نخل‌های بوشهر ایستاده می‌میرند

 تعدادی از این نخلداران درگفت‌وگو با ایرنا افزوند: خاکی بودن کانال‌های انتقال آب، افزایش زمان دوره آبدهی و اجرا نشدن شیوه‌های نوین آبیاری درنخلستان ها، کاهش آب رودخانه‌ها و نبود سدهای ذخیره‌ای باعث شده تا سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب نزولات آسمانی در قالب روان آب وارد دریا شود و نخلداران بوشهری را در حسرت سیراب نشدن نخل‌ها که حکم فرزندانشان را دارد قرار دهد.

نخلداران بوشهری می‌گویند، درخت خرما از میانگین عمر بیش از 70 سال برخوردار است اما تبعات منفی کم آبی نه تنها موجب خشک شدن نخل‌های با عمر بالا شده بلکه بسیاری از نخل‌هایی زیر 10 سال نیزقبل از ثمردهی جوانمرگ شده و از دست نخلداران نیز که تنها راه معیشت شان است کاری برای برون رفت از این وضعیت بر نمی‌آید.

یکی از نخلداران دشتستان به عنوان یکی از قطب‌های تولید و بسته بندی خرما گفت: خشکسالی در استان بوشهر درحالی هفتمین سال خود را سپری می‌کند که دوره آبیاری نخیلات از طریق رودخانه در سال محدود به دو نوبت شده است و آب چاههای کشاورزی نیز که نخلداران برای جبران کم آبی حفر کرده‌اند، خشک شده است.

حسین محمدی افزود: به دلیل خشکسالی، ادامه فعالیت در این بخش مقرون به صرفه نیست اما نخلداران با امید به رحمت الهی و اعتماد و دل خوش کردن به وعده‌های مسوولان برای ایجاد سدهای مخزنی به شیوه‌های مختلف تلاش می‌کنند تا مانع از شدت گرفتن خشک شدن نخل‌ها شوند.

وی یادآورشد: وابستگی معیشت شمار زیادی از مردم استان بوشهر به این محصول به عنوان سومین تولید کننده خرمای کشور و نقش این محصول در ارز آوری در صورت صادرات وتامین مصرف داخلی به عنوان میوه‌ای مفید در سلامت مردم در سالی که رهبر معظم انقلاب به نام تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامگذاری شده است ضرورت توجه به این بخش را دوچندان کرده است.

محمدی اضافه کرد: باتوجه به این‌که یکی از دغدغه‌های جدی مسوولان ایجاد فرصت‌های شغلی است تسریع در روند اجرای طرح‌های آبی و توسعه صنایع تبدیلی خرما افزون بر حفظ اشتغال موجود که در سالیان اخیر بسیاری از خانواده‌ها نخل‌ها را به خاطر خشکسالی و کاهش محصول رها کرده اند موجب جلوگیری از مهاجرت به شهرها و رونق و اشتغال در منطقه نیز خواهد شد.

این نخلدار اظهارداشت: هرچند برخی از نخلداران با گرفتن وام اقدام به حفر چاه در نخلستان‌های خود کرده اند اما به دلیل محدودیت تامین سوخت و شور شدن آب و کاهش شدید سفرهای زیر زمینی روند موجود نیز دوام نخواهد آورد و دولت باید بصورت اصولی از طریق ایجاد سدهای مخزنی نسبت به بحران کم آبی در نخلستان‌ها اقدام کند.

محمدی ادامه داد:از تعداد 300 اصله نخل، تا پنج سال قبل 12 تن خرما برداشت می‌کردم اما در سه سال اخیر به کمتر از نصف کاهش یافته است و دغدغه‌ای که تا قبل برای کاهش محصول بود امروز جای خود را به خشک شدن نخل برای کشاورزان داده است.

دبیر سابق خانه کشاورز استان بوشهر نیز گفت: تولید 150 هزار تنی خرمای این استان در سال‌های قبل به دلیل خشکسالی در دوسال گذشته به 90 تا 120 هزار تن کاهش یافته است.

غلامحسین کفایی افزود: در سال‌های گذشته که نخلستان‌های استان بوشهر دچار بحران کم آبی نشده بود از طریق تسهیلات بانکی و با حمایت مسوولان واحدهای بسته بندی و عمل آوری زیادی در زمینه خرما ایجاد شده بود اما به دلیل خشکسالی و پایین آمدن سطح و کیفیت تولید این محصول بسیاری از صنایع یادشده نیز با مشکل رو به رو شده اند بطوری که شمارزیادی از آنها فعال نیستند.

وی یادآورشد: برای تولید یک کیلو گرم خرما دو مترمکعب آب نیاز است ولی امروز با قهر طبیعت تنها هر شش یا 9 ماه یکبار نخیلات استان بوشهر آبیاری می‌شوند که لازم است مسوولان برای کاهش عمق این فاجعه تدبیرکنند.

200 هزار اصله نخل دشتستان در حال خشک شدن

کفایی تصریح کرد: شرایط خشکسالی حاکم بر استان بوشهر باعث شده که در سال زراعی جاری در شهرستان دشتستان 200هزار اصله نخل ثمر ندهد و در حال خشک شدن باشد.

وی یادآورشد: کم آبی و کاهش محصول خرما درحالی نخلداران بوشهری را رنج می‌دهد که نرخ توافقی خرید این محصول نیز فقط برای یک سال دوام داشت و سیاست موجود مبنی بر خرید تضمینی نیزجوابگو نیست.

یکی دیگر از نخلداران منطقه اهرم شهرستان تنگستان نیز گفت: آب رودخانه باهوش براثر خشکسالی و کم شدن آب چشمه‌ها خشک شده و این امر آبیاری نخیلات این منطقه را با مشکل مواجه کرده است.

حسن اهرمی حقیقی افزود: به رغم این‌که میزان ثمردهی امسال نخیلات منطقه اهرم نسبت به پارسال بهتر است ولی با توجه به کم آبی و آبیاری مناسب نشدن، کیفیت محصول امسال با مشکل رو به رو خواهد شد.

اهرمی حقیقی یادآورشد: بالا بودن دستمزد کارگر، گرانی سوخت و هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت محصول خرما باعث شده تا درچند سال آینده این حرفه آبا و اجدادی مردم این منطقه رو به نابودی رود.

وی اضافه کرد: میزان سوخت یک ماهه چاههای کشاورزی داری مجوز 220لیتراست و این درحالی است که به دلیل کم آب شدن دبی چاهها و گرمی هوا این میزان کفاف دو تا سه روز مصرف تلمبه است و در این مدت نیز نخل‌ها آبیاری نمی‌شوند.

کاهش 30 تا 50 درصدی منابع آبی استان

مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهرنیز معتقد است: در بخش تولید خرما مهم‌ترین مشکل فراروی باغداران این استان آب برای آبیاری نخل هاست.

خسرو عمرانی افزود: با توجه به دوره هفتمین سال خشکسالی در استان بوشهر منابع آبی این استان بین 30تا 50 درصد کاهش یافته است.

وی با اشاره به وضعیت منابع آبی شکننده دراستان بوشهر تصریح کرد: کم آبی موجود افزون براین‌که باعث کاهش کیفیت آب شده است میزان تولید خرما را نیزبه کمتراز نصف کاهش داده است.

وی یادآورشد: در شرایط کنونی امکان تامین آب به میزان مورد نیاز و در زمان مناسب در عمل امکان پذیر نیست.

عمرانی ادامه داد: برای کاهش تبعات وضعیت حاکم بر نخلداری استان بوشهر باید اصلاح روش‌های آبیاری و تبدیل شیوه استخری به شیوه نواری و تشتکی و نوع پیشرفته آن که همان آبیاری تحت فشار است به جد در دستور کار قرار گیرد.

مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهرافزود: برای اصلاح شیوه‌های آبیاری نخیلات در سطح 20هزار هکتار حداقل هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

وی یادآورشد: امسال در سطح 26هکتار از نخیلات استان بوشهر اصلاح شیوه آبیاری انجام می‌شود که گسترش ادامه سطح اجرای این برنامه یکی از ضرورت‌های اصلی بخش نخیلات این استان است.

عمرانی افزود: نخیلات استان بوشهر با توجه به شرایط خاص استان در معرض تهدید قرار دارند که این مساله، ضرورت تامین اعتبارات لازم برای اصلاح شیوه‌های آبیاری را دوچندان کرده است.

وی ادامه داد: با توجه به بحث خشکسالی، مردم از طرح‌های الگویی سازمان جهاد کشاورزی برای بهبود وضعیت نخیلات استقبال می‌کنند اما کمبود اعتبار باعث شده که ما پاسخگوی آنان نباشیم.

تسهیلات نخلداران پرداخت نمی‌شود

وی درخصوص تسهیلات خرید توافقی خرما نیز گفت: این تسهیلات درسال 86 به مبلغ 100 میلیارد ریال در استان بوشهر تخصیص و بطور کامل جذب شد ولی از آن به بعد، این تسهیلات تنها روی کاغذ ابلاغ می‌شود و تخصیصی صورت نمی‌گیرد.

عمرانی افزود: چون این تسهیلات تکلیفی نیست و از محل منابع داخلی بانک‌هاست، بانک‌های عامل تعهدی برای پرداخت آن ندارند که دولت باید امسال با مکلف کردن بانک‌ها و از سرگیری خرید توافقی، مرهمی بر آلام نخلداران بگذارد.

این کارشناس کشاورزی گفت: خرید تضمینی برای پوشش هزینه‌های تولید کننده است و برای نجات باغداران از ورشکستگی است و بحث اصلی همه نخلداران، خرید توافقی است که باید ردیف ویژه و مصوب اعتباری متناسب با نیاز کشور برای آن تدوین و ابلاغ شود.

عمرانی اضافه کرد: در زمان حاضر شش میلیون اصله نخل در سطح 38هزار هکتار دراستان بوشهر وجود دارد که از این میزان، 32هزار هکتار بارورند و 14هزار بهره بردارنیز در استان در این حرفه مشغول به کار هستند.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز گفت: مدیریت مصرف آب در حوزه جهاد کشاورزی است و این مدیریت نیز از مدیریت تامین، توزیع و انتقال آب که در حوزه آب منطقه‌ای و شرکت بهره برداری است تبعیت می‌کند.

منصور نوذری افزود: استان بوشهر یکی از استان‌های خشک کشور است و با توجه به بارندگی مناسب 250میلی متر مکعب در حالت نرمال که معمولا اتفاق نمی‌افتد در شرایط کنونی استان با خشکسالی جدی مواجه است.

وی یادآورشد: درشرایط خشکسالی کنونی که آب رودخانه‌ها کم و منابع آب مناسبی هم در استان وجود ندارد توزیع آبی نیز نشده و تنها جیره بندی آب صورت گرفته است.

نوذری اضافه کرد: در شرایط کنونی نخیلات استان تنها دو بار در سال آبیاری می‌شوند و این درحالی است که نیاز آبی نخیلات 20هزار مترمکعب در هکتار است.

وی تصریح کرد: تاکنون 560 کیلومتر کانال آبیاری نخیلات از حالت خاکی که هدررفت آب دارد به کانالهای بتونی درجه سه تبدیل شده و با این کار، راندمان آبیاری افزایش یافته است.

نوذری اظهار کرد: در سال جاری نیز 70کیلومتر از کانالهای خاکی به کانالهای بتونی تبدیل خواهد شد.

وی یادآورشد: همچنین انجام مطالعات اصلاح شیوه آبیاری نخیلات از شیوه غرقابی به تیرپشته‌ای یا نیماب در سال جاری در سه سطح پایلوت در 200هکتار درمناطق اهرم، سعدآباد و آبپخش ازجمله دیگر اقدامات سازمان جهاد کشاورزی در بخش نخیلات است.

مدیرصنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز گفت: تاکنون تعداد 40واحد تولیدی صنایع بسته بندی و فرآوری خرما در استان بوشهربا 118میلیون و 866میلیون ریال سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی دو هزارو 161نفر به بهره برداری رسیده است.

عبدالرسول بهنام راد افزود: میزان ظرفیت فرآوری و بسته بندی خرما در این واحدها 59هزار و 650تن انواع محصولات است که میزان مواد خام کشاورزی مورد نیاز این واحدها 68هزار و 450تن خرماست.

بهنام راد اضافه کرد: از مجموع واحد‌های یاشده در زمان حاضر 32واحد تولیدی صنایع بسته بندی و فرآوری خرما در استان بوشهر با 101میلیارد و 808میلیون ریال سرمایه‌گذاری و اشتغال هزار و 633نفر و ظرفیت 44 هزارو 670 تن فعال است.

وی در خصوص مشکلات صنایع تبدیلی و فرآوری خرما نیز گفت: بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی و جرایم، بحران مالی در بازارهای هدف، کوتاه بودن مدت و زمان بازپرداخت تسهیلات بانکی، ناتوانی تامین وثیقه مورد نیاز سیستم بانکی برای دریافت سرمایه در گردش و بالا بودن هزینه بسته بندی و فرآوری خرما از جمله مشکلات این واحدها است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر نیز گفت: در راستای اجرایی شدن مصوبات سفرهای استانی هیات دولت، امسال عملیات ساخت چهار سد در این استان آغاز خواهد شد.

شاپور رجایی افزود: با پیگیری‌های انجام شده اجرای چهار سد مخزنی باغان، دالکی و دشت پلنگ و باهوش اهرم در لایحه بودجه امسال کل کشور قرار گرفته است.

وی بدون اشاره به حجم اعتباری مورد نیاز طرح‌های یادشده یادآورشد: شروع عملیات اجرایی سدهای یادشده، تکمیل عملیات اجرایی شبکه‌های آبیاری و زهکشی پایین دست و طرح‌های آبرسانی مربوطه را نیز در پی خواهد داشت.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر اظهارداشت: تکمیل و مطالعه سدهای مخزنی دالکی، باغان، دشت پلنگ و باهوش اهرم به ظرفیت تنظیمی 526میلیون متر مکعب در سال، از سال 84 تاکنون انجام شده است.

وی گفت: تخصیص آب سد‌های مخزنی استان بوشهر به ظرفیت تنظیمی یک میلیارد و پنجاه و شش میلیون متر مکعب از کمیسیون تخصیص آب وزارت نیرو دریافت شده است.

رجایی اضافه کرد: در راستای تامین آب کشاورزی نیز 47هزارو 500 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی مطالعه شده است و آماده شروع عملیات اجرایی است که تحقق این مهم نیازمند تامین اعتبار است.

وی اظهارداشت: تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی در اول دوره برنامه پنجم توسعه‌ای از منابع سطحی 48درصد و منابع آب زیرزمینی 52درصد و در انتهای دوره نیز 38 درصد از منابع سطحی و 62درصد از منابع آب زیرزمینی انجام شده است.

رجایی گفت: تکالیف برنامه ای، رسیدن درصد مصارف منابع آب سطحی به 55درصد و آب زیرزمینی به 45درصد است که در همین راستا با تمرکز بر روی احداث ها، مهار سیلابها و توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی در دولت‌های نهم و دهم این مهم در حال محقق شدن است.

وی اظهارداشت: با وجود چهار میلیون و 604 هزار متر مکعب ریزش جوی در طول سال، سرانه آب تجدید شونده استان با کسر آبهای نامتعارف تقریباً حدود دو هزار متر مکعب است.

وی افزود: با توجه به این‌که آبهای سطحی به سبب بروز خشکسالی با تاخیر زمانی بیشتری به منابع زیر زمینی منتقل می‌شود این منابع به عنوان نماد مدیریت ریسک و ذخایر استراتژیک منابع آب باید مد نظر باشد.