نگرانی از کاهش خدمات درمانی در تعطیلات نوروز

به گفته سیدحسن امامی رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت امسال بخشنامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شده است که بر‌اساس آن 25 درصد ظرفیت مراکز درمانی دولتی و خصوصی کشور در نوروز فعال باشد.

او در گفت و گو با ایسنا توضیح می‌دهد سال گذشته در بخش دولتی عملیاتی شد و 25 درصد ظرفیت مراکز درمانی کشور فعال بود؛ اما از ظرفیت غیراورژانس آنچنان استقبالی نشد؛ چرا که بسیاری از مردم در مسافرت هستند و به همین دلیل برای اعمال جراحی، ویزیت و... به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند.

گرچه فعال ماندن یک چهارم از ظرفیت مراکز درمانی خصوصی و دولتی در تعطیلات نوروز، آمار مطلوبی برای ارائه خدمات درمانی به شمار می‌آید؛ اما به اعتقاد کادر درمانی اورژانس، نسبت به حجم مراجعان به این بخش در تعطیلات کافی نیست.

ظرفیت همچنان کم است

چرا هر نوروز وضع بخش اورژانس بیمارستان‌ها بویژه در بخش دولتی بحرانی می‌شود؟ محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاران در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد که بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها به دو گروه غیر‌اورژانسی و اورژانسی تقسیم می‌شوند.

غیراورژانسی، افرادی هستند که می‌توانند خدمات پزشکی‌شان را پس از تعطیلات نوروزی هم دریافت کنند؛ اما اورژانسی‌ها آن گروه از بیماران هستند که شرایط خاص سلامت‌شان باعث می‌شود، پزشکان بسرعت خدمات درمانی به آنها ارائه کنند.

به اعتقاد دبیرکل خانه پرستاران، اختصاص 25 درصد ظرفیت مراکز درمانی دولتی و خصوصی به بیماران و بویژه اورژانسی‌ها سهم قابل توجهی برای ارائه خدمات به بیماران در تعطیلات است؛ چرا که بر اساس آمارهای رایج، معمولا حدود 75 درصد بیماران در بیمارستان‌ها غیراورژانسی هستند و بنابر این لزومی ندارد در تعطیلات به آنها خدمات درمانی ارائه شود.

به گفته او، در تعطیلات شمار زیادی از مراجعه‌کنندگان به اورژانس، مجروحان تصادف‌های رانندگی هستند و علاوه بر آنها مسافران نوروزی دچار حوادث دیگری مانند مسمومیت یا شکستگی نیز می‌شوند.

اما مسافرها، تنها مشتری‌های اورژانس نیستند. از آنجا که بخش اورژانس بیمارستان‌های خصوصی معمولا در تعطیلات کمتر فعالیت می‌کند، بیماران آنها نیز در شرایط بحرانی به اورژانس بیمارستان‌های دولتی مراجعه می‌کنند و از اینها گذشته، شمار بیماران عادی که در شرایط اورژانسی قرار می‌گیرند هم تغییری نمی‌کند.

شریفی‌مقدم از همه این توضیحات نتیجه می‌گیرد که گرچه هر سال، ظرفیت بالایی از مراکز درمانی به اورژانس اختصاص پیدا می‌کند، اما این خدمات برای حجم عظیم بیمارانی که به اورژانس مراجعه می‌کنند، کافی نیست.

اورژانس اکسترا؛ رویای دور و دیر

بهروز هاشمی، متخصص طب اورژانس پزشکی است که سال‌هاست با چشم خودش می‌بیند هر نوروز، وضع اورژانس هم مانند بیمارانش اورژانسی می‌شود؛ چون از یک‌سو گروهی از کادر درمان به مرخصی فرستاده می‌شوند، از سوی دیگر تعداد تخت‌های اورژانس ثابت است و وقتی شمار بیماران زیاد می‌شود، پزشکان مجبورند برای اورژانس تخت اضافه درخواست کنند و این یعنی تعداد تخت‌ها اضافه می‌شود، اما شمار کادر درمانی اضافه نمی‌شود و فشار کاری بر آنها زیاد می‌شود و کیفیت خدمات دهی‌شان به بیماران پایین می‌آید.

گرچه هاشمی اعتراف می‌کند «حجم کنونی اورژانس جوابگوی سطح مراجعات نیست.»، معتقد است در شرایط کنونی نمی‌توان کاری برای بهبود اوضاع کرد.

او می‌گوید: در کشور‌های دیگر وقتی چنین شرایط بحرانی پیش می‌آید «اورژانس اکسترا» (اضافه بر ظرفیت) با پزشکان و پرستاران اضافه راه می‌اندازند، اما اجرای چنین طرحی نیاز به بودجه دارد که با توجه به وضع نظام مالی وزارت بهداشت امکان‌پذیر نیست.

راز پزشکان اورژانس

هاشمی، رازی را هم فاش می‌کند که سال‌هاست پزشکان اورژانس یواشکی آن را به هم هشدار می‌دهند و برخی بیماران را که می‌بینند آهسته به هم می‌گویند «مراقب باش، واقعا اورژانسی باشد!».

راز پزشکان اورژانس این است که هر سال نرسیده به نوروز، برخی خانواده‌ها، سالمندان ناتوان‌شان را به اورژانس می‌آورند و آنجا رها می‌کنند تا تعطیلات را به سفر بروند یا با خیال راحت و بدون نگرانی از وضع سلامت سالمندشان به پذیرایی از مهمان‌های نوروزی برسند و نمی‌دانند با رها کردن سالمندشان در بخش اورژانس در حقیقت یکی از تخت‌ها را اشغال می‌کنند؛ تختی که باید به بیماری واقعا اورژانسی و بدحال اختصاص پیدا کند و وقتی پر باشد خدمت‌رسانی به بیمار در شرایط بحرانی را ناممکن می‌‌کند.

اما حتی اگر سالمندان ناتوان رها شده نیز نباشند، به نظر می‌رسد با توجه به شمار زیاد تصادفات نوروزی و این که از شمار حادثه‌دیدگان عادی در نوروز کم نمی‌شود، بخش اورژانس در بیمارستان‌ها بویژه در بخش دولتی، دست‌کم در تعطیلات نوروز نیاز به افزایش شمار تخت‌ها و بیشتر شدن شمار متخصص‌های اورژانس و دیگر اعضای کادر درمانی دارد و با این شمار اندک و بدون زیاد شدن تخت‌های اورژانس، حتی اگر پزشکان و پرستاران موفق به ارائه خدمات درمانی به همه بیماران شوند، سطح این خدمات در حد ایده‌آلی نخواهد بود.

مریم یوشی‌زاده - گروه جامعه