وقتی همه خوب هستند

 او برای نیکلاس کیج، بازیگر نقش کاستور تروی (تبهکار) جلال مقامی را برگزید و گویندگی جان تراولتا، بازیگر نقش‌شان آرچر(پلیس) را خود به عهده گرفت. تغییر چهره و لاایموس واندرو اولین فیلم‌ها از مجموعه آثار کیج بودند که در ایران دوبله شدند و در هر دو، مقامی به جای وی صحبت کرد. صدای مقامی از هر لحاظ با چهره نیکلاس کیج و نقش‌های وی هماهنگ است، اما متاسفانه پس از تغییر چهره، او فقط 2 بار به جای کیج صحبت کرد. تنها نکته‌ای که امکان دارد یک مدیر دوبلاژ برای انتخاب مقامی در دوبله کیج در تغییر چهره دچار تردید شود این است که کیج نقش منفی دارد و به اعتقاد همه، صدای مقامی مثبت است؛ اما به اعتقاد نگارنده، نباید صداها را به مثبت و منفی تقسیم کرد و دوبلور باید توانایی داشته باشد که هر نقشی را چه مثبت، چه منفی و چه خاکستری بگوید. مقامی این نقش منفی را خیلی خوب اجرا کرده است.

بهرام زند پس از موفقیت در دوبله شرلوک هلمز به نظرش آمد که صدایش برای همه کارآگاهان و پلیس‌ها مناسب است و براین اساس در چند اثر دیگر از جمله ناوارو، محافظین شخصی، 1ـ 99 و 8 میلی‌متری به جای چنین شخصیت‌هایی صحبت کرد و جدیدترین کارش در این زمینه سریال «24» است.

او گویندگی در تغییر چهره را هم براین اساس و هم به دلیل علاقه فراوانش به صحبت در آثار خودش انجام داده است. انتخاب‌های زند برای دیگر نقش‌های فیلم به میزان زیادی درست و منطقی است و گویندگان نیز کارشان را بخوبی انجام داده‌اند بویژه علیرضا باشکندی در نقش پولاکس، برادر کاستور تروی که با شکل گویندگی‌اش، ویژگی‌های شخصیتی پولاکس را خیلی خوب بازتاب داده است. در میان گویندگان فقط انتخاب زهرا سوهانی برای نقش واندا ـ همکار چشم بادامی آرچر ـ و علی‌محمد اشکبوس برای نقش‌هایی که گفته ـ از جمله خنثی‌کننده بمب ـ درست نیست. تورج نصر هم چندان برای نقش لومیس ـ پلیسی که یکی از گوش‌هایش آسیب می‌بیند ـ مناسب به نظر نمی‌رسد.

دیالوگ‌های فیلم حکایت دیگری دارند. در یکی از اولین سکانس‌های فیلم، کاستور به پولاکس می‌گوید: اون قدر دوستت دارم که بعضی وقت‌ها می‌‌خوام بکشمت «Bro Bro مخفف Brother» است و در دوبله نیز برادر گفته می‌شود در حالی که باید به جای آن داداش یا داداشی گفته می‌شد.

در اصل فیلم پولاکس جواب می‌دهد: «از این که بهم می‌گی Bro متنفرم» اما در دوبله این دیالوگ بدون هیچ دلیلی تغییر کرده است.

این تغییر غیرضروری دیالوگ‌ها متاسفانه در بسیاری از صحنه‌های فیلم وجود دارد، از جمله در سکانسی که آرچر با ماشین، هواپیما را تعقیب می‌کند و نیز در سکانسی که آرچر و تروی در آشیانه هواپیما از نزدیک به روی هم اسلحه کشیده‌اند. همچنین در صحنه بازجویی پولاکس که از وی پرسیده می‌شود، «اگر تو این بمب را نساختی چرا شماتیکش را رسم کردی؟» در دوبله این جمله به این شکل تغییر کرده، «اگر طراحی برادرت نبود، تو نمی‌تونستی این بمب را بسازی». در سکانس دیدار دکتر والش با آرچر و در سکانس بازجویی ساشا نیز دیالوگ‌ها تغییر کرده‌اند.

در این سکانس بازجویی، آرچر از ساشا می‌پرسد آخرین بار که کاستور تروی را دیدی کی بود، در دوبله گفته می‌شود: «... بمبی که کاستورتروی کار گذاشته کجاست؟» آرچر همچنین می‌گوید: «یک تلفن من، بچه‌ات را می‌فرسته پرورشگاه». در دوبله گفته می‌شود: «یک تلفن ساده از طرف من تو رو می‌فرسته‌ سال‌ها آب خنک بخوری». دیالوگ اصلی با توجه به علاقه شدید ساشا به بچه‌اش و این که بعد آرچر سرپرستی این بچه را به عهده می‌گیرد، خیلی معنی‌دار است. تغییر کلمات و جملات تقریبا تا پایان فیلم ادامه دارد که فقط 2 تغییر منطقی است، اما در همین دو مورد نیز باید جایگزین‌های بهتری پیدا می‌شد، یکی از این دو مورد مربوط به صحنه‌ای است که آرچر قلابی به دیدن تروی قلابی در زندان می‌رود. او در گوش تروی قلابی دیالوگی می‌گوید که وی را بسیار عصبانی می‌کند.

جایگزین این دیالوگ جمله «در ضمن باید به کارمندام هم برسم» اصلا تاثیرگذار نیست و عصبانی شدن به دلیل شنیدن چنین دیالوگی خنده‌دار به نظر می‌رسد. به جای آن می‌شد یکی از این جمله‌ها را به کار برد: «در ضمن باید به همسرت هم برسم» یا «همسری تنها که منتظرمه» یا «همسری که باید کنارش باشم». مورد دیگر مربوط به سکانسی است که تروی قلابی به محفل دوستان تروی واقعی می‌رود.

یکی از او می‌‌پرسد: «چطوره که تو این همه چیز راجع به شون آرچر می‌دونی؟» جوابی که تروی قلابی می‌دهد قابل بیان نیست و در دوبله تبدیل شده به «من پسرش‌رو کشتم» اما این جمله خنده‌های فراوان دوستان تروی را توجیه نمی‌کند و به جایش بهتر بود گفته می‌شد «با همسرش دوست بودم». تغییر کلمات و جملات و به طور کلی دیالو‌گ‌های فیلم‌ها و سریال‌ها بنا به 2 دلیل صورت می‌گیرد: 1ـ مسائل اخلاقی و سیاسی 2ـ سینک‌کردن یا هماهنگ‌کردن دیالوگ‌ها؛ اما بسیاری از تغییرات در تغییر چهره به هیچ یک از این دلایل مربوط نمی‌شود. در دوبله فیلم، تلفظ اسامی هم برای خود حکایتی دارد. شان و کاستور در بیشتر صحنه‌ها شون و کاستر گفته می‌شوند. پولاکس، پالکس و دیتریش ـ تبهکاری که سرش طاس است ـ‌ در یک صحنه پیتر نامیده می‌شود. تیتو ـ همکار سیاهپوست آرچر ـ را در یک صحنه استیو و در صحنه‌ای دیگر تیودو صدا می‌زنند. اسم دوبوو، یکی از زندانیان هم به غلط دوبون تلفظ می‌شود. نام دختر آرچر ـ جیمی (Jaime) ـ هم گاهی جیمی (Jimmi) گفته می‌شود.