چم‌ورز چینی روی خرک!

شما بیننده گرامی چیزی از این رشته‌ها فهمیدید؟ آیا خود اخبارگو با گفتن جمله «چم‌ورز چینی روی خرک می‌رود» خنده‌اش نمی‌گیرد؟ فرض کنید بچه‌ای می‌خواهد در کلاس‌های ورزشی تابستان ثبت‌نام کند، یا حتی با موضوع این‌ که تابستان خود را چگونه گذراندید انشا بنویسد.

باید بگوید در کلاس‌های ورزشی «پامشت»، «چرخ‌سُری»، «چم‌ورزی» و «کوبان» شرکت کردم؟ یا با «دستاک» بدمینتون بازی کردم؟ یا صبح‌ها برای تقویت عضلاتم «دست وزنه» زدم؟ این شاهکار، متعلق به مرکزی به‌نام فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

نهادی که باید از زبان و ادب فارسی صیانت کند، با واژگان مصوب خود، هر روز بیش از پیش سوژه مزاح و لطیفه را فراهم می‌کند، فرهنگستانی که روزگاری بزرگ‌ترین ادیبان این کشور را زیر چتر خود داشت.

در این‌ که امروز نیز بسیاری از اعضای پیوسته و وابسته فرهنگستان از بزرگ‌ترین ادیبان و زبان‌شناسان کشور هستند، تردیدی نیست.

در این‌ که فرهنگستان زبان باید از زبان و ادب پارسی صیانت کند، کسی شبهه‌ای ندارد. در‌این‌‌که برای وضع واژگان مصوب فرهنگستان در هر شاخه از کارشناسان همان فن استفاده می‌شود، شکی وجود ندارد، اما همه این تائیدها باعث نمی‌شود که واژگان جدید فرهنگستان به‌گونه‌ای باشد که اسباب شوخی و خنده را فراهم کند.

همواره فرهنگستان بحق گفته است که یک مرکز پژوهشی است که وظیفه‌اش تصویب واژگان جدید و معادل‌یابی برای واژگان بیگانه است و هیچ نقشی در فراگیر شدن واژگان در جامعه ندارد.

استدلالش هم این است که فرهنگستان قدرت اجرایی ندارد. همه این دلایل قانع‌کننده هم که باشند، باز هم فرهنگستان در اصرارش برای معادل‌یابی کلماتی که تا این حد بین مردم مرسوم شده‌اند، بیهوده می‌نماید.

واژه‌گزینان فرهنگستان بارها بصراحت اعلام کردند واژگانی مثل بانک یا پست گرچه بیگانه‌اند، اما به دلیل رواج بیش از حد بین مردم، دیگر جزو زبان فارسی تلقی می‌شوند و ما برای آنها معادلی انتخاب نمی‌کنیم.

حال چه ضرورتی دارد این معادل‌ها را تصویب کنند؟ «واتر اسکینگ»: «آب‌سُری»؛ «اسکی»: «برف‌سُری» ؛ «کیک بوکسینگ»: «پامشت»؛ «اسنوبُرد»: «تخته‌برف»؛ «اسکیت»: «چرخ‌سُری»؛ «ژیمناستیک»: «چم‌ورزی»؛ «راکت»: «دستاک»؛ «دمبل»: «دست‌وزنه»؛ و «اسکواش»: «کوبان».

سجاد روشنی - گروه فرهنگ و هنر