مغز انسان و آینده صنعت رباتیک

همگام با افزایش دانش بشر از ساختار عصبی و سازوکار مغز، پژوهش‌ها در حوزه علوم رایانه‌ای و رباتیک نیز پیشرفت چشمگیری کرده است و با این حساب شاید دیگر ایده ساخت رباتی با توانایی‌های مغز انسان فقط در داستان‌های علمی ـ تخیلی محدود نباشد.

کد خبر: ۵۶۴۰۳۰

اما حقیقت این است که حوزه دانش و فناوری‌های نوین از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار است و روند پیشرفت در طراحی فناوری‌های نوین در صنعت رباتیک، بسیار تدریجی‌تر و آرام‌تر از آنچه در فیلم‌های سینمایی می‌بینیم، رخ می‌دهد.

یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های مربوط به مطالعه مغز انسان و کاربردهای احتمالی آن در علوم رایانه توسط بیش از 87 موسسه پژوهشی مختلف در اروپا در حال انجام است.

دانشمندان فعال در این طرح بزرگ و ده ساله که «پروژه مغز انسان» (HBP) نام دارد، قرار است پژوهش‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های عصب‌شناسی، پزشکی و نیز علوم رایانه‌ای به انجام برسانند. درک بهتر از ساختار و کارکردهای مغز انسان و نیز طراحی فناوری‌های پیچیده براساس این ویژگی‌های ساختاری مغز، از جمله اهداف این پروژه بزرگ است.

اما چرا مطالعه مغز اهمیت زیادی در علوم رایانه‌ای دارد؟ واقعیت آن است که بسیاری از شیوه‌های پیچیده محاسباتی در رایانه‌ها با الگوبرداری از مغز انسان طراحی می‌شوند. البته این الگو‌برداری همیشه به شکل یک کپی‌برداری صرف نیست، بلکه در بسیاری از موارد، این الگوبرداری در اصل، نوعی الهام‌گیری از سازوکار مغز است.

البته مطالعه سازوکار مغزی می‌تواند به ما در ساخت دستگاه‌هایی که می‌تواند حرکات انسان را شبیه‌سازی نموده و با محیط اطراف تعامل داشته باشد نیز کمک ‌کند.

فعلا نمی‌توان ماشینی ساخت که بتواند همه حرکات انسان را با جزئیات کامل تقلید کند. همچنین اگر انسان بتواند مغزی مصنوعی بسازد، این مغز نمی‌تواند بدن واقعی انسان را کنترل کند. شاید به همین دلیل است که درک سازوکار مغز بسیار مهم‌تر از کپی‌برداری صرف از آن باشد.

در حال حاضر چالش‌های زیادی در برابر تولید انبوه ربات و ارائه آن به عامه مردم وجود دارد. شاید اصلی‌ترین دلیل این مساله را باید در کمبود اطلاعات مردم در مورد مزایای این فناوری جست.

با این که در حال حاضر ربات‌های مختلفی با قابلیت انجام کارهایی متفاوت طراحی و تولید شده‌اند، اما هنوز ضرورت خرید و استفاده از آن توسط عامه مردم احساس نمی‌شود.

برای نمونه، با وجود طراحی رباتی که قابلیت گردگیری و تمیز‌کردن خانه را دارد و مد نظر قرار دادن این‌که یک انسان بهتر از یک ربات می‌تواند از عهده این امر برآید، ضرورتی برای خرید چنین رباتی حس نمی‌شود.

البته بی‌شک گذر زمان بسیاری از دیدگاه‌ها را متحول خواهد کرد. 15 تا 20 سال پیش، بسیاری از افراد هیچ ضرورتی برای خرید تلفنی که قابلیت جابه‌جایی دارد حس نمی‌کردند، اما امروزه تصور زندگی بدون این فناوری بسیار دشوار است.

در واقع وقتی به محصولی عادت می‌کنیم و با قابلیت‌های آن آشنا می‌شویم، قبول کارایی‌های آن ساده‌تر می‌شود و دلیل آن نیز تنها همین عادت‌کردن است.

پذیرش ربات به عنوان بخشی از زندگی و عادت‌کردن به آن به معنای آغاز عصری دیگر در حیات انسان است که بی‌شک با نکات مثبت و منفی فراوانی همراه خواهد بود و صدالبته مشخص است پذیرش ربات تنها به عنوان ابزاری هوشمند که قادر به گردگیری و انجام کارهای خانه است، محدود نخواهد شد، بلکه انسان از این وسیله انتظار تعامل و حتی برقراری ارتباط عاطفی را نیز خواهد داشت.

شاید همین نکته، اصلی‌ترین وجه تمایز میان ربات‌ها و دیگر فناوری‌های کاربردی میان مردم باشد و اتفاقا همین نکته است که بیشترین نگرانی‌ها را در مورد آینده استفاده از آن ایجاد می‌کند.

قرن‌هاست بشر به مطالعه در مورد مغز انسان پرداخته، حال آن‌که مبحث رباتیک تنها حدود 60 سال قدمت دارد. به همین دلیل است که کارشناسان این حوزه تاکید دارند دستیابی به فناوری پیچیده برای ساخت رباتی با قابلیت‌های زیاد، بسیار زمانبر خواهد بود.

یکی از دلایل توجه و گرایش بسیاری از افراد به فناوری رباتیک را می‌توان در صنعت سینما جست. ربات‌هایی که در فیلم‌های علمی ‌ـ‌ تخیلی حضور دارند، ترکیبی از ترس، شادی و هیجان‌زدگی را با خود برای مخاطب همراه می‌آورند.

دیدن ربات‌های پیشرفته و دارای توانایی‌هایی نظیر انسان، این تصور را در ذهن بسیاری از مردم جای داده است که بشر به توانایی ساخت چنین ربات‌هایی دست یافته است. اما واقعیت آن است که دانش فعلی بسیار عقب‌تر از تصویر ایده‌آلی است که در این فیلم‌ها به نمایش در می‌آید.

به هر حال دانش بشری و به موازات آن فناوری ساخت ربات در حال پیشرفت است. شاید پیش‌بینی آینده این حوزه کمی دشوار یا حتی زودهنگام باشد، اما در هر صورت می‌دانیم بزرگ‌ترین شاهکار خلقت نقش مهمی در طراحی ربات‌های آینده دارد و این شاهکار چیزی نیست جز مغز انسان.