والدین، وجود فرزندان استثنایی خود را کتمان نکنند

در مورد پوشش تحصیلی آن گروه از دانش‌آموزانی که در حیطه کار ما قرار می‌گیرند، یکی از سیاست‌های ما در سازمان برای افزایش پوشش تحصیلی این است که علاوه بر افزایش پوشش تحصیلی، طرح سنجش تحصیلی را برای نوآموزان اجرا می‌کنیم، در این بحث ما می‌خواهیم دانش‌آموزان ویژه را شناسایی و به طور مناسب جای‌دهی کنیم. سعی می‌کنیم رویکردمان در این طرح پوشش صددرصدی داشته باشیم. چون هر قدر در بدو ورود به مدرسه دانش‌آموزانی را که مشکل دارند بهتر شناسایی کنیم، در واقع بهتر می‌توانیم آنان را تحت پوشش قرار دهیم.

هنوز نتایج طرح سنجش نوآموزان که امسال اجرا شد، آماده نشده، اما تقریبا در تمام استان‌ها به خوبی اجرا شده و طبق اطلاعات دریافتی ما از اکثر استان‌ها، پوشش سنجش تحصیلی نوآموزان در تمام کشور امسال نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این طرح هم خدمات ما را بهبود می‌بخشد و هم با افزایش پوشش امیدواریم، کودکان و نوجوانان استثنایی که تاکنون آموزش ندیده‌اند را شناسایی کنیم. آمارهای موجود از استان‌ها هم رشد پوشش تحصیلی را ثابت می‌کند.

این آمارها از شیوه‌های مختلفی جمع‌آوری می‌شود. از طریق درخواست‌های افزایش نیروی انسانی در مراکز، درخواست افزایش تجهیزات و امکانات آموزشی در استان‌های مختلف که نشان می‌دهد در مراکز دانش‌آموزان بیشتری جذب شده‌اند. علاوه بر این ما برای افزایش پوشش تحصیلی دانش‌آموزان استثنایی با مشکلاتی روبه‌رو هستیم که راهکار آن را در آموزش خانواده‌ها می‌بینیم.

این امر نیازمند تامل است چون یکی از محدودیت‌های اساسی در راه آموزش دانش‌آموزان استثنایی، فقر فرهنگی خانواده‌هاست. بسیاری از خانواده‌هایی که فرزند معلول دارند از این که بگویند عضو معلولی در بین خودشان دارند، ابا دارند و آن را پنهان می‌کنند و به نوعی اطلاع ندارند که بچه‌هایشان می‌توانند از امکانات آموزشی ویژه‌ای استفاده کنند. ما سعی کرده‌ایم با افزایش تبلیغات و اطلاع‌رسانی این امکانات را به خانواده‌ها بویژه در شهرستان‌ها معرفی کنیم و هم به نوعی بتوانیم توانمندی‌ این بچه‌ها را خودمان بشناسیم و به جامعه معرفی کنیم. خانواده‌ای که فرزند معلول دارد وقتی بداند که می‌تواند آن کودک آموزش ببیند و عضو موثری در جامعه باشد و به استقلال فردی برسد، بیشتر راغب است که فرزندش را در مدرسه استثنایی ثبت‌نام کند.

ما با این طرح می‌خواستیم از پتانسیل موجود در مدارس عادی برای دانش‌آموزان استثنایی استفاده کنیم و می‌خواهیم این طرح را گسترش دهیم، فعلا به صورت آزمایشی در 7 استان در حال اجراست، اما امیدواریم. در برخی استان‌ها به خاطر محدودیت فیزیکی نمی‌توانیم مدرسه استثنایی دایر کنیم تا بتوانیم بچه‌ها در کلاس عادی ثبت‌نام کنند و آموزش ببینند. با این طرح پوشش تحصیلی ما هم افزایش می‌یابد.

استان تهران، هرمزگان، خوزستان، فارس و... که حضور ذهن ندارم. این طرح قرار بود 3 سال اجرا شود بعد با ارزیابی شورای عالی آموزش و پرورش گسترش یابد. در اسناد تحولی آموزش و پرورش هم این طرح مورد تاکید قرار گرفته است.

نه، هنوز 3 سال تمام نشده. طرح از سال 86 اجرا شده است و براساس سند برنامه پنجم توسعه در ذیل بحث توجه به دانش‌آموزان خاص رویکرد آموزش فراگیر مورد توجه قرار گرفته است، قطعا با توجه به دو سند بالادستی هم سند برنامه پنجم توسعه و هم سند ملی آموزش و پرورش، ما در پی این هستیم تا نقاط ضعف آن را رفع کنیم.

مقرر بوده بعد از ارزیابی نهایی در مورد همگانی‌شدن طرح در سراسر کشور تصمیم گرفته شود ولی چون نتایج طرح آماده نبود، شورای عالی آموزش و پرورش یک‌سال دیگر اجرای آزمایشی طرح فراگیر را تمدید کرده است که در این یک سال باید در مورد چگونگی گسترش طرح در مدارس سراسر کشور تصمیم گرفته شود. اجرای این طرح هم مطمئنا به افزایش پوشش تحصیلی کمک می‌کند. متاسفانه هنوز در مورد توان‌یابی معلولان نگرش مثبتی در جامعه وجود ندارد و رسانه‌ها باید در این امر بیشتر به ما کمک کنند.

در اکثر استان‌ها به یک درصد رسیده است.

بنا بر آمارهای جهانی بین یک تا 3 درصد افراد جامعه کودکان و نوجوانانی هستند که دچار نارسایی‌های ذهنی و جسمی هستند و می‌توانند تحت پوشش آموزش و پرورش قرار بگیرند. ما الان یک درصد هستیم.

من هم می‌خواهم وضع موجود را بگویم که در پی حل مشکلات هستیم.

ما می‌دانیم سختی کار آنها زیاد است و باید به آنان حق‌‌التدریس اضافه پرداخت شود، ما در قالب بخشنامه و دستور مراحل خوبی طی کرده‌ایم اما این که چقدر این بخشنامه‌ها پیاده شود، در حال پیگیری هستیم و از استان‌‌ها بازخورد می‌گیریم تا مشکلات را حل کنیم، ما می‌دانیم محدودیت‌هایی وجود دارد برای آموزش معلمان و کارکنان مدارس، دوره‌هایی برگزار شد و برای متناسب‌سازی مدارس، خیلی از مدارس قدیمی است و هنوز مشکل وجود دارد و برای حق‌الزحمه خاص به معلمان بعضا هنوزمشکل داریم که روی همکاری معلمان با طرح خلل ایجاد می‌کند. برای ارسال تجهیزات مورد نیاز به استان‌ها هم گاهی مشکلاتی مشاهده شده است، برای قضاوت در مورد طرح باید ارزیابی کلی صورت بگیرد. معاونت آموزش و نوسازی مدارس هم باید به کمک ما بیایند تا مشکلات حل شود.

سیاست ما این است که دانش‌آموزان استثنایی را که می‌توانند آموزش ببینند به مدارس عادی بفرستیم وگرنه آنها که نیازمند مراکز ویژه استثنایی هستند، پس هدف ما توسعه طرح فراگیر است. قبول دارم که باید امکاناتش فراهم باشد. پس از ارزیابی اگر به این نتیجه برسیم که بسترها فراهم نشده، طرح را ابتدا به ساکن سراسری نخواهیم کرد. ما الان 1400 مدرسه ویژه داریم، کلاس ضمیمه در مدارس عادی داریم چون تعداد دانش‌آموزان در یک منطقه کم است. یکسری دانش‌آموز در طرح فراگیر در کلاس عادی هستند، پس ما 2400 مدرسه مرتبط با دانش آموزان استثنایی داریم. من هم اخبار انتقادی می‌شنوم، من از آنهایی که انتقاد دارند می‌خواهم سند بیاورند که دانش‌آموزان استثنایی در مدرسه عادی دچار افت تحصیلی شده است. ما در استان‌هایی که کمبود داریم، در حال توسعه طرح فراگیر هستیم.

من این حرف شما را قبول ندارم، چون ما در بخش استثنایی و در مدارس استثنایی در استان‌ها بزرگ‌ترین فضاها به این بخش اختصاص یافته و سطح استاندارد این مدارس از مدارس عادی بالاتر است. کلاس‌های ما شیک‌تر و تعداد دانش‌آموزان کمتر و فضای آموزشی و امکانات پیشرفته‌تر هستند که قابل مقایسه با مدارس عادی نیست. این نکته شما را قبول ندارم چون بسیاری از استان‌ها بهترین مدارس را دارند. البته برخی مشکلات وجود دارد که خصوصا در مدارس نقاط محروم که مشکل کلی آموزش و پرورش است و فقط به مدارس استثنایی اختصاص ندارد.