صبح که از خواب بیدار می‌شوید با مهمان ناخوانده‌ای روی صورت یا گوشه لبتان مواجه می‌شوید که ظاهر چهره‌تان را نازیبا کرده است. تا جایی که می‌توانید سعی می‌کنید از شر این عارضه بدمنظره خلاص شوید. هر چند گویا به این زودی‌ها خیال رفتن ندارد و تا چند روز همان‌جا، جا خوش کرده است. اما این جوش‌هایی که در پزشکی به آن تبخال می‌گویند چطور سر و کله‌شان پیدا می‌شود و از کجا ناشی می‌شوند؟
کد خبر: ۴۵۱۹۲۴

تبخال‌ها جوش‌های کوچک، دردناک و آبداری هستند که به طور معمول روی نقاطی از صورت مانند لب‌ها، دور دهان یا بینی، اندام‌های تناسلی، پوست بدن و ناحیه مقعد پدیدار می‌شوند و علت بروز آنها ویروس است. اما برخلاف بیشتر عفونت‌های ویروسی، ویروس تبخال کاملا از طریق سیستم ایمنی بدن از بین نمی‌رود و به همین دلیل تبخال به طور معمول یک بیماری عودکننده به شمار می‌رود. بنابراین اگر یک بار به این جوش‌ها مبتلا شدید، احتمالا باز هم باید منتظر پدیدار شدن این مهمان‌های ناخوانده باشید. سر این جوش‌ها ممکن است باز شود، آب داخل آن به بیرون ترشح کند و در نهایت ایجاد زخمی کند که برای مدت چند روز تا 2 هفته باقی بماند.

جوش‌هایی آزاردهنده

معمولا پیش از بروز هر بیماری، نشانه‌هایی در بدن ایجاد می‌شود. تبخال هم از این موضوع مستثنا نیست. به همین دلیل آگاهی از این موقعیت و علائم می‌تواند به شما در جلوگیری از قرار گرفتن در چنین حالتی کمک کند. در بیشتر موارد چند روز پیش از این که جوش‌ها روی بدن ظاهر شوند علائم خاصی بروز پیدا می‌کنند که شامل احساس سوزش یا خارش است. از علائم دیگر در این مرحله می‌توان به درد در اطراف دهان و لب‌ها، گلودرد، خونریزی لثه‌ها، تورم غدد در ناحیه گردن یا کشاله ران، درد عضلات بدن و سردرد اشاره کرد. در چنین شرایطی بسته به محل درگیری با ویروس، برخی افراد با دشواری در ادرار کردن و برخی زنان با ترشحات واژینال مواجه می‌شوند. گاهی کودکان در سنین پایین ممکن است پیش از بروز تبخال دچار ترشح آب دهان شوند. در واقع مرحله پیش از تبخال یکی از شایع‌ترین علائم مرتبط با بیماری است و چند ساعت یا چند روز قبل از بروز جوش‌های واقعی روی پوست رخ می‌دهد. برخی از افراد هم مبتلا به این ویروس هستند ولی هیچ‌گونه علامتی ندارند. در مرحله اولیه، محل جوش‌ها قرمز می‌شود و جوش‌های کوچکی که داخل آنها پر از مایع است، ایجاد می‌شوند. ممکن است دشواری در خوردن و آشامیدن باعث کم آب شدن بدن فرد مبتلا شود.

گاهی چند جوش کنار هم قرار می‌گیرند و جوش بزرگی پدید می‌آورند که معمولا دردناک هم هستند. با خشک شدن مایع داخل جوش، یعنی حدود 8 تا 10 روز پس از مرحله پیش از بروز تبخال، روی آنها حالت زخم ایجاد می‌‌شود. گاهی این دوره تا بهبود کامل حدود 14 روز هم طول می‌کشد البته به طور معمول مدت زمان بهبود زخم‌ها به شدت عفونت بستگی دارد. در بیشتر افراد این علائم مشابه است، ولی در کودکان ممکن است حتی با گلودرد نیز همراه باشد.

تبخال به طور معمول روی لب‌ها ایجاد می‌شود که ممکن است به روی زبان هم کشیده شود، ولی گاهی ممکن است روی سوراخ‌های بینی، چانه، انگشتان و هر جایی از بدن حتی داخل دهان، روی لثه‌ها یا سقف دهان هم ایجاد شوند. علائم و نشانه‌های بروز تبخال در کمتر از 20 روز بعد از اولین مواجهه با ویروس تبخال در بدن بروز می‌کند، ولی در بیشتر موارد، طی همان هفته اول مواجهه با ویروس علائم ایجاد می‌شوند. در مرحله پایانی تبخال هم پوسته‌ای زرد رنگ ایجاد و پوسته پوسته می‌شود و رنگ صورتی آن نقطه بدون بر جای گذاشتن اثر و ردی از بین می‌رود.

چرا تبخال‌ها عود می‌کنند؟

اگر شما هم تجربه ابتلا به تبخال را داشته باشید به احتمال زیاد با این پدیده مواجه شده‌اید که پس از بهبود کامل و بعد از گذشت مدت‌ها یا سال‌ها، مجدد یک روز از خواب بیدار شده و مشاهده کرده‌اید این جوش‌ها مهمان صورت شما شده‌اند. با بروز تبخال در بدن، سیستم ایمنی فعال می‌شود و آنتی‌بادی‌هایی را علیه ویروس تبخال ترشح می‌کند. همین آنتی‌بادی‌ها از عود تبخال و از تشکیل این جوش‌ها در هر نقطه‌ای از بدن جلوگیری می‌کنند.

معمولا پس از اولین بار که مبتلا به این ویروس می‌شوید، ویروس وارد سلول‌های عصبی شما می‌شود و داخل آنها حرکت می‌کند تا به غدد لنفاوی که مجموعه‌ای از سلول‌های عصبی هستند، برسند. ویروس‌ها در این غدد جای می‌گیرند و در مرحله خاموش یا نهفته باقی می‌مانند. در مراحل پیشرفته‌تر که ویروس فعالیت خود را از سر می‌گیرد،‌ ویروس بار دیگر شروع به ازدیاد می‌کند، از عصب به سمت پوست پایین می‌آید و باعث ایجاد جوش‌های ریز در پوست می‌‌شود.

علت دقیق این پدیده کاملا مشخص نیست، ولی برخی عوامل در بروز چنین حالتی و برانگیخته شدن ویروس‌ها نقش دارند تب، سرماخوردگی، آنفلوآنزا، قرار گرفتن در معرض تشعشعات فرابنفش خورشید، استرس، تغییرات ایجاد شده در سیستم ایمنی و آسیب وارده نقطه خاصی از بدن از جمله این عوامل هستند.

البته گاهی هم علت خاصی برای فعال شدن ویروس‌ها یافت نمی‌شود. در مرحله عود بیماری، شدت و مدت بهبود به مراتب کمتر از اولین دوره بیماری است. خانم‌ها خارش، درد کمتر و علائم خفیف‌تری نسبت به آقایان خواهند داشت. به طور متوسط در سال اول عود بیماری، 4 بار جوش‌ها عود می‌کنند و با گذشت زمان این مقدار کاهش می‌یابد.

به دنبال ابتلا به ویروس تبخال ممکن است مشکلات دیگری هم در فرد ایجاد ‌شود.

ساده‌ترین مشکل ایجاد شده انتقال ویروس به خود فرد است. به عنوان مثال سرایت ویروس از نقطه‌ای روی صورت به نقطه‌ای روی انگشتان دست که در اثر لمس ایجاد شده بیشتر در مراحل اولیه بیماری که هنوز سیستم ایمنی آنتی‌بادی لازم را تولید نکرده است، ایجاد می‌شود. مشکلات جدی‌تری که ممکن است بر اثر تبخال ایجاد شود درگیری‌های چشمی است.

ایجاد تبخال در چشم منجر به ایجاد زخم قرنیه و درد شدید می‌شود که در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به نابینایی شود. در موارد نادر هم تبخال ممکن است مغز را درگیر و به التهاب مغزی منجر شود.

درمان تبخال

تبخال به علت شکل ظاهری نازیبایی که ایجاد می‌کند بخصوص در ناحیه صورت، در افراد بویژه خانم‌ها کمی نگران‌کننده است به همین علت هم افراد مبتلا مدام دنبال راهی برای برطرف کردن هر چه سریع‌تر این حالت هستند.

به طور کلی درمان یا واکسن خاصی برای تبخال وجود ندارد با وجود این دوری کردن از عوامل مستعدکننده‌ای چون آفتاب سوختگی و استرس می‌تواند احتمال بروز آن را تشدید کند. تبخال به خودی خود طی چند روز بهبود می‌یابد، ولی درد ناشی از آن ممکن است شما را وادار به درمان کند. استفاده از درمان‌های رایج هم تنها 1 تا 2 روز روند درمانی را تسریع می‌کند. درمان‌های معمولی و خانگی که در اختیار همه ما قرار دارد می‌تواند راحت‌ترین درمان‌ها به شمار روند. برای کم شدن درد تبخال می‌توانید ناحیه جوش‌ها را کمپرس سرد یا گرم کنید. از فشار دادن، کندن و دستکاری تبخال خودداری کنید. همچنین برای این که از سرایت تبخال به دیگران جلوگیری کنید از بوسیدن و دست دادن با افراد دیگر اجتناب کنید. حوله، مسواک، لوازم شخصی و آرایشی خود را به طور مشترک استفاده نکنید. دست‌هایتان را قبل از تماس با دیگران بشویید. از شرایط تشدیدکننده عوارض تبخال مانند نور خورشید، استرس، سرماخوردگی و آنفلوآنزا و کم‌خوابی خودداری کنید. در نواحی که تبخال در بدنتان ایجاد شده از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید.

همچنین بهتر است در صورت ابتلا به تبخال و به منظور کاهش درد، از پمادهای موضعی همچون لیدوکائین استفاده کنید. به طور کلی مصرف مسکن‌هایی چون آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن درد را کاهش می‌دهد.

استفاده از وازلین نیز می‌تواند از ترک خوردن تبخال جلوگیری کند. البته برخی داروهای تجویزی قوی هم هستند که طبق نظر پزشک برای بیمار توصیه می‌شود و می‌تواند درد و مدت زمان بهبود تبخال‌ها را تا حدی کاهش دهد. داروهای آنتی‌ویروسی بیشتر در افراد بزرگسال توصیه می‌‌شود و ممکن است با عوارض کمی همچون سردرد، حالت تهوع و اسهال همراه باشد.

بیمارانی که بیشتر از 2 بار طی 4 ماه دچار تبخال می‌شوند و حس می‌کنند وجود تبخال زندگی روزمره آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، باید تحت درمان‌های مزمن جلوگیری‌کننده قرار گیرند. در این موارد از داروهای خوراکی برای جلوگیری از عود ویروس تبخال استفاده می‌شود. از دیگر داروهای موثر در تبخال می‌توان به تغییر رژیم‌های غذایی،‌ مصرف ویتامین‌هایی چون C، E و B12، اشاره کرد.

سر و کله تبخال از کجا پیدا می‌شود

همان‌طور که اشاره شد، تبخال یک بیماری ویروسی است به طور کلی 2 دسته ویروس ایجادکننده تبخال وجود دارد. ویروس ساده تبخال که به آن ویروس نوع یک می‌گویند و مسوول ایجاد عفونت‌های ویروسی است که از کمر به بالا رخ می‌دهند و به نوعی به تبخال‌های دهانی معروف هستند. ولی در نوع دوم که به نوع 2 ویروس تبخال معروف‌اند کمر به پایین فرد مبتلا را درگیر می‌کند و مسوول ایجاد تبخال‌های نواحی تناسلی هستند. البته لازم به ذکر است هر کدام از این ویروس‌های تبخال قادرند تبخال‌هایی را در سایر نقاط بدن نیز ایجاد کنند.

ویروس ساده نوع یک، ویروسی واگیردار دهانی است که از تماس‌های معمول افراد با یکدیگر از قبیل بوسیدن و دست دادن، استفاده از ظروف مشترک، حوله و تیغ مشترک یا هر گونه تماسی که ویروس از فردی به فرد دیگر انتقال یابد، منتقل می شود. بزاق دهان هم خود وسیله‌ای برای انتقال ویروس به شمار می‌رود. اگر در این مرحله به سر می‌برید سعی کنید تا جایی که می‌توانید ارتباط خود را با نوزادان، افراد مبتلا به اگزمای پوستی، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند افراد مبتلا به سرطان، ایدز، یا افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند، کاهش دهید. این افراد به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی و دفاعی بدن، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند. ویروس نوع 2، عامل بروز تبخال‌های ویروسی در ناحیه اندام‌های تناسلی یا مقعد است که از فردی به فرد دیگر در نتیجه ارتباط جنسی منتقل می‌شود. البته این نوع ویروس جوش‌های دیگری را در نواحی مختلفی از بدن ایجاد می‌کند. به عبارتی نحوه انتقال این نوع ویروس تنها از طریق ارتباط جنسی با فرد آلوده به ویروس تبخال تناسلی است.

واگیردارترین مرحله این بیماری زمانی است که جوش‌ها فعال و پر از آب هستند. با خشک شدن و پوسته شدن جوش‌ها خطر مسری بودن آنها هم کاهش می‌یابد. البته ممکن است تبخال در بدن شما مشاهده نشود ولی به خاطر وجود ویروس‌های فعال تبخال در بزاق، فرد دیگری که در ارتباط مستقیم با شما قرار می‌گیرد، به این ویروس مبتلا شود.

ندا اظهری

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها