اهمیت هوش اجتماعی در کاهش آسیب‌های اجتماعی

 در پاسخ به این پرسش است که مسأله هوش اجتماعی مطرح می‌شود. همه ما دچار این قضاوت غیرعلمی شده‌ایم که هوش کودکان امروزی نسبت به نسل‌های قبل از خود زیادتر و گاهی در حد حیرت‌آوری است. دلایل خود را نیز داریم. تغذیه بهتر و بهداشت بیشتر باعث این پدیده اعجاب‌انگیز شده است، گرچه این فاکتور در سلامت کودکان و کمتر شدن مرگ و میر آنها تاثیر بسزایی گذاشته است، اما با قبول صد درصد این فرضیه، وجود مغزهای متفکر و نابغه قرون بسیار دور را نادیده می‌گیریم.

قضاوت در مورد هوش کودکان معمولا از مشاهده رفتار، آداب، معاشرت و برخورد بجا و مناسب در هر زمان و مکان و آگاهی از موقعیت فردی و اجتماعی، آگاهی، تنظیم و مدیریت احساسات و هیجانات خودشان انجام می‌شود. امروزه داشتن مهارت‌های زندگی و مهارت‌های اجتماعی، حتی در نبود حداقل سواد می‌تواند فرد را در تعامل و تقابل با اجتماع خود به موفقیت برساند و او را از انواع آسیب‌های اجتماعی و جرایم نیز دور نگه دارد. اگرچه این مهارت‌ها هم‌اکنون به شکل صحیح، کامل و جدی به کودکان ما آموزش داده نمی‌شود و حتی بسیاری از بزرگسالان نیز از وجود چنین مهارت‌هایی که می‌تواند بسیاری از مشکلات خانوادگی و اجتماعی آنها را حل کند، بی‌خبر هستند اما به علت وجود ارتباطات گسترده مجازی، کودکان در دهه‌های اخیر به صورت غیرمستقیم و حتی دست و پا شکسته این مهارت‌ها را فرا‌گرفته‌اند و تفاوت فاحشی در رفتار و کردار و مهارت‌هایشان به وجود آمده است، حتی این مهارت‌ها را می‌توان در کسانی که در تحصیلات خود از حد متوسط هم پایین‌تر هستند مشاهده کرد.

بنابراین می‌توان گفت هوش اجتماعی اگر به‌طور مناسب و اصولی پرورش داده شود، حتی می‌تواند کمبود هوش عقلی را تا جایی که فرد بتواند زندگی مستقل و مناسبی داشته باشد، جبران کند. مهم‌ترین مهارت‌های زندگی و اجتماعی را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد:

ارتباط موثر میان فردی، مهارت ابراز وجود، مهارت «نه» گفتن، مهارت کنترل خشم، مهارت حل مساله، خودآگاهی، مهارت گوش دادن پویا، مهارت طرح سوال، مسئولیت‌پذیری، ارتباط کلامی و غیر‌کلامی و نفوذ اجتماعی از جمله مهارت‌های زندگی و اجتماعی است که باید به آنها توجه ویژه داشت و برای کسب آنها کوشید.

رابعه موحد

روان‌شناس