ژاپن در تور استراتژیک آمریکا

در حوزه داخلی در کنار تاکید بر اصل توسعه نظامی، منابع خبری از افزایش حضور نظامی آمریکا در این کشور خبرداده‌اند، به گونه‌ای که واشنگتن جنگنده‌ها و تجهیزات نظامی جدیدی را در این کشور مستقر خواهد کرد.

در حوزه منطقه‌ای نیز ژاپن زنجیره‌ای از تحرکات را داشته است. تاکید بر عدم عقب‌نشینی از مواضع خود در قبال جزایر مور مناقشه با چین محور اصلی این تحولات را تشکیل می‌دهد که به تشدید تنش‌های میان دو کشور منجر شده است.

شینزو آبه نخست‌وزیر جدید ژاپن در سفری دوره‌ای از اندونزی، ویتنام و تایلند دیدار داشته است، در حالی که محور آن را تقویت موقعیت منطقه‌ای ژاپن در برابر چین تشکیل می‌دهد. در همین چارچوب ژاپن بر تقویت روابط با آسه‌آن نیز تاکید کرده است.

در بعد دیگر تحرکات منطقه‌ای ژاپن، باردیگر بر مالکیت بر جزایر کوریل که مورد مناقشه این کشور با روسیه بوده، تاکید کرده است.

مجموع این تحرکات در حالی با عنوان تامین منافع ژاپن صورت گرفته است که در جمع آنها یک اصل مشاهده می‌شود و آن دستاوردهای آمریکا از این فرآیند است.

آمریکایی‌ها بر اساس دکترین راهبردی خود برای سال 2025 اهدافی کلان را در شرق آسیا تعریف کرده‌اند. حضور نظامی در منطقه و مهار چین، روسیه و هند اساس این تحرکات را تشکیل می‌دهد.

با توجه به این شرایط اقدامات ژاپن در منطقه با محوریت افزایش تحرکات نظامی و تشدید مناقشات با چین و روسیه عملا می‌تواند تحقق‌بخش اهداف آمریکا باشد، چرا که اولا آمریکا به دنبال گسترش حضور نظامی در شرق آسیاست که اکنون با ادعای اجرای خواسته‌های نظامی ژاپن و نیز جلوگیری از تنش‌های نظامی در منطقه صورت می‌گیرد. واشنگتن استقرار جنگنده‌های جدید در ژاپن را محور اقدامات خود قرار داده است.

ثانیا، آمریکا به دنبال به چالش کشاندن چین و روسیه در مناقشات منطقه‌ای است تا از یک سو از رویکرد اقتصادی آنها کاسته و هزینه‌های نظامی را جایگزین آن سازد و از سوی دیگر با گرفتار‌سازی در امور منطقه از حضور آنها در معادلات جهانی جلوگیری کند. آمریکا در نهایت با ادعای میانجیگری میان این کشورها و ژاپن به دنبال باج‌خواهی از آنها خواهد بود.

ثالثا، آمریکا به دنبال ایجاد زنجیره‌ای از متحدان منطقه‌ای است. طرحی که با محوریت توسعه نظامی آمریکا با برخی کشورها و سوق دادن آنها به روابط با یکدیگر اجرا می‌شود. بر اساس این طرح آمریکا با کشورهایی نظیر کره جنوبی، ژاپن، ویتنام، تایلند، کامبوج، اندونزی و فیلیپین ارتباط نظامی برقرارکرده و بر همگرایی میان این کشورها نیز تاکید می‌کند که نمود عینی آن سفر دوره‌ای آبه نخست‌وزیر ژاپن به تایلند، ویتنام و اندونزی برای ایجاد زنجیره‌ای از همگرایی منطقه‌ای است.

هر چند آمریکا این رویکردها را نوعی ارتباط عادی میان همسایگان عنوان می‌کند که هدف نهایی آنها تشکیل یک جبهه واحد در برابر چین و حتی روسیه است. آمریکا که مقابله مستقیم با این کشورها را هزینه‌بر می‌بیند با رویکرد به کشورهای منطقه و سوق دادن آنها به صف‌بندی در برابر چین و روسیه، اهداف خود را پیگیری می‌کند.

آمریکا همزمان با تحرک در شرق آسیا، در آسیای مرکزی و قفقاز نیز این سناریو را اجرا می‌کند تا طرح محصورسازی چین و روسیه را همزمان اجرایی کند.

در جمع‌بندی کلی از آنچه ذکر شد می‌توان گفت که تحرکات نظامی و منطقه‌ای ژاپن هر چند که برگرفته از منافع ملی این کشور و بعضا تنش‌های قدیمی آن با چین است، اما در نهایت این رفتارها یک پیروز خواهد داشت و آن آمریکاست.

آمریکایی که در کنار توسعه‌طلبی در شرق توان مقابله مستقیم با رقبایی نظیر چین و روسیه را ندارد، لذا از مولفه‌ای به نام ژاپن برای تحقق این مهم بهره‌برداری می‌کند؛ امری که در ظاهر تحقق‌بخش اهداف کوتاه‌مدت توکیو خواهد بود، اما در بلند‌مدت کل منطقه را دچار بحران می‌کند که مسلما نمی‌تواند برای امنیت و اهداف اقتصادی ژاپن مفید باشد.

آمریکا نشان داده است که به دنبال اجرای سیاست سلطه بر کشور شرق آسیاست و در این راه حتی امنیت متحدان خود نظیر ژاپن و کره‌جنوبی را نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.

قاسم غفوری - جام جم