مثبت و منفی که می‌توان از زندگی شبانه برداشت کرد می‌گوید:‌«این بخش از گردشگری تقریبا در تمام دنیا تعریف شده و یکی از جاذبه‌های گردشگری برای هر کشور است و از جمله امتیازات آن به شمار می‌رود. کشورهای مسلمان و غیرمسلمان هر دو از این بخش گردشگری بهره‌های فراوان می‌برند و هر یک به فراخور امکانات موجود این بخش را برای گردشگران در نظر گرفته‌اند.»

یکی از موارد بارز زندگی شبانه (Nightlife) را می‌توان در ماه رمضان شاهد بود چنان که این روزها نیز با اجرایی شدن طرح  اذان تا اذان  و فعالیت سالن‌های سینمایی و رستوران‌ها تا سحر رونقی هرچند یکماهه به شب‌های تهران بازگشته. 

این کارشناس گردشگری از رستوران‌گردی، پیاده‌روی‌های شبانه، شکم‌گردی و... به عنوان بخشی از تفریحات گردشگری شبانه نام می‌برد و می‌گوید: «پیاده‌روی در مسیر‌های شهری، حضور در رستوران‌های مختلف و خوردن غذاهای متنوع از جمله مواردی است که می‌توان در زندگی شبانه در اختیار گردشگران قرار داد حتی می‌توان تئاتر یا برنامه فرهنگی ـ هنری دیگری برای اجرا در بخش‌هایی از شهر در نظر گرفت و مخاطبان را برای بهره‌مند شدن از آن فراخواند.»

همچنین برخی کشورها برای جاذبه‌های گردشگری خود در شب نورپردازی می‌‌کنند و شرایطی به وجود می‌آورند تا آن بافت یا جاذبه در شب هم جذابیت‌های ویژه‌ای برای گردشگران داشته باشد.

این درحالی است که تنها بخش کوچکی که چنین امری را محقق کرده، نورپردازی و موسیقی است که در
تخت جمشید شکل گرفته و سایر سایت‌های تاریخی کشور از چنین موهبتی بی‌ بهره هستند.

 بروج با اشاره به آن‌که بیشتر کشورهای توسعه یافته برای جذب و توسعه گردشگری شبانه، سایت‌ها و ساختمان‌های تاریخی خود را با نورپردازی‌های زیبا برای دید در شب جذاب می‌کنند اذعان کرد: «برخی از این مکان‌ها مانند آکروپولیس در طول روز از تمام نقاط شهر دیده می‌شود اما آنچه در شب می‌توان از این مکان دید، جذابیت‌هایی دارد که هر گردشگری را به سوی خود می‌کشاند. نورپردازی که در این مکان انجام می‌شود سبب شده تا هر گردشگری که به این شهر سفر می‌کند، تمایل داشته باشد حتما یک عکس در شب با این بنا داشته باشد.»

 اگر از بحث بازدید از اماکن و سایت‌های تاریخی بگذریم که ممکن است مورد علاقه گردشگران فرهنگی باشد، بحث خرید از جمله بخش‌هایی است که هر نوع گردشگری به آن علاقه دارد. در این میان افزایش ساعات فعالیت مراکز خرید  و مغازه‌هایی که به نوعی بورس فروش برخی کالاها هستند، می‌تواند گردشگری در شب را رونق بخشد.

 تهران ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه و رونق گردشگری شبانه دارد و این مهم در شرایطی می‌تواند محقق شود که تغییراتی در برنامه‌ریزی شهری و سیاست‌های موجود اعمال شود. به عنوان مثال ساعات فعالیت اصناف و مراکز فرهنگی و هنری افزایش یابد. به مراکز تجاری اجازه داده شود تا بتوانند در ساعات پیش از نیمه‌شب نیز فعال باشند و...

 در این میان نمی‌توان از فرهنگ شب‌نشینی و دید و بازدیدهای شبانه ایرانیان گذشت. به گفته بروج، بخشی از این شب‌نشینی‌ها که می‌تواند رونق‌دهنده گردشگری شبانه باشد، توجه و توسعه آیین‌های باستانی همچون پاسداشت شب یلدا و چهارشنبه سوری است.

همان گونه که در این روزها شاهد برگزاری جشن رمضان هستیم، اگر بتوان با برگزاری جشن‌های اینچنینی شب‌ها را روشن کرد، می‌توان زندگی را به شب‌ بازگرداند و رونقی به گردشگری شبانه با تفریحاتی سالم داد.

به عنوان مثال، برج میلاد می‌تواند تا صبح باز باشد، شهربازی‌ها و سایت‌های تاریخی می‌توانند به جای آن که ساعت 24 به کار خود پایان دهند تا سحر فعال باشند و گردشگران را به سوی خود فرا بخوانند. برگزاری شاهنامه‌خوانی، سیاه‌بازی و... نیز از دیگر امکاناتی است که می‌تواند شب‌های شهرهای ایران را رونق بخشد.

بروج از ایجاد امکانات ویژه برای دوچرخه‌سواری در شب نیز به عنوان یکی از فعالیت‌هایی نام برد که می‌تواند رونقی به گردشگری شبانه بخشد. تحقق تمام این امور نیازمند ایجاد تسهیلات و فراهم شدن زیربنای آن و اجازه اداره اماکن برای ادامه فعالیت اصناف تا سحر است.

ضمیمه چمدان