فرهنگ‌سازی بیشتر،‌ حادثه کمتر

هرساله بیش از 40 نفر از بین هر صد هزار شهروند در جاده‌های ایران کشته می‌شوند و این در حالی است که اگر فرهنگ رانندگی ایمن در کشور ما نهادینه می‌شد، بی‌گمان شاهد چنین حجم تلفات انسانی نبودیم.

اگر بخواهیم کمی موشکافانه‌تر و دقیق‌تر به مبحث رانندگی ایمن نگاه کنیم، متوجه می‌شویم بین نهادینه‌نشدن فرهنگ رانندگی صحیح و تلفات مالی و انسانی، رابطه مستقیم وجود دارد.

در این نوشتار تلاش خواهیم کرد به برخی مهم‌ترین تخلفات و تلفات رانندگی که منشأ فرهنگی دارند، اشاره و از ضررهایی مادی و جانی صحبت کنیم که با احترام به قوانین رانندگی براحتی می‌شد از وقوع آن جلوگیری کرد.

تخلف‌های رانندگی؛ زاییده فقر فرهنگی

مطابق آمارهای رسمی و منتشر شده، رانندگی در حالت مستی و مصرف داروهای روانگردان، عبور از چراغ راهنمایی و رانندگی، سبقت غیرمجاز در راه‌های دوطرفه، حرکت به طور مارپیچ، تجاوز از سرعت مجاز، حرکت با دنده عقب در آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها و انجام هرگونه حرکات نمایشی مانند دور درجا از جمله بزرگ‌ترین تخلفات رانندگی است که راننده متخلف نیز بین صد تا 200 هزار تومان جریمه خواهد شد.

این دسته از تخلف‌های فاحش که بیشترین مبلغ جریمه‌های رانندگی به آنها تعلق گرفته است، بیشترین آسیب جانی و مالی را هم برای راننده و دیگر سرنشینان به دنبال دارد.

حال اگر به فهرست این تخلف‌های بزرگ نگاهی بیندازید، متوجه می‌شوید عنصر نهادینه‌نشدن فرهنگ رانندگی در بروز آن تا چه حد موثر است.

مثلا انجام حرکات نمایشی در رانندگی، رفتاری است که صددرصد منشأ فرهنگی دارد و عامل جاده و ماشین در بروز این تخلف و حوادث پس از آن، کمترین نقش را دارد.

یا رد شدن از چراغ قرمز، تخلفی است که منشأ آن کاملا فرهنگی است و درصورتی که یک راننده به حقوق دیگران احترام بگذارد و آموزش ببیند که دیگران نیز همانند او حق دارند از امکانات شهری استفاده کنند، شاهد چنین بی‌نظمی‌هایی در رانندگی نخواهیم بود.

تخلفات کوچک، متاثر از مشکلات فرهنگی

با نگاهی گذرا به تخلف‌های کوچک رانندگی، باز هم این نکته مشهود است که عامل بسیاری از تخلفات کوچک رانندگی نیز تثبیت‌نشدن فرهنگ رانندگی و اهمال در اجرای قوانین است و در این تخلف‌ها، جاده و ماشین، تاثیر ناچیزی در وقوع حادثه دارند.

مثلا بازگذاشتن صندوق عقب خودرو که دید راننده را محدود می‌کند و موجب حادثه می‌شود، خوردن و آشامیدن و صحبت‌کردن با تلفن‌همراه که تمرکز راننده را به هم می‌زند، توقف خودرو در محل عابر پیاده که امنیت عابران را به خطر می‌اندازد، سوارکردن کودکان زیر 12 سال در صندلی جلوی خودرو که امنیت جانی کودک را تهدید می‌کند، تخلف‌هایی است که گرچه جریمه‌های سبک‌تری برای راننده در نظر گرفته شده است و در مقایسه با تخلف‌های سنگینی که به آنها اشاره کردیم، تلفات جانی و مالی کمتری به دنبال دارد، اما اگر یک‌بار دیگر به فهرست همین تخلفات کوچک نگاهی بیندازید، متوجه می‌شوید این تخلف‌ها نبود، فقدان آموزش صحیح به رانندگان و کوتاهی در گسترش فرهنگ صحیح رانندگی است.

به همین دلیل و با تکیه بر آمارها می‌توان گفت تا جای خالی فرهنگ در رانندگی پر نشود، هر قانون جدید و هر نوع جریمه‌ای هم که برای راننده‌های متخلف در نظر گرفته شود، نمی‌تواند آن‌گونه که انتظار داریم موجب کاهش محسوس جرایم و حوادث رانندگی شود.

امین جلالوند -‌ ‌گروه جامعه