کروات‌ها؛ تنها مربیان عنوان‌دار لیگ برتر

در این 12 سال، 36 خارجی از کشورهای کرواسی، ترکیه، ارمنستان، آلمان، ایتالیا، هلند، صربستان، پرتغال و برزیل، سکان هدایت تیم‌های لیگ برتری فوتبال را برعهده گرفتند، اما از این جمع فقط 11 مربی بیش از یک فصل حضور در فوتبال ایران را تجربه کردند. البته همه این 11 مربی را هم نمی‌توان در ردیف مربیان خارجی تاثیرگذار در فوتبال ایران قرار داد.

اولین مربی خارجی که عنوان قهرمانی لیگ برتر فوتبال ایران را در کارنامه خود به ثبت رساند، ملادن فرانچیچ بود. این مربی کروات در سومین دوره لیگ برتر، هدایت تیم فولاد خوزستان را برعهده داشت و توانست با این تیم مهم‌ترین افتخار را برای یک تیم جنوبی به دست بیاورد؛ قهرمانی در لیگ برتر، آن هم با 64 امتیاز در نوع خودش یک رکورد محسوب می‌شد.‌ تا قبل از موفقیتی که فرانچیچ همراه با تیم فولاد به دست آورد، استانکو پوکله‌پوویچ تنها مربی عنوان‌دار کروات در فوتبال ایران بود. استانکو اولین مربی کروات حاضر در فوتبال ایران هم بود که شهریور 1374، یعنی یک سال پس از ناکامی با تیم ملی ایران، هدایت پرسپولیس را به عهده گرفت و طی دو فصل حضور در این تیم، دو مقام قهرمانی لیگ آزادگان را به‌دست آورد. استانکو که با پرسپولیسی‌ها علاوه بر دو قهرمانی در لیگ، یک عنوان سومی آسیا در کارنامه دارد، در لیگ برتر هم مربیگری کرد اما طی سه فصل حضور روی نیمکت، تیم‌های سپاهان و داماش، به موفقیت چشمگیری دست نیافت.

جالب آن‌که باسابقه‌ترین مربی خارجی لیگ برتر هم یک کروات است. لوکا بوناچیچ طی سال‌های 1383 تا 1390 در شش‌دوره از رقابت‌های لیگ روی نیمکت چهار تیم مختلف نشست و البته به افتخارات قابل توجهی دست پیدا کرد. بوناچیچ که حضور در ایران، اولین تجربه مربیگری او خارج از زادگاهش (کرواسی) بود، فوتبال ایران را با حضور روی نیمکت دو تیم اهوازی فولاد و استقلال شناخت و از این تجربه در سپاهان به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. دو قهرمانی متوالی با سپاهان در جام حذفی فوتبال ایران (سال‌های 1385 و 1386) در کنار نایب قهرمانی با این تیم در لیگ قهرمانان آسیا از جمله افتخارات این مربی است.

او در میان مربیان خارجی شاغل در لیگ برتر فوتبال ایران پرامتیاز‌ترین آنها هم هست چراکه طی 137 بار نشستن روی نیمکت تیم‌های فولاد، استقلال اهواز، مس و سپاهان 215 امتیاز به دست آورده است.

البته فاصله لوکا بوناچیچ ‌ با نفر دوم مربیان خارجی پرامتیاز لیگ برتر، یعنی وینگو بگوویچ -که اتفاقا او هم اهل کرواسی است- چندان زیاد نیست. وینگو را ایرانی‌ترین مربی خارجی فوتبال ایران می‌شناسند، کسی که بیشتر کارنامه فعالیتش مربوط‌ به حضور روی نیمکت تیم‌های ایرانی است . او سابقه مربیگری در تیم‌های فولاد خوزستان، پرسپولیس، پگاه گیلان، تیم فوتبال امید ایران، پاس همدان و آلومینیوم هرمزگان را دارد و غیر از اینها تنها یک‌سال در اسپیلت کرواسی و یک‌سال در الوصل امارات مربیگری کرده است.

هرچند لوکا بوناچیچ ، شش بار و وینگو بگوویچ پنج بار سابقه حضور در لیگ برتر فوتبال ایران را دارند اما محبوب‌ترین مربی خارجی فوتبال ایران کسی نیست جز مصطفی دنیزلی. این مربی ترک‌تبار یکی از باسابقه‌ترین و کارنامه‌دار‌ترین مربیان خارجی است که در لیگ برتر ایران فعالیت کرده است. سرمربی تیم‌های مطرح گالاتاسرای (1992ـ1987)، فنرباغچه (2001ـ2000) و بشیکتاش (2010ـ 2008) که چهار سال هم از 1996 تا 2000 سرمربی تیم ملی ترکیه بود، در چهارمین دوره لیگ برتر، هدایت تیم فوتبال پاس تهران را برعهده گرفت و همراه با این تیم در پنجمین دوره لیگ برتر تا آستانه قهرمانی پیش رفت. توانمندی‌های این مربی سرشناس باعث شد او در ششمین دوره لیگ برتر، پرسپولیسی شود. پرسپولیس با دنیزلی فقط 3 امتیاز تا قهرمانی در لیگ برتر فاصله داشت و در جام حذفی هم تا نیمه‌نهایی صعود کرد اما با وجود ارائه بازی‌های تهاجمی و تماشاگرپسند هیچ جامی کسب نکرد. با این حال این موضوع باعث نشد از محبوبیت دنیزلی کم شود. این مربی ترکیه‌ای، سال گذشته برای دومین بار هدایت پرسپولیس را برعهده گرفت، اما چون تیم بحران زده‌ای را از نیم فصل دوم در اختیار گرفته بود، نتوانست نتیجه لازم را به دست بیاورد. دنیزلی با وجود 62 سال سن هنوز از محبوبیتی قابل توجه نزد هواداران فوتبال برخوردار است.

اما در غیاب لوکا بوناچیچ، وینگو بگوویچ، مصطفی دنیزلی و ملادن فرانچیچ که به تناوب طی سال‌های گذشته از فوتبال ما رفته‌اند، حالا همه نگاه‌ها متوجه زلاتکو کرانچار است؛ یکی دیگر از مربیان کروات موفق در فوتبال ایران که فصل گذشته همراه با سپاهان، عنوان قهرمانی لیگ برتر را به‌دست آورد.

کرانچار که فوتبالش را در تیم‌های دینامو زاگرب کرواسی و راپید وین اتریش سپری کرد، طی 20 سال حضور در عرصه مربیگری (از سال 1992 تاکنون)، روی نیمکت تیم‌های مطرحی چون دینامو زاگرب و تیم ملی کرواسی (2006-2004) نشست و با چهار قهرمانی در لیگ کرواسی به پرسپولیس آمد. البته کرانچار طی یک نیم فصل حضور در پرسپولیس نتوانست عملکرد خوبی داشته باشد، اما پیشینه او آنقدر خود بود که پس از جدایی از جمع قرمزها برای یک سال هدایت تیم ملی مونته‌نگرو را پذیرفت. کرانچار پس از آن برای دومین‌بار به فوتبال ایران آمد تا روی نیمکت سپاهان بنشیند. طلایی‌پوشان که قبل از آن دو سال متوالی با امیر قلعه‌نویی قهرمان لیگ برتر شده بودند، در لیگ یازدهم هم با کرانچار از عناوین قهرمانی خود دفاع کردند تا این مربی کروات دومین مربی خارجی لیگ برتر لقب بگیرد و جام قهرمانی را بالای سر ببرد. کرانچار هنوز هم سرمربی سپاهان است و همراه با این تیم یکی از مدعیان قهرمانی در لیگ دوازدهم به شمار می‌رود.

رضا پورعالی / گروه ورزش