دکتر ماهی ... دکتر زنبور!

تبلیغ برای این‌گونه روش‌های درمانی که ادعا می‌شود نتیجه‌ای رضایت‌بخش، تضمینی و بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای دارد، فقط به سرطان محدود نمی‌شود و درباره درمان ام‌اس، روماتیسم، میگرن و سایر بیماری‌ها هم می‌توان چنین مواردی را دید. خیلی‌ها هم وقتی مستاصل یا نگران هستند و نمی‌دانند چه شیوه‌ای بهترین است، تصمیم می‌گیرند چنین راه‌هایی را هم امتحان کنند؛ روش‌هایی که از نظر آنها ضرری ندارد و شاید تیر آخر ترکش باشد، ولی به عقیده متخصصان، رفتن در این مسیر ممکن است به قیمت از دست دادن سلامت فرد تمام شود.

این روزها سر و کله انواع جدیدتری از این نوع درمان‌های غیرمتعارف پیداشده و طرفداران زیادی هم پیدا کرده است؛ زنبوردرمانی به روش نوین و استفاده از نوع خاصی ماهی از جمله این شیوه‌هاست.

علی ـ الف سال‌ها قبل به امید خلاص شدن از مشکل پوستی‌اش به این ماهی‌ها دل‌خوش کرد تا به کمک آنها بیماری‌اش درمان شود. آن روزها علی چیز زیادی درباره این ماهی‌های جادویی نمی‌دانست و فقط شنیده بود برای بیماری‌های پوستی از آنها استفاده می‌کنند. او هم استفاده کرد، اما ماهی‌ها در درمان بیماری‌اش عاجز ماندند؛ هر چند جیبش را خالی کردند.

خانم یوسفی هم یکی از افرادی است که چند بار به فردی مراجعه کرده تا به کمک نیش زنبور، بیماری‌اش را درمان کند. او ام‌اس دارد و از روند زنبوردرمانی هم راضی به نظر می‌رسد، اما این‌که نتیجه چه خواهد شد، هنوز کسی نمی‌داند.

مصطفی- ر هم به امید درمان سرطان روده به دنبال نیش زنبورها آمده، اما آیا واقعاً نیش زنبور می‌تواند ام‌اس خانم یوسفی و سرطان مصطفی را درمان کند؟

ماهی‌ها متخصص پوست می‌شوند

«از بین بردن کک‌ومک، درمان خشکی و التهاب پوست، زیبایی و شفافیت بیشتر، درمان پسوریازیس و...» این‌ موارد روی بروشور تبلیغاتی یک کِرِم جدید نوشته نشده، قرص و داروی خاصی هم قرار نیست این همه کار را یک‌جا برای بیماران انجام دهد و شیوه جدیدی نیز برای درمان تمام این بیماری‌ها و مشکلات پوستی ابداع نشده است. فقط بعضی‌ها می‌گویند ماهی‌ها قادرند تمام این مشکلات را حل کنند. تعجب نکنید، درست خواندید.

این روزها در بعضی سالن‌های ورزشی و زیبایی هم چنین خدماتی ارائه می‌شود و عده‌ای بر این‌ باورند که این ماهی‌ها نه‌تنها برای درمان بیماری‌ها، بلکه برای زیبایی و ماساژ دست و پا هم کاربرد دارند.

آن‌طور که مسئول یکی از این سالن‌های ورزشی درباره این نوع ماهی‌ها می‌گوید، آنها قادرند بیشتر بیماری‌های پوستی را درمان کنند و شما فقط باید از این باشگاه وقت بگیرید و از خدمات ارائه‌شده از سوی ماهی‌های متخصص استفاده کنید.

البته متصدی باشگاه تاکید می‌کند استفاده از این ماهی‌ها علاوه بر درمان بیماری‌های پوستی، برای ماساژ و زیبایی پوست هم مفید است.

نام علمی این ماهی‌ها که به دکتر ماهی معروفند، گاراروفا(Garra rufa) است. این ماهی‌های کوچک بی‌دندان، امروزه به دلیل احساس آرامشی که می‌گویند براثر استفاده از آنها ایجاد می‌شود یا خواص درمانی‌ای که به آنها نسبت می‌دهند، معروف شده‌اند و بازار کسب و کارشان حسابی رونق گرفته است.

البته بعضی مسئولان چنین مراکزی ادعا می‌کنند این ماهی‌ها قادرند تمام مشکلات و بیماری‌های پوستی را درمان کنند. در حالی که گروهی نیز خدمات این نوع ماهی را فقط به موضوعات زیبایی و تمرین‌های آرامبخش محدود می‌کنند.

نکته جالبی هم در مورد رفتار برخی متصدیان سالن‌های زیبایی و شیوه کاری‌شان وجود دارد. آنها ادعا می‌کنند پس از ارائه خدمات مانیکور و پدیکور (سوهان زدن به ناخن و گرفتن گوشت‌های اضافه اطراف آن) لازم است از این ماهی‌ها کمک بگیرید تا با از بین رفتن سلول‌های مرده پوست، شادابی و شفافیت بیشتری برای دست‌ها و پاها ایجاد شود.

آنها که می‌خواهند از این خدمت استفاده کنند باید داخل استخر یا حوضچه‌ای که این ماهی‌ها درون آن هستند، بروند یا فقط دست و پای‌شان را داخل آن قرار دهند تا این ماهی‌های بدون دندان، لایه‌های مرده پوست را بخورند. البته وقتی از مراکزی که این خدمات را ارائه می‌دهند درباره نظافت و بهداشت حوضچه‌ها بپرسید، پاسخ‌های متفاوتی خواهید شنید. بعضی‌ها می‌گویند آب استخر پس از هر بار استفاده، ضدعفونی می‌شود و گروهی هم تصور می‌کنند این ماهی‌ها به کمک آنزیمی که ترشح می‌کنند، خودشان آب را تمیز خواهند کرد.

ماهی‌های تبلیغاتی!

اگر فکر می‌کنید چنین شیوه‌هایی طرفداران زیادی ندارد، بدانید کاملا در اشتباه هستید؛ چراکه بسیاری از افراد حاضرند هزینه‌ای بسیار بیشتر از ویزیت معمول پزشکان متخصص بپردازند و چند دقیقه‌ای دست و پای‌شان را در این حوضچه‌ها بگذارند تا مشکل‌شان برطرف شود؛ در حالی‌که متخصصان چنین روشی را موثر نمی‌دانند.

دکتر زهره نیکبخت، متخصص بیماری‌های پوست و مو با اشاره به این‌که استفاده از این ماهی‌ها سال‌ها قبل در کشورهای آسیایی مرسوم بوده است به «جام‌جم» می‌گوید: در گذشته، از این ماهی‌ها برای پاک کردن و شست‌وشوی حمام‌های قدیمی در ترکیه استفاده می‌شد، اما پس از مدتی به این نتیجه رسیدند که می‌توان از آنها استفاده‌های دیگری کرد و سود بیشتری به دست آورد. برای همین امروزه این ماهی‌ها در آسیا و اروپا تکثیر شده و به فروش می‌رسند.

این روزها از این ماهی‌ها در استخرهای مخصوص استفاده می‌شود ولی آن‌طور که دکتر نیکبخت می‌گوید این کار بیشتر جنبه تجاری دارد.

به گفته این متخصص پوست اکنون مطالعات متعددی در این زمینه در حال انجام است و به همین دلیل استفاده از این ماهی‌ها برای درمان بیماری پسوریازیس (بیماری پوستی مزمن و خودایمن)‌ ممنوع اعلام شده، در حالی که در گذشته تصور می‌شد بیمار مبتلا به پسوریازیس می‌تواند به کمک این ماهی‌ها، مشکلش را درمان کند.

وی ضمن بیان این‌که در بسیاری از کشورها استفاده از این ماهی‌ها ممنوع شده، یادآور می‌شود: آن‌طور که مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد، میکروارگانیسم‌هایی در محل نگهداری این ماهی‌ها وجود دارد که بسرعت نیز تکثیر می‌شود و می‌تواند عفونت‌ها را از آب به افراد، از فرد به فردی دیگر و از ماهی به فرد منتقل کند. بنابراین با توجه به ساده بودن کار تکثیر ماهی، می‌توان گفت چنین اقداماتی بیشتر جنبه تجاری و تبلیغاتی دارد.

