مسجد جامع اردستان محاصره تیرهای چراغ برق

به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، مسجد جامع اردستان بنایی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است. معمار بنا استاد محمود اصفهانی بوده و تاریخچه ساخت این مسجد را می‌توان به 3 دوره تقسیم کرد. در دوره نخست ساخت این مسجد که به قرن سوم هـ . ق می‌رسد، مسجد به صورت گنبدی ساخته شد، دوره دوم ساخت که به قرن سوم و چهارم هـ . ق می‌رسد از صورت گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد. پس از آن و در قرن شش نیز دور سوم ساخت و تغییر در بنای مسجد آغاز شد. در این دوره که همزمان با تسلط سلجوقیان بود مسجد ویران شد و به صورت 4 ایوانی از نو بنا شده ‌است. مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان (شیوه رازی) بناشده و اکنون مسجدی4 ایوانی است. این مسجد همچنین دارای 4 ایوان است که به نام صفه صاحب‌الزمان، ایوان شمالی، ایوان شرقی و ایوان غربی شناخته می‌شوند.

شهرام زارع، باستان‌شناس و کارشناس میراث فرهنگی درباره شیوه حفاظت از مساجد تاریخی می‌گوید: در شهرهای اسلامی مساجد همواره در دل بافت‌های مسکونی و تجاری وجود داشته‌اند. از این نظر، در طرح‌های حفاظتی باید فضای زیست و پویایی زندگی در پیرامون مساجد تاریخی را همچون گذشته حفظ کرد. با این حال ضروری است به‌منظور حفظ اصالت اثر، ساخت و سازهای جدید و ناهمگون در محدوده منظر فرهنگی آنها انجام نشود.

وی می‌افزاید: این امر در مورد مسجد جامع اردستان رعایت نشده و در فاصله کمتر از 10 متری آن چند بنای مسکونی با مصالح و معماری ناهمساز ساخته‌شده که به حریم این یادمان باشکوه معماری خدشه وارد کرده‌ است. این وظیفه سازمان میراث فرهنگی است که نسبت به عرصه و حریم آثار و محوطه‌ها حساس باشد و از تعرض بدان جلوگیری کند.

به گفته زارع، وجود تیر‌های چراغ‌‌برق‌که گرداگرد مسجد نصب شده‌اند عملا منظر و نمای مسجد را تخریب کرده و دید بیننده را کور کرده‌اند. علاوه بر این، وضعیت کالبدی خود بنا نیز نامناسب است. برپایی مداوم نماز جمعه کارکرد سنگینی است که پس از یکهزار سال همچنان به این یادمان تاریخی ـ مذهبی تحمیل می‌شود. به همین دلیل گچبری‌های قسمت‌های پایین بنا فرسایش زیادی پیدا کرده‌اند. همچنین نصب بلندگوها که ارتعاشات صوتی در بنا به وجود می‌آورند از دیگر عناصر آسیب‌رسان محسوب می‌شوند.

بر اساس گفته‌های زارع، موضوع دیگری که وضع حفاظتی بنا را به چالش می‌کشد، جنس مصالح آن است. هسته‌ اصلی بخش بزرگی از این بنا از خشت و چینه است و به همین دلیل بخش‌های زیادی از سازه این بنا محل هجوم و زندگی موریانه‌ها شده است.