کاهش بیکاری زیر چتر گردشگری

کشورهای توسعه‌یافته در حالی پیشتاز جذب گردشگران هستند که به لحاظ استانداردهای زندگی در حد قابل قبولی قرار دارند؛ با این وجود در کشوری همچون ایران که از بیکاری رنج می‌برد و از آن به عنوان مهم‌ترین عامل فقر در کشور یاد می‌شود، هنوز توجه جدی و برنامه‌ریزی راهبردی برای این صنعت بی‌بدیل و بدون دود انجام نشده است.

براساس پیش‌بینی سازمان جهانی جهانگردی تا سال 2020 میلادی تعداد جهانگردان دنیا به رقمی بیش از 1 میلیارد و 600 میلیون نفر خواهد رسید و بیش از 50 درصد مشکل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از طریق توسعه این صنعت قابل حل است.

در ایران نیز در سند چشم‌انداز ملی تاکید شده است که باید در سال 1404دست‌کم 20 میلیون گردشگر جذب کنیم، اما این مساله چه اندازه با واقعیت‌های امروز قابل تطبیق است، جای نقد و بحث فراوان دارد. چون شواهد گویای ضعف جدی در جذب گردشگر بویژه در ورود گردشگران خارجی هستند. در حال حاضر تنها حدود یک دهم درصد از تعداد کل گردشگران جهان متعلق به ایران است و این رقم با توجه به انواع مختلف جاذبه‌ها و وجود یک میلیون و 200 هزار اثر تاریخی موجود در کشور، رقم بسیار اندکی است. بدون شک تاکید و اصرار فراوان بر جذب گردشگر و موفقیت در این حوزه می‌تواند، به ایجاد بسیاری از مشاغل مرتبط بینجامد که در این صورت، به طور غیرمستقیم از بروز بسیاری بحران‌های جدی و خطرناک در جامعه جلوگیری می‌شود.

هم‌اکنون در دنیا 200 میلیون شغل در صنعت گردشگری خدمات رسانی می‌کنند که این میزان با گذشت زمان روند رو به رشدی دارد. در زمینه تنوع مشاغل تاکنون 12 هزار و 500 شغل مرتبط با گردشگری در دنیا تعریف شده است. در ایران نیز با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان به رقم قابل قبولی دست یافت. اگر...

براساس تحقیقات انجام شده ورود هر 10 گردشگر به یک منطقه گردشگرپذیر، قابلیت ایجاد یک شغل را دارد. با یک محاسبه ساده می‌توان پی برد که ایجاد شغلی پایدار در این حوزه بسیار کم‌هزینه‌تر از سایر حوزه‌هاست. با توجه به رقم مزبور در نظر داشته داشته باشید، به طور مثال در سال حدود 10 میلیون گردشگر داخلی (بومی) وارد استانی همچون مازندران (بویژه غرب استان) می‌شوند. این رقم می‌تواند زمینه‌ساز چند شغل باشد؟

حال با توجه به اهمیت گردشگری، پیش از سرمایه‌گذاری برای ایجاد شغل در این حوزه، نخست ما نیازمند محاسبه دقیق میزان گردشگران هستیم. این برآورد نیز منوط به توانایی مدیران و سیاستگذاری‌های آنان برای جذب گردشگران است. پس از این مرحله باید نیازهای یک گردشگر را به دقت شناخت، نیازهای پیش از سفر، در طول سفر، هنگام رسیدن به مقصد و... با توجه به گستردگی مشاغل در این حوزه، در یک نگاه کلی 10 درصد کل مشاغل به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به صنعت گردشگری وابسته هستند.

مهم‌ترین اثر مستقیم افزایش ورود توریست بین‌المللی بر اقتصاد ملی، تزریق پول و تقاضا از منابع خارجی است.

با وجود دلایل غیرقابل انکار و نتایج مثبت گردشگری بر اقتصاد و درآمد ملی دیگر کشورها، به نظر می‌رسد در وهله اول اراده‌ای برای بهبود وضعیت فعلی گردشگری بین‌المللی در کشورمان وجود ندارد. شاید دلیل ساده آن درآمد بی‌دغدغه صنعت نفت است. اما کشوری مانند امارات که از کشورهای همجوار ما محسوب می‌شود، با وجود صنعت نفت و درآمد افسانه‌ای آن، از درآمد گردشگری چشم پوشی نکرده است، تا جایی که امروز به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در جهان شناخته می‌شود. این گونه برنامه‌ریزی‌ها در کشورهای کوچک و غیرقابل مقایسه با مناطق گردشگری و میراث فرهنگی ایران، هشداری جدی برای مسوولان این حوزه در کشورمان است.

این که چرا پس از این همه زمان، هنوز در رده‌های پایین جذب گردشگر در جهان قرار داریم؛ خود بحث بسیار کلان و تخصصی‌ای است که با وجود تاکید فراوان قانون بر آن و ارائه راهکارهایی توسط کارشناسان، هنوز در زونکن بایگانی اداره متولی گردشگری خاک روزگار می‌خورد. اگر چه ما در زمینه داشتن آثار تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی جزو ده کشور برتر جهان قرار داریم؛ اما بسیاری از کارشناسان، رشد و شکوفایی در گردشگری جهان امروز را نه به داشتن منابع و ذخایر و جاذبه‌های جهانگردی، که به استفاده شایسته و تلفیق مناسب اقلام و اجرای درست قوانین این صنعت فراگیر مربوط می‌دانند. چرایی و ریشه‌های ناکامی در زمینه جذب گردشگر به عوامل متعددی همچون زیرساخت‌های نامناسب، عدم تخصص، عدم تعریف و برنامه مورد توافق در دولت‌های مختلف، آموزش ناکافی، القای حس ناامنی در گردشگران و بی‌شمار عوامل و اندک راه‌حل‌های در ذهن ما بر می‌گردد!

تصور و تاکید صرف بر ایجاد امکانات، ساختن هتل‌های مجلل، پلاژ، تله کابین و... به تنهایی نمی‌تواند عامل افزایش میزان حضور گردشگران در یک مکان خاص باشند. در حقیقت کمتر کسی به منظور استفاده از امکانات و تسهیلات، چمدان سفرش را می‌بندد؛ اما این امکانات و تسهیلات اثر مستقیمی در ایجاد تمایل گردشگر به مسافرت و استفاده از جذابیت‌های مقصدی که هدف اصلی وی است، دارد.

پس از ایجاد بسترهای مورد نیاز، تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری ایفاکننده نقش اصلی در جذب و جلب گردشگران هستند. در این زمینه تبلیغات ما در مقایسه با تبلیغات سایر کشورها برای صنعت گردشگری‌شان، بسیار ناچیز و درواقع در حد صفر است. تصور می‌شود مدیران گردشگری کشور ما تنها بر جذب یک نوع توریست اصرار دارند.گرچه در جذب همان گردشگر مذهبی که مورد تاکید فراوان مدیران قرار دارد، باز هم آمارها بیانگر عدم موفقیت هستند. به نظر می‌رسد تغییر دیدگاه مدیران و بسط افق نگاه آنها می‌تواند کمک بسیاری به این موضوع کند.

گرچه حضور و ورود گردشگران می‌تواند زمینه بسیاری از مشاغل، بویژه در حوزه‌های خدماتی را مهیا کند، اما کارشناسان معتقدند، عدم دارا بودن تخصص شاغلان مراکز خدمات توریستی باعث می‌شود گردشگران با مشکل‌های جدی مواجه شوند. با توجه به این‌که مهم‌ترین عنصر ارتباطی افراد، زبان است تا زمانی که صاحبان و افراد شاغل در مراکز خدماتی، آشنایی با زبان خارجی ندارند، قطعا نمی‌توانند به گردشگران خارجی خدمات مناسبی ارائه دهند.

فاطمه حامدی‌خواه