دکتر نیکبخت تاکید می‌کند: استفاده از این ماهی‌ها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و حتی ممکن است افراد سالم نیز پس از این کار دچار بیماری‌ شوند.

نیش زنبورها از ره کین نیست

این روزها زنبورها هم طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و خیلی‌ها حاضرند درد و سوزش نیش آنها را تحمل کنند تا بیماری‌شان درمان شود؛ بیماری‌هایی که سال‌ها آنها را عذاب داده و حالا ادعا می‌شود زنبورها چاره کار را می‌دانند.

دیابت، ام‌اس، سرطان، روماتیسم، میگرن، بیماری‌های پوستی، بواسیر و اختلالات تیروئید از جمله بیماری‌هایی است که می‌گویند با این روش درمان می‌شود. در این میان، درمان ام‌اس یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرطرفدارترین‌هاست که افراد زیادی مایلند آن را امتحان کنند.

مریم ـ س یکی از این اشخاص است. او چند بار نیش زنبورها را تحمل کرده و می‌گوید تا آخرین مرحله همه چیز خوب پیش رفت، اما انگار آخرین نیش‌ها کار را خراب کرده و مریم دچار مشکل شده است. او نمی‌داند چرا چنین مشکلی ایجادشده ولی مطمئن است زنبورها مقصر نبوده و مصمم است این راه را ادامه دهد.

یکی از افرادی که ادعا می‌کند به کمک نیش زنبور قادر است اکثر بیماری‌ها را درمان کند، می‌گوید: درباره همه افراد نمی‌توان با اطمینان گفت صددرصد درمان می‌شوند؛ بلکه با توجه به سن، شرایط جسمی‌ و وضع بیماری‌ برای هرکس باید به طور جداگانه تصمیم گرفت.

دکتر محمدرضا معتمد، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و عضو کمیته علمی انجمن ام‌اس در گفت‌وگو با «جام‌جم» در این‌باره می‌گوید: معمولاً در چنین روش‌هایی، برخی از افراد به شیوه‌های مختلف و براساس فرضیه‌هایی که در این زمینه وجود دارد، اقدامات درمانی خاصی را (خارج از روش‌های علمی) برای بیماران مختلف و از جمله مبتلایان به ام‌اس تجویز و ارائه می‌کنند. این افراد معمولاً گزارش‌هایی دارند یا نمونه‌هایی را معرفی می‌کنند که با استفاده از این روش کاملاً بهبود یافته و هیچ مشکلی هم نداشته و ندارند.

وی با تاکید بر این‌که هیچ یک از این موارد مستند نبوده و این روش‌ها غیرعلمی است، یادآور می‌شود: تنها روش‌های درمانی‌ای که براساس مطالعات علمی و با استفاده از راهکارهای درمانی انجام گرفته باشد، قابل قبول است و انجام هر روشی که پایه غیرعلمی دارد، به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ هر چند بندرت ممکن است بعضی روش‌های درمانی، اثراتی در کاهش بعضی از علائم بیماری داشته باشد. همچنین، با توجه به این‌که هنوز در مورد بسیاری از این روش‌ها مطالعه علمی انجام نشده، ممکن است عوارض مختلفی نیز در پی داشته باشد.

از سوی دیگر با توجه به این‌که یکی از انواع شایع بیماری ام‌اس، ماهیت رفت و برگشتی دارد و گاهی ممکن است بعضی از علائم بیماری حتی بدون درمان هم بهبود یابد، افراد به اشتباه این بهبود را ناشی از مصرف داروی خاص یا بهره‌گرفتن از شیوه‌ای متفاوت با درمان‌های علمی می‌دانند که هیچ کدام این موارد ثابت شده نیست.

این پزشک متخصص به بیمارانی که می‌خواهند روش‌های مکمل را به عنوان شیوه‌درمانی انتخاب ‌کنند، توصیه می‌کند: قبل از انتخاب روش درمانی حتماً با پزشک معالج‌تان مشورت کنید و به هیچ‌وجه خودسرانه سراغ چنین روش‌هایی نروید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی - جام‌جم