سلامت تنهاست

نگاهی به آمار و ارقام نشان می‌دهد وزارت بهداشت به وظیفه خود در خصوص ماده 85 حتی بدون تصویب لایحه نیز بخوبی عمل کرده است. اما موضوع مهم و فرابخشی مانند حوادث جاده‌ای تنها به وسیله این وزارتخانه قابل پیگیری و حل نیست.

کشور سوئد برنامه کاهش صدمات ناشی از حوادث رانندگی را از دهه 60 میلادی شروع کرد و اکنون توانسته است با اجرای طرح eroz یا صفر تعداد کشته‌های این حوادث را به 500 نفر در سال برساند و برای رسیدن به رقم صفر مطلق در تلفات رانندگی برنامه‌های وسیعی را برای آموزش مردم و رانندگان، ارتقای سطح ایمنی خودروها و بهسازی راه‌ها اجرا می‌کند.

اکنون هر سه قوه کشور برای کاهش و پیشگیری از خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی فعال شده‌اند و رسیدگی به این موضوع را در اولویت کاری خود قرار داده‌اند اما هنوز تا نقطه ایده‌آل فاصله داریم. اینجاست که فرابخشی بودن بحث سلامت بخوبی خود را نشان می‌دهد شاید تصویب لایحه در هیات دولت و مجلس می‌توانست نقطه آغاز مناسبی باشد که رخ نداد و باید تا برنامه پنجم چشم انتظار باشیم.

چه باید کرد؟

وجود خودرو بیش از ظرفیت جاده‌ها، استاندارد نبودن جاده‌ها از نظر پیچ و شیب، پایین بودن فرهنگ ترافیکی مردم و بهره‌مند نبودن پلیس از تجهیزات و سیستم‌های کنترلی مناسب، از دلایل اصلی تصادفات در کشور عنوان شده است. وجود 3000 نقطه حادثه‌خیز و حدود یکصد هزار نقطه تاریک ترافیکی در کشور، زیاد بودن ترددهای منطقه‌ای و پیشرفت نکردن پتانسیل کنترلی پلیس به تناسب جمعیت و تعداد خودروها از عوامل دیگر تصادفات در کشور می‌باشند.

تجربه کشورهای دنیا نشان داده است حل مشکل ترافیک جاده‌ها و پایین آوردن تصادفات و ضایعات جاده‌ای امری ممکن و قابل دسترس است. ارائه راه‌حل‌های مهندسی، ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌ها، بالا بردن توان کنترلی پلیس، استاندارد کردن و علایم‌گذاری جاده‌ها و رفع عیب آنها، بالا بردن فرهنگ رانندگی مردم و راه‌اندازی مراکز امدادی و بیمارستانی جاده‌ای آموزش مردم، تجدید نظر در نحوه صدور و تجدید گواهینامه رانندگی و برخورد با متخلفان با وضع جریمه‌های سنگین از راهکارهایی است که از تصادفات و ضایعات داخل و خارج شهرها می‌کاهد. مسوولان معتقدند طبق آمارهای جهانی70 درصد تصادفات در جاده‌ها ناشی از عوامل انسانی است، 15 درصد ناشی از مشکلات فنی خودروها و 15 درصد ناشی از خرابی جاده‌ها. اما اغلب در نظر نمی‌گیرند که این درصدها برای شرایط استاندارد تعیین شده است، نه برای جاده‌هایی که چند دهه پیش، برای خودروهایی که نهایت سرعتشان 80 کیلومتر بود و برای جمیعتی کمتر از نصف جمعیت امروز ساخته شده بودند و جوابگوی نیازهای امروز کشور نیستند. اگر چه فعالیت‌هایی در زمینه ساخت جاده در کشور صورت گرفته است، اما آمار کشته‌شدگان ناشی از تصادفات جاده‌ای، نشان می‌دهد که این تلاش‌ها، هنوز کافی نیست.

تصادفات و سوانح رانندگی علل و عوامل متعددی دارند و منحصر به علت یا عامل خاصی نیستند و اصولا صحیح نیست که تقصیر را بر گردن نهاد، سازمان یا شخص خاصی بیندازیم. بلکه مجموعه از عوامل جاده‌ای، انسانی و خودرویی دست به‌دست هم می‌دهند و زمینه‌ساز وقوع سانحه رانندگی می‌شوند.

برنامه پیشگیری از حوادث با مدل جامعه ایمن برنامه‌ای است که می‌توان به وسیله آن از بروز همه انواع حوادث پیشگیری کرد و این امر میسر نخواهد شد مگر با مشارکت سازمان‌های ذی‌ربط نظیر پزشکی قانونی، بیمه، نیروی انتظامی، وزارت راه، وزارت مسکن، شهرداری، آتش‌نشانی، آموزش و پرورش، بهزیستی، هلال‌احمر و... . از آنجا که حوادث دارای علل پیچیده و چندگانه‌ای هستند و به شکل وسیع تمام جامعه را درگیر می‌کنند برای پیشگیری از آنها هماهنگی همه‌جانبه بین سازمان‌های مختلف باید برقرار شود تا هر یک براساس وظایف و مسوولیت‌های خود بتواند به این امر بپردازد. امیدواریم که چنین شود و دیگر کابوس تصادف از کشور ما رخت بربندد.