سفر به وادی عرفان

بایزید از عارفانی روشن ضمیر بود که مردم همعصر وی از درک زلالی و شکوه روح وی عاجز بودند و روایت است که وی را از شهر بیرون انداختند و بایزید از آنها پرسید: جرم من چیست؟ و هنگامی که در پاسخ شنید که گفتند تو کافر هستی لبخندی زده و گفت خوشا به سعادت شهری که کافرش من باشم.

امروزه اگر حال و هوای زیارت مقبره و صومعه و محل زندگی این عارف مشهور و نامدار ایرانی را دارید که آوازه شهرت وی از مرزهای امروزین ایران فراتر رفته و بسیاری از شرق‌شناسان دنیا درباره وی به تحقیق و پژوهش پرداخته‌اند، باید به استان سمنان و شهر بسطام در نزدیکی شاهرود سفر کنید.

آرامگاه بایزید روحانیت عجیب و غیرقابل وصفی دارد و در حقیقت موید گفتار ابوسعید ابوالخیر است که شیخ عطار در تذکره‌الاولیا نقل کرده.‌ «این جایی است که هر که چیزی گم کرده باشد در عالم، اینجا یابد.»

در حقیقت زیارت مقبره و آرامگاه بایزید فرصتی است تا از مجموعه بسطام و دیدنی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و مذهبی آن دیدن کند.

در این میان اما صومعه بایزید و ساختمان عجیب و غیر عادی آن حکایت دیگری دارد. صومعه بایزد در مجموعه بسطام و در جنوب غربی این مجموعه و سمت راست ایوان غازان‌خان واقع شده است.

این بخش که صومعه نامیده می‌شود، در نگاه اول بیننده را تحت تاثیر فراوان قرار می‌دهد؛‌ زیرا آن طور که روایت است اینجا محل زندگی بایزید بسطامی بوده و تنها از دو اتاق تشکیل می‌شود که ابعاد آنها به زحمت 2×2 متر می‌شود و یکی برای اقامت زمستانی شیخ و دیگری محل اقامت تابستانی او بوده و در هر قسمت یک محراب وجود دارد و یک انسان با قد معمولی نمی‌تواند در این محل بایستد ؛ زیرا سقف این دو اتاق بسیار کوتاه است.

تمامی دو بخش زمستانی و تابستانی صومعه اعم از دیوارها ، سقف و محراب‌ها از گچ پوشیده شده است که روی آن کنده‌کاری‌های بسیار زیبایی با نقوش اسلیمی پیاده شده است. در اطراف محراب‌ها کتیبه‌های قرآنی گچی مشاهده می‌شود. در بخش زمستانی صومعه نقوش سقف با قسمت تابستانی فرق داشته و در داخل دوایر کوچک و بزرگ اجرا شده است. بر کتیبه اطراف محراب بخش زمستانی آیت‌الکرسی نقش بسته است.

تقریبا محال است که از این اتاق‌های به ظاهر کوچک که دنیایی از معرفت و روشنایی را در خود جا‌ داده‌اند، دیدن کنید و احساسی خاص و بغضی آمیخته با احترام بر روحتان غلبه نکند. در کل مجموعه بسطام و دیدنی‌های پرشمار این منطقه در همه فصول سال و بویژه در فصل بهار می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای مسافران و گردشگرانی باشد که قصد دیدن اماکنی جدید و کمتر شناخته شده و خارج از برنامه‌های معمول و همیشگی سفر به مناطق تکراری را دارند.

احسان محمدحسینی