ترمیم بافت‌های سخت و نرم به‌کمک خمیر تزریقی

این خمیر تزریقی از ترکیب چه موادی ساخته شده که می‌تواند در ترمیم هر دو بافت سخت و نرم کاربرد داشته باشد؟

ماده اصلی تشکیل‌دهنده این خمیر را شیشه‌های زیست‌فعال تشکیل می‌دهد که با مایعی از پلیمرهای طبیعی ترکیب شده و در نهایت خمیری را تشکیل می‌دهد که در حقیقت نوعی کامپوزیت است، اما به زبان ساده به این ماده خمیر گفته می‌شود.

آزمایش‌های انجام شده روی این ترکیب نشان داده است این ترکیب غیرسمی و زیست‌سازگار است و بنابراین هیچ خطری برای بدن به همراه ندارد و مهم‌تر از همه این که این خمیر قابلیت پیوند با بافت استخوان را دارد.

علاوه بر آن در این ماده هیچ‌گونه استحکام و سفتی ایجاد نمی‌شود که در روند تزریق آن به داخل بدن مشکل یا محدودیتی را ایجاد کند.

این خمیر در مقایسه با خمیرهای مشابهی که پیش از این ساخته شده بود، ماندگاری بیشتری دارد و می‌توان برای مدت زمان طولانی‌تری از آن استفاده کرد. چراکه تاریخ انقضایی به مفهوم واقعی ندارد.

چرا به این خمیر، خمیر فوق‌تزریقی گفته می‌شود؟

پیش از این نیز در زمینه میزان تزریق‌پذیری مواد مختلف تحقیقاتی را انجام داده بودیم. پایه بعضی از مواد تزریقی مشابه را سیمان‌های کلسیم فسفاتی تشکیل می‌دهد. این خمیر‌ها بعد از مدتی به اصطلاح گیرش پیدا می‌کنند و سفت و محکم می‌شوند. گاهی نیز فاز مایع و جامد این خمیر از هم جدا شده و چسبندگی آن کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل، پزشک هنگام تزریق این خمیر به بدن بیمار با مشکل مواجه می‌شود. حتی گاهی خمیر از سرنگ خارج نمی‌شود. اگرچه بعضی از این خمیر‌ها از قابلیت پیوند با بافت استخوان برخوردار است و می‌تواند روی سطح مورد نظر آپاتیت تشکیل دهد. آپاتیت همان ماده اولیه‌ای است که در بافت استخوانی وجود دارد و از کلسیم و سیلیسیوم تشکیل شده است. تشکیل آپاتیت به این معنی است که این ماده با بافت استخوانی بدن سازگاری دارد. اما این موادی که بتازگی به آن دست پیدا کرده‌ایم، مشکلات قبلی را ندارد و از این رو به آن خمیر فوق‌تزریقی گفته می‌شود.

از ویژگی قابلیت تزریق این خمیر به بافت نرم برای درمان چه بیمار‌ی‌هایی می‌توان استفاده کرد؟

برای مثال، درمان بیماری بازگشت ادراری در کودکان از جمله بیماری‌هایی است که با تزریق این ماده در بافت نرم کلیه قابل درمان است.

در این گروه از کودکان به علت گشادشدن حالب ـ یا همان مجرایی که کلیه را به مثانه متصل می‌کند ـ بخشی از ادرار از داخل مثانه به کلیه برمی‌گردد و دفع ادرار به‌درستی انجام نمی‌شود که زمینه‌ساز ابتلا به عفونت‌های ادراری است.

با تزریق این خمیر در حالب کودک، این مجرا تنگ‌تر شده و مانع از بازگشت ادرار به کلیه می‌شود و به این ترتیب، این بیمار می‌تواند تحت درمان قرار گیرد. این خمیر از پایداری بالایی برخوردار است و مدت زمانی طولانی در کلیه باقی می‌ماند.

آیا برای تزریق این خمیر از سرنگ‌های خاصی استفاده می‌شود؟

این سرنگ‌ها یک سرنگ معمولی نیست، بلکه لوله‌هایی است به قطر 0.2 میلی متر که وارد بدن شده و خمیر را در محل مورد نظر تزریق می‌کند. یعنی بدون این‌که نیاز به عمل جراحی باشد می‌توان بیمار را تحت درمان قرار داد.

ممکن است پس از مدتی بدن خمیر تزریقی را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی کرده و آ ن را پس بزند؟

آنالیز این ماده تزریقی، کشت سلولی، آزمایش آن روی سگی که استخوان پای او شکسته بود و بررسی تصویر رادیولوژی از بافت استخوانی بدن حیوان پس از شش ماه نشان می‌دهد هیچ ضایعه‌ای در محل تزریق وجود ندارد و این ماده که ساختاری شبیه به آپاتیت دارد و در محیط شبیه بدن که قرار می‌گیرد هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند.

مدتی پس از تزریق خمیر به داخل بدن روی سطح آن لایه‌ای از آپاتیت ایجاد می‌شود که نشان می‌دهد این خمیر قابلت پیوند با بافت استخوانی بدن را دارد؛ یعنی خود این ماده می‌تواند زمینه‌ای برای تشکیل بافت استخوان باشد و بدن آن را پس نمی‌زند.

چه مدت باید منتظر بمانیم تا بتوانیم از این ماده به عنوان یک روش درمانی متداول استفاده کنیم؟

آزمایش‌های انجام شده در شرایط آزمایشگاهی و آزمایش‌هایی که روی بدن حیوان انجام شده، موفقیت‌آمیز بوده است و در تلاش هستیم در آینده‌ای نزدیک بتوانیم برای تولید این ماده در مقیاس تجاری مجوزهای لازم را از وزارت بهداشت بگیریم تا بتوانیم مرحله آزمایش‌های بالینی روی انسان را هم پشت سر گذاشته و این محصول را تجاری‌سازی کنیم.

به نظر شما می‌توان از این ماده برای درمان پوکی استخوان هم استفاده کرد؟

درباره پوکی استخوان تحقیقاتی را انجام نداده‌ایم. از آنجا که این ماده قابلیت پیوند با بافت استخوانی را دارد و می‌تواند محرک رشد استخوان باشد، شاید بتوان از آن برای درمان پوکی استخوان هم استفاده کرد که البته لازم است در این زمینه تحقیقات جامعی انجام شود.

ازتزریق خمیر سیمانی تا درمان ‌بیماری‌ها

به طور کلی از این روش می‌توان برای ترمیم نقایص استخوانی مانند ترک‌ها و شکستگی‌ها استفاده کرد. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این خمیر که شاید بتوان گفت برای نخستین بار است در دنیا خمیری با این ویژگی ساخته می‌شود، این است که این خمیر را می‌توان به بافت نرم بدن هم تزریق کرد. پیش از این نیز از مواد تفلونی برای ترمیم بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شد اما در بسیاری از موارد، تزریق مواد تفلونی به ایجاد مسمومیت در بدن فرد بیمار منجر می‌شد، اما این خمیر سیمانی بر خلاف مواد مشابه دیگر هیچ عارضه‌ای را برای بدن به همراه ندارد و مسمومیتی را هم ایجاد نمی‌کند. پس علاوه بر این‌که می‌توان این ماده را به بافت سخت بدن تزریق کرد، می‌توان برای ترمیم بافت‌های نرم هم از این ماده استفاده کرد. اما اساسا از این ماده برای ترمیم شکستگی‌ها و ترک‌ها در بافت استخوانی و ستون فقرات استفاده می‌شود. پس از خارج کردن پیچ و پلاک‌های پلاتینی از بدن بیمار جای پیچ‌ها به شکل حفره‌هایی در بافت استخوانی باقی می‌ماند. در چنین مواردی می‌توان از این ماده تزریقی به عنوان پرکننده استفاده کرد. در شرایط طبیعی ترمیم حفره‌های ایجاد شده در بافت استخوانی مدت زمان بیشتری‌ طول خواهد کشید، اما با تزریق این ماده در مدت زمانی کمتر از دو ماه، استخوان به طور کامل ترمیم می‌شود. در حقیقت، این ماده بافت استخوانی را به رشد تشویق کرده و به عنوان محرکی برای رشد استخوان در محل حفره ایجاد شده عمل می‌کند. در عین حال، این ماده در محل تزریق شده براحتی جذب استخوان شده و هیچ عارضه‌ای را برای بدن ایجاد نمی‌کند. به عبارت دیگر، هیچ چیز زائد یا اضافی در آن محل باقی نمی‌ماند که بخواهد برای بیمار مشکلی را ایجاد کند. گاهی به علت نقایصی که در ستون فقرات ایجاد می‌شود بیمار باید بناچار تحت عمل جراحی باز قرارگیرد که اغلب برای او دردسرساز می‌شود، اما با استفاده از سرنگ‌های اختصاصی که برای تزریق این خمیر در نظر گرفته شده است بیمار نیاز به عمل جراحی باز ندارد.

فرانک فراهانی‌جم‌ / گروه دانش