جشنواره، فیلم می‌خواهد نه مهمان

این جشنواره گرچه در روزهای پایانی سال و در هیاهوی آغاز سال نو کمی به حاشیه رفته است، اما محفل گرمی برای دوستداران پویانمایی یا همان انیمیشن است.

جشنواره پویانمایی تهران با وجود تغییر مدیریت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، همچنان به دبیری محمدرضا کریمی صارمی برپا شده است.

داشتن یک دبیر ثابت و فعالیت مستمر در بخش بین‌المللی شاید یکی از شاخصه‌های این جشنواره باشد. با دبیر جشنواره پویانمایی درباره برنامه‌ها و کیفیت برگزاری هشتمین دوره آن به گفت‌و‌گو نشستیم.

جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران یکی از معدود جشنواره‌هایی است که با ویژگی‌های بین‌المللی برگزار می‌شود. هشتمین دوره این جشنواره تا چه حد کیفیت بین‌المللی خود را حفظ کرده است؟

با وجود تحریم‌ها، 70 کشور جهان در این جشنواره شرکت کردند و در حالی که مهلت ارسال آثار به پایان رسیده بود، اما هزار فیلم به دبیرخانه رسید. در این دوره، دو کشور بیشتر از سال‌های گذشته تقاضای شرکت در جشنواره را داشته‌اند. در واقع، تمام کشورهایی که صاحب انیمیشن در جهان هستند، تقاضای شرکت داشته‌اند. جشنواره پویانمایی از آنجا که دوسالانه است، بهترین فیلم‌های جشنواره‌های جهانی را شناسایی می‌کند و می‌توان مدعی بود در جشنواره پویانمایی تهران، منتخبی از بهترین و شاخص‌ترین‌های انیمیشن‌ جهان حضور دارند.

چه کشورهایی در جشنواره حضور دارند؟

کشورهای بلوک شرق ـ که صاحب انیمیشن هستند ـ‌در جشنواره حضور پررنگی دارند. لهستان، هلند، کره‌جنوبی، چین، ژاپن، فرانسه، بریتانیا، آمریکا، آلمان، اتریش، مجارستان، مالزی، ایتالیا، اسپانیا، مکزیک، هند، هنگ‌کنگ، آفریقا، کانادا، روسیه، سوئیس و نروژ در جشنواره حضور دارند. امسال کره‌جنوبی رکورددار بیشترین فیلم متقاضی بود، ولی فرانسه رکورددار جذب فیلم بوده و آثار هنری بسیار خوبی ارائه کرده است.

از ایران چند فیلم متقاضی شرکت بوده‌ است؟

ما 750 فیلم متقاضی داخلی برای شرکت در بخش‌های مختلف جشنواره داشته‌ایم که در بخش مسابقه پویانمایی ایران 63 فیلم، بخش دانشجویی 18 فیلم، بخش تازه فیلم‌های دینی و مفاهیم ارزشی انقلاب اسلامی 14 فیلم و بلند سینمایی ایران سه فیلم پذیرفته شد. اما در بخش مسابقه پویانمایی بین‌الملل 20 فیلم، دانشجویی بین‌الملل هشت فیلم و بخش بلند سینمایی بین‌الملل هیچ فیلمی از ایران پذیرفته نشد؛ در واقع ایران با 98 فیلم در بخش‌های مختلف شرکت دارد.

این آمار در بخش بین‌الملل به چه صورت است؟

در این بخش و در شاخه پویانمایی 110 فیلم، دانشجویی 27 فیلم و بلند سینمایی سه فیلم پذیرفته شده که در مجموع 168 فیلم خارجی از یک تا 90 دقیقه در جشنواره به نمایش درمی‌آید.

بخش‌های جنبی این دوره شامل چه بخش‌هایی است؟

دو بخش جنبی چشم‌انداز و نمایش ویژه داریم که هرکدام پنج و هفت زیرمجموعه دارد. در کنار این دو بخش، بازار ملی پویانمایی هم داریم که بیش از 30 شرکت تولیدکننده انیمیشن در این بازار حضور دارند. همچنین سه نشست تخصصی مرکز ملی مجازی کشور، میزگرد راهکارهای مناسب پیشرفت پویانمایی ایران، بزرگداشت مرحوم اسفندیار احمدیه و معرفی ابزار جدید تعلیم و تربیت کتاب‌ ـ‌ فیلم را برگزار می‌کنیم.

بخش‌های چشم‌انداز و نمایش ویژه شامل چه برنامه‌هایی می‌شود؟

در این دو بخش با توجه به نیاز جامعه انیمیشن ایران، برنامه‌هایی تعریف کردیم. مثلا در بخش چشم‌انداز منتخب جشنواره، انیمیشن «تری کی وی مه» اتریش یا نمایش فیلم‌های آسیفای بلغارستان را خواهیم داشت. همچنین آثار دو انیماتور حرفه‌ای جهان شوئت گبه و لیشو نمایش داده می‌شود. «ماسه‌های خیال» را در بخش نمایش ویژه خواهیم داشت.

این بخش را با توجه به این‌که سینمای انیمیشن ایران از 50 تکنیک انیمیشن‌سازی، فقط در دو تکنیک کات‌اوت و سه‌بعدی خلاصه شده، طراحی کرده‌ایم. در این بخش مروری بر فیلم‌های مطرح جهان داریم که با تکنیک ماسه و با ابزارهایی چون نمک رنگی و خاک ساخته می‌شوند. این تکنیک یکی از پرمخاطب‌ترین انیمیشن‌های جهان را شکل می‌دهد که متاسفانه در ایران رو به فراموشی است.

بخش جشنواره جشنواره‌ها چطور؟

این بخش شامل بهترین‌های جشنواره‌های انیمیشن جهان است. آثاری که در این بخش نمایش داده می‌شود، بیش از 200 جایزه جهانی دریافت کرده ‌است. در بخش فیلمسازان ایرانی هم مروری بر آثار انیماتورهای نسل دیروز و امروز داریم. در این بخش، آثار محمدرضا عابدی و پسر وی را به عنوان دو نسل انیمیشن‌ساز به نمایش درمی‌آوریم.

چه فیلم‌های شاخص سینمایی در جشنواره شرکت دارند؟

چندان نمی‌شود از فیلم‌ها نام برد، شاید این ذهنیت به وجود آید که توجه خاصی نسبت به این فیلم‌ها داریم، اما در بخش سینمای بین‌الملل، فیلم‌های مطرحی چون «گربه‌ای در پاریس» و «بچه‌ای که اصوات گمشده را دنبال می‌کند» شرکت دارد.

چه کسانی امسال مهمان جشنواره پویانمایی خواهند بود؟

ما در جشنواره پویانمایی از مهمانان خارجی دعوت به عمل نمی‌آوریم، مگر این‌که خودشان تشریف بیاورند. دعوت از مهمانان خارجی از ابتدای برگزاری جشنواره جزو قوانین نبود، چون هزینه دعوت از این تعداد بالای مهمان بسیار زیاد است. خیلی از انیماتورها علاقه‌مند به حضور در جشنواره هستند. منعی برای حضورشان وجود ندارد، و می‌توانند به هزینه خودشان بیایند. ما بجز چهار داور بین‌المللی جشنواره، مهمان دیگری دعوت نمی‌کنیم.

برای یک جشنواره بین‌المللی قانون عجیبی نیست؟

یک جشنواره بین‌المللی باید فیلم‌های بین‌المللی داشته باشد، نه مهمانان بین‌المللی. مهمان، امتیازی برای یک جشنواره نیست. در یک سئانس جشنواره پویانمایی ممکن است ده فیلم کوتاه نمایش داده شود، ولی در جشنواره فیلم فجر، یک فیلم 90 دقیقه‌ای روی پرده می‌رود؛ یعنی یک فیلمساز را برای چهار نمایش فیلمش دعوت می‌کنید، ولی در جشنواره پویانمایی باید 950 فیلمساز را دعوت کنید؛ مثلا ده نفر از فیلمسازان لهستانی برای جشنواره فیلم به ایران می‌آیند، ولی به هزینه خودشان که ربطی هم به ما ندارد.

این دوره چه فرقی با دوره‌های قبلی دارد؟

همان‌طور که می‌دانید جشنواره پویانمایی جزو جشنواره‌های گروه «الف» دنیاست و ما باید در برگزاریش دقت‌نظر و استاندارد لازم را داشته باشیم. ثبت‌نام در جشنواره و تقاضای حضور، اینترنتی صورت گرفته و چهار سالن نمایش فیلم ما دسته‌بندی شده است. مثلا سالن اصلی مرکز آفرینش‌ها مختص به اهالی رسانه، فیلمسازان، برندگان دوره‌های قبل، استادان و داوران، سالن شماره 2 مختص چشم‌انداز و نمایش ویژه و عوامل فیلم‌هاست.

شما از نپذیرفتن فیلم‌های سینمایی ایران در بخش مسابقه بین‌الملل گفتید. دلیل انتخاب‌نشدن این آثار چه بود؟ آیا از کیفیت لازم برخوردار نبودند؟

اعضای هیات انتخاب، 20 فیلم سینمایی انیمیشن را از ایران مورد بررسی قرار دادند و اصلا کسی باور نمی‌کرد در ایران این تعداد فیلم بلند انیمیشن ساخته شده باشد. البته اکثر فیلم‌ها تلویزیونی بود و به عنوان سینمایی ثبت کرده بودند. اعضای هیات انتخاب، هیچ فیلم بلند ایرانی را در بخش بین‌الملل نپذیرفتند.

یکی از دلایلش این بود که فیلم‌های هنری و پرجایزه جهانی در این بخش حضور دارند و این فیلم‌ها باید با آنها رقابت می‌کردند. مردم باید این فیلم‌ها را ببینند و خودشان قضاوت کنند.

آزاده کریمی - گروه فرهنگ و هنر