کریمه‌کنگو ‌بیماری‌ نادر ‌ولی‌ خطرناک‌

کریمه کنگو  اولین بار سال 1944 در کریمه اکراین معرفی و تب خونریزی دهنده نامیده شد.سال 1969 معلوم شد پاتوژن ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است که سال 1956 در کنگو مشاهده شده‌ است و ارتباط این دو مکان و بیماری، اسم فعلی روی آن نهاده شدCCHF    . در انسان، بیماری شدید همراه با مرگ و میر حدود 30 درصد ایجاد می‌کند و شیوع بیمارستانی آن نیز بسیار بالاست. اگر چه این بیماری در گوسفند، گاو و شترمرغ اپیدمی بسیار کوتاه و بدون علائم بالینی ایجاد می‌کند. تاکنون گزارش از ابتلای انسان به این بیماری در اثر مصرف گوشت آلوده گزارش نشده است.

کنه‌ها مخزن ویروس‌اند

ویروس CCHF به وسیله کنه هیالوما منتقل می‌شود.مخزن ویروس در طبیعت اصولا کنه‌ها هستند و گاو، گوسفند، بز وخرگوش نیز به عنوان مخزن مطرح‌اند.  این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار و لاشه حیوان آلوده، سبب ایجاد همه‌گیری‌های ناگهانی می‌شود. این ویروس دارای پوشش پروتئینی و از گروه RNA است.
مقاومت ویروس در برابