در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
زندگی در دنیای مدرن ما را با خطرات جدیدی مواجه کرده است. نحوه زیست ما، آب و غذایی که می‌خوریم، هوایی که استنشاق می‌کنیم و نور خورشیدی که بر پوست خود احساس می‌کنیم و از همه مهم‌تر آمادگی سیستم بدنی ما تغییر کرده و باعث شده است پدیده‌ای به نام سرطان رشد روزافزون در جهان داشته باشد.
بسیاری از انواع سرطان‌ها دارای علائم ظاهری هستند که به شکل توده‌های کوچک در زیر پوست بروز می‌کنند. با توجه به اهمیتی که سرعت تشخیص بیماری سرطان با شانس مداوای آن دارد، تشخیص زودهنگام این زایدهها می‌تواند به جلوگیری از پیشروی سرطان کمک بزرگی بکند. استفاده از روش‌های مدرن مهندسی پزشکی در این راه به کمک پزشکان آمده است.
روزبه خدام‌باشی، دانشجوی کارشناسی ارشد بیومکانیک دانشگاه امیرکبیر اخیرا ربات حسگر لامسه‌ای طراحی کرده است که امیدوار است به کمک پزشکان در تشخیص زودهنگام سرطان بیاید.
وقتی صحبت از تشخیص زایدههای پوستی می‌شود، منظور چه زایده‌‌هایی است؟ آیا زایدههای بدخیم و خوش خیم را شامل می‌شوند؟
برای تشخیص بدخیم یا خوش‌خیم بودن زایدهها باید از آنها نمونه‌برداری شود. این نمونه‌ها در آزمایشگاه کشت داده می‌شوند و با انجام آزمایش‌هایی می‌توان به بدخیم بودن یا نبودن زایده مربوط پی برد. در تحقیق انجام گرفته تشخیص زایدهها براساس ویژگی‌های پاتولوژیکی که قابل لمس هستند، مانند بافت سطحی (زبری و صافی) و سفتی و نرمی آنها صورت می‌گیرد. بنابراین، تشخیص بدخیم بودن زایده همچنان باید با آزمایش کشت بافت صورت بگیرد.
ایده شما درباره حسگر لامسه‌ای در کجای این داستان قرار می‌گیرد؟
استفاده از حس لامسه ایده جدیدی است که در حال حاضر در تعدادی از مراکز تحقیقاتی مطالعاتی روی آن صورت می‌گیرد. در صورتی که این روش در سیستم‌های خدمات پزشکی پوست از راه دور استفاده شود، قابلیت تشخیصی این سیستم‌ها افزایش می‌یابد.
این حسگرها اصلا چگونه کار می‌کنند و چگونه می‌توانند عملیات شناسایی را صورت دهند؟
ویژگی بارز این نوع حسگرها این است که اطلاعات لازم را با برقراری تماس با جسم موردنظر به دست می‌آورند و از این جهت با دیگر سنسورها که ممکن است به صورت نوری، فراصوتی یا لیزری باشند، تفاوت دارند. این نوع سنسورها انواع مختلفی دارند. سنسور ساخته شده در این طرح ناهمواری‌های سطح پوست را اندازه‌گیری می‌کند. زایدههای پوستی باعث تغییر شکل این ناهمواری‌ها می‌شوند که با اندازه‌گیری آنها می‌توان به نوع زایده پی برد.
در واقع، حسگر لامسه‌ای مشابه انگشت دست انسان عمل می‌کند؛ یعنی با برقراری تماس با سطح بافت موردنظر، نیروی معینی به آن وارد می‌کند که این نیرو باعث تغییر سطح یا به عبارتی مورفولوژی آن می‌شود. سپس این مورفولوژی جدید که حاوی اطلاعاتی راجع به جسم نهفته (غده) در داخل بافت است، به وسیله سنسور حس می‌شود. به این ترتیب از روی این اطلاعات می‌توان پارامترهای غده مانند اندازه، شکل و محل قرار گرفتن آن را تخمین زد.
این حسگر به طور پیوسته روی سطح حرکت داده می‌شود، لذا در تمام مدت اندازه گیری تماس آن با سطح قطع نمی‌شود و قادر است وجود غده را در کل طول مسیر پیموده شده تشخیص دهد. همچنین با حرکت دادن این حسگر روی مسیرهای موازی، می‌توان یک تصویر 3 بعدی از سطح به دست آورد که نشان دهنده محدوده غده و محل آن است.
بنا بر این، شما با کمک این حسگرها تغییرات زیاده‌‌ها را مدنظر قرار می‌‌دهید؟
بله. همان‌طور که ذکر شد، این حسگر تغییرات زایده را اندازه‌گیری می‌کند. بعضی زایدههای پوستی دارای ظاهری مشابه هستند و بنابراین پزشک با بررسی عکس‌هایی که از آنها گرفته شده، نمی‌تواند براحتی به نوع زایده پی ببرد.
اما با لمس کردن این زایدهها اطلاعاتی به دست می‌آید که تمایز زایدهها را از هم ممکن می‌کند. آنتودرما و ندول 2 نمونه از این زایدهها هستند که در ظاهر هر دو برجسته به نظر می‌رسند؛ اما هنگام لمس سطح زاده آنتودرما فرو می‌رود و هیچ برجستگی احساس نمی‌شود در صورتی که زایده ندول سفت است و هنگام لمس به صورت برجسته حس می‌شود.
به این ترتیب نمی‌توان این روش را یک روش نهایی تشخیص به حساب آورد؟
بله. این روش بتنهایی قادر به تشخیص زایدهها نیست، بلکه از اطلاعاتی که از آن به دست می‌آید، می‌توان به عنوان مکمل داده‌های تصویری در سیستم‌های تله درماتولوژی استفاده کرد. در حال حاضر، نمونه‌گیری از زایده و کشت سلولی آن ممکن است تا یک هفته زمان لازم داشته باشد. مزیت این روش سرعت جمع‌آوری داده‌های آن است و می‌توان این داده‌ها را همراه عکس‌های گرفته شده از زایده برای پزشک ارسال کرد.
آیا محصول شما از نظر تکنیکی قابلیت ورود به فاز تجاری را دارد یا هنوز نیازمند کار تحقیقی بیشتری است؟
این حسگر در حال حاضر در مرحله تحقیقاتی قرار دارد. برای رسیدن به طرحی که بتواند وارد مرحله تولید انبوه شود، نیاز است اصلاحاتی در آن صورت بگیرد و تست‌های کلینیکی بیشتری روی آن انجام شود که هم اکنون در حال بررسی است.
تکنیک‌های تشخیص زواید پوستی
شیوه رایج در پزشکی پوست به این صورت است که پزشک بیمار را مستقیما معاینه و در صورت نیاز از زایدهها نمونه‌برداری می‌کند. در این روش، پزشک در صورت نیاز از حس لامسه خود کمک می‌گیرد تا برخی ویژگی‌های زایده پوستی مانند سفتی و نرمی را که به آنها اشاره شد، حس کند و در تشخیص خود از آن کمک بگیرد. در روش‌های نوین که پزشکی پوست از راه دور یا teledermatology نام دارد، پزشک از راه دور بیمار را معاینه می‌کند. شیوه کار به این صورت است که عکس‌هایی با کیفیت بالا از سوی پزشک عمومی یا پرستار از زایدهها گرفته و برای پزشک متخصص پوست ارسال می‌شود. با مشاهده این تصاویر، پزشک متخصص تشخیص و نظر خود را درخصوص بیماری به مرکز مربوط ارسال می‌کند. همان طور که ذکر شد، در این روش به دلیل فاصله موجود بین پزشک و بیمار، پزشک نمی‌تواند مانند گذشته از حس لامسه خود کمک بگیرد، بنابراین ممکن است در تشخیص زایده دچار مشکل شود. داده‌های سنسور لامسه‌ای ساخته شده این کمبود را جبران می‌کند و به پزشک در رسیدن به یک تشخیص درست یاری می‌رساند.
پونه شیرازی
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: