اتفاق روز
نقش ما در انقراض گیاهان دارویی
گیاهان دارویی جزو ذخایر و منابع طبیعی هستند و بسیاری از کشورها کم یا زیاد از چنین منبعی برخوردارند، هرچند متاسفانه در حال حاضر این منابع ارزشمند به دلیل تعرضات غیرمجاز و عدم‌احیای عرصه‌های بهره‌برداری شده در معرض تهدید و انقراض جدی قرار گرفته‌اند. شاید مردمی که برای جمع‌آوری گیاهان خوراکی و دارویی به کوه‌ها و دامنه‌های کوهستانی هجوم می‌آوردند یا حتی کسانی که گیاهان خوراکی ازجمله سیرک، والک یا گیاهان دارویی مثل شیرین‌بیان را از ریشه درمی‌آورند و آنها را با پیاز اصلی به بازار عرضه می‌کنند، ندانند وقتی این گیاهان کمیاب و رو به انقراض را از ریشه می‌کنند، ناخواسته به عریانی بیشتر کوه‌ها، فرسایش خاک و پیامدهای پرخسارت آن دامن می‌زنند و در عین حال نسل‌های آینده را از وجود این مواهب طبیعی و خواص درمانی آنها محروم می‌کنند.
در کنار این بی‌توجهی‌ها، توجه روزافزون به تجارت جهانی گیاهان دارویی هم به عنوان معضلی مطرح می‌شود که علاوه بر این‌که به انقراض نسل گونه‌ها می‌انجامد، تنوع زیستی منطقه و جهان را نیز با خطر نابودی مواجه می‌سازد و در نهایت تمام این ناملایمات باعث شده‌اند تا گیاهان دارویی که به نظر بسیاری از افراد خودرو و نسبت به بسیاری از عوامل مقاوم هستند هم در فهرست موجودات در معرض انقراض قرار گیرند و سازمان بازرسی کل کشور نسبت به انقراض گیاهان دارویی نادر ایران هشدار دهد. لزوم جلوگیری از بهره‌برداری‌های غیراصولی و ایجاد نظم و انضباط در تولید، برداشت و فرآوری این محصولات، باعث شده سازمان بازرسی کل کشور پیشنهادهایی همچون انجام مطالعات مقدماتی، تهیه نقشه دقیق از پراکندگی گیاهان دارویی و صنعتی مهم کشور و برآورد ظرفیت تولید آنها را به‌عنوان یکی از پروژه‌های مهم طرح ملی مدیریت جامع محصولات فرعی منابع طبیعی به دولت و سازمان‌های مربوط پیشنهاد کند. با وجود این پیشنهاد‌ها به نظر می‌رسد بهترین راه برای نجات گیاهان دارویی و منابع طبیعی ملی، همکاری مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و اداره منابع طبیعی با همکاری تشکل‌های مردم‌نهاد باشد تا به این ترتیب بتوان به حفظ این سرمایه‌های ارزشمند و بی‌جانشین امیدوار بود.
بهاره صفوی / گروه دانش
