جذام چیست؟

حمله به اعصاب چشم توسط باکتری جذام باعث از بین رفتن رفلکس پلک زدن می‌شود که به این ترتیب محافظ اصلی چشم در مقابل صدمات از میان برداشته می‌شود و درادامه ممکن است شخص دچار کوری شود. تخریب مخاط بینی و از بین رفتن حالت طبیعی بینی و صورت، از دیگر عوارض بیماری جذام است که برای سالیان سال باقی می‌ماند.

عامل بیماری جذام در سال 1873 توسط هانس کشف شد. در سال1940 با کشف داروی داپسون یک موفقیت در کنترل بیماری به دست آمد که در آن بیماران به طور سرپایی تحت درمان قرار گرفتند و آسایشگاه‌ها جمع شدند. ولی بتدریج مقاومت در مقابل این دارو به وجود آمد و کنترل بیماری کند و دوره درمان طولانی شد و از سال 1981 با پیدایش رژیم‌های چند دارویی کنترل جذام که تا آن زمان غیرممکن می‌نمود به واقعیت پیوست و این درمان در میان بیماران قابل تحمل و بسیار موثر بود.

ابتلا به بیماری جذام در هر سنی ممکن است، اما بیشترین شیوع آن در سنین جوانی است. به طوری که در مناطق بومی، بروز بیماری در سنین 20 تا 35 سالگی به اوج می‌رسد. بیماری جذام هر دو جنس را در تمام سنین مبتلا می‌سازد؛ اما در بعضی از نژاد‌ها بروز بیماری در مردان بیشتر از زنان است. تأثیر فقر، در بروز این بیماری به اثبات رسیده است. از نظر شغلی، بیشتر جذامیان ایران را کشاورزان تشکیل می‌دهند.

جذام دارای دوره نهفتگی بسیار طولانی است که می‌تواند چند سال به طول انجامد. چون دوره نهفتگی بیماری طولانی است، راه اصلی ورود عامل بیماری جذام به بدن مشخص نیست ولی محتمل‌ترین راه، انتقال از طریق دستگاه تنفسی یا پوست است.

در سال 1362 دوازده هزار بیمار جذامی در کشور وجود داشت که با اجرای برنامه‌های مدون وزارت بهداشت، نظیر شناسایی زودرس بیماری و رایگان بودن داروها در حال حاضر این رقم کاهش بسیار چشمگیری داشته است. کارشناس جذام سازمان بهداشت جهانی این تعداد را 700 تن و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی شمار جذامیان را ‌158 تن ذکر می‌کند. ولی گاه منابعی غیررسمی میزان مبتلایان به جذام را در کشورمان 3 تا 5 هزار تن تخمین می‌زنند که در روستاهای دوردست زندگی می‌کنند. شیوع این بیماری در کشورمان در استان‌‌های آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، گیلان، مازندران، خراسان، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، ایلام و لرستان بیشتر است. هم اکنون در تمام مراکز درمان داروهای بیماران جذامی به صورت رایگان وجود دارد و به سبب وجود این تسهیلات 5 سال زودتر از زمانی که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود، یعنی در سال‌1375 توانستیم به مرحله کنترل این بیماری برسیم.