در‌انتظار ‌‌اوبامای اروپا

انتخاب باراک اوباما با عنوان چهل و چهارمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، انقلابی در دیدگاه جهان نسبت به آمریکا به وجود آورده است اما او برای اعراب و آفریقایی‌های اروپا مفهوم دیگری دارد. اوباما از نگاه اقلیت‌های اروپا چهره‌‌ای آزادی‌بخش است که پیروزی‌اش به آنان کمک می‌کند درهای بسته دنیای سیاسی در اروپا را بگشایند.

کد خبر: ۲۱۵۳۵۰

در مناطق سیاهپوست‌نشین پاریس، پایتخت فرانسه و در مغازه‌های سلمانی، بوتیک‌های آفریقایی، ایستگاه‌های اتوبوس مملو از مسافر و بقالی‌ها حمایت از اوباما و احساس خردسندی از پیروزی‌ او در انتخابات آمریکا موج می‌زند و موجب شکل‌گیری این احساس شده که زمان تلاش اقلیت‌های فرانسه برای حرکت به جلو در دنیای سیاست این کشور فرارسیده است.

پپ اندیا، از محققان دانشکده تحقیقات پیشرفته در پاریس می‌گوید: اوباما موجب شد رویای آمریکایی بار‌‌دیگر احیا شود. او با اشاره به مشکلات اقلیت‌های ساکن اروپا می‌افزاید: انتخابات آمریکا تاثیر اجتماعی مستقیمی بر فرانسه داشت چرا که جوانان سیاهپوست فکر می‌کنند به قدرت رسیدن رئیس‌جمهوری سیاه در آمریکا ممکن است، اما در اینجا و شاید در سراسر اروپا چنین چیزی ممکن نیست.

به گمان اندیا انتخاب اوباما موجب شد ساختار سیاسی فرانسه در کانون انتقادات قرار گیرد و نهادهایی که از دیرباز به روی اقلیت‌ها بسته بودند اکنون مورد بازنگری قرار گرفته و مورد توجه قرار گیرند. کمتر کسی را در بین اروپایی‌های سفید می‌توان یافت که بر این اعتقاد باشد که نماینده‌ای از اقلیت‌های اروپا می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به مقامی عالی در یکی از کشورهای اروپایی برسد.

وضعیت اوباما وجود تناقض شدید بین شعارهای جذابی چون برابری اجتماعی و عدالت و واقعیت‌های موجود در جامعه اروپایی که رسیدن یک عرب یا آفریقا به مناصب عالی را ناممکن ساخته را برجسته می‌سازد.

با این حال به قدرت رسیدن اوباما موجب آغاز مباحثاتی شده که بر لزوم تغییر در نگرش اروپایی‌ها در مورد نژاد و رنگ پوست تمرکز دارند. ریک واکر، جوانی از اهالی غنا که ساکن منطقه سیاهپوست‌نشین شاتورز در حومه پاریس است از دیدگاهی می‌گوید که این روزها خیلی در فرانسه تکرار می‌شود: سفیدها فکر می‌کنند سیاهان توانمندی چندانی ندارند و این که قوای ذهنی سیاهپوست‌ها به خوبی آنها نیست. در نقطه مقابل سیاهپوست‌های فرانسوی می‌گویند از فرصت‌ها محروم شده‌اند وگرنه آنها هم می‌توانستند پیشرفت کنند و پیروزی اوباما را گواهی بر این ادعا می‌دانند.

انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آمریکا از نگاه اقلیت‌های اروپا نشانه‌ای از این واقعیت بود که سفیدها هم ممکن است به یک سیاه رای دهند و این که توانمندی افراد ربطی به رنگ پوست‌شان ندارد و این دقیقا همان چیزی است که به عامل الهام بخشیدن به اقلیت‌های اروپایی تبدیل شده است.

اروپا و بویژه فرانسه از دیرباز مامنی برای پناهجویان بوده و پاریس بهشت متفکران و هنرمندان سیاهپوست آمریکا تلقی شده اما این کشور برای سیاهان مهد آزادی‌ها مدنی و نه سیاسی بوده است. روزهایی که فرانسوی‌ها به ارزش‌هایی چون آزادی فعالیت اقلیت‌های می‌بالیدند مربوط به قبل از زمانی بود که جمعیت اقلیت‌های سیاهپوست و خاورمیانه‌ای‌تبار این کشور روبه افزایش گذارد.

اگرچه دولت فرانسه رغبتی به آمارگیری رسمی از اقلیت‌های این کشور نشان نمی‌دهد اما براساس برآوردهای موجود بین 10 تا 15 درصد جمعیت 63 میلیون‌نفری فرانسه را همین اقلیت‌ها تشکیل می‌‌دهند. آفریقایی‌ها در صنعت، تجارت و مراکز دانشگاهی حضور فعال دارند اما وارد دنیای سیاست نمی‌شوند. از 911 کرسی پارلمانی فرانسه تنها 3 کرسی در اشغال نمایندگان اقلیت‌هاست.

نظرسنجی‌‌هایی که در روزهای منتهی به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در فرانسه انجام شد به خوبی نشان داد 80 درصد فرانسوی‌ها اگر چه حاضرند به یک نامزد سیاهپوست رای دهند اما فقط 47 درصد اعتقاد دارند نامزدی سیاهپوست ممکن است به کاخ ریاست جمهوری این کشور راه پیدا کند.

فاضله عماره، دستیار وزیر سیاستگذاری شهری فرانسه می‌گوید: جامعه آماده قبول رئیس‌جمهوری سیاهپوست [برای فرانسه] هست. او که یکی از سه زن مسلمان کابینه نیکلاسارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه است، می‌‌افزاید: اما واقعیت این است که آمادگی احزاب فرانسه برای پذیرش این مساله به مراتب کمتر از میزان آمادگی جامعه است.

سیاست در بین اقلیت‌های فرانسه ریشه ندوانده است و فعالان سیاه و خاورمیانه‌ای‌تبار مشغول هر کاری هستند جز سیاست و مسوولان محلی هم از ورود اقلیت‌ها به فعالیت‌های سیاسی حمایت نمی‌کنند. ‌نرخ مشارکت اقلیت‌ها در انتخابات و سایر اشکال فعالیت‌های سیاسی بسیار پایین است و هیچ نشانی از ظهور اوبامای فرانسه در کوتاه مدت به چشم نمی‌خورد.

در آلمان شرایط متفاوت است. اگر چه آلمان‌ها به طور سنتی حساسیت خاصی روی مسائل نژادی دارند اما دولت آنگلا مرکل ، صدراعظم آلمان در تلاش است این شرایط را تغییر دهد. ده سال قبل فعالیت سیاسی برای اقلیت‌های آلمانی متصور نبود اما امروز از 612 کرسی بوندستاگ‌(پارلمان آلمان)‌ 11 کرسی در اختیار خارجی‌تبارها است.

پس از شورش‌های سال 2005 میلادی سیاهان در حومه پاریس دیدگاه جدیدی نسبت به اقلیت‌ها در این کشور شکل گرفت. سارکوزی در سایه همین دیدگاه‌‌ها وقتی در سال 2007 میلادی قدرت را در دست گرفت سه زن مسلمان را به عضویت کابینه‌اش درآورد.

هلند هم شاهد راهیابی تعدادی بیشتری از اعضای اقلیت‌ها به پارلمان این کشور یا انتصاب‌شان به مشاغل کلیدی است. در ماه اکتبر احمد ابوطالب، شهروندی مراکشی‌تبار شهردار روتردام ‌شد. در آلمان هم جم ازدمیر، سیاستمداری ترک‌تبار در آستانه رسیدن به ریاست حزب سبزها قرار گرفته است.

با این حال توجه به مساله اقلیت‌ها در فرانسه پس از شورش‌های سال 2005 به فراموشی سپرده شد. پاتریک لوزس، رئیس شورای نمایندگی اتحادیه‌ سیاهان فرانسه (CRAN) روز 5 نوامبر و تقریبا مقارن با زمانی که اوباما به عنوان پیروزی میدان انتخابات آمریکا معرفی شد به کاخ الیزه رفت تا به سارکوزی یادآوری کند سیاهان خواستار برابری در جامعه فرانسه هستند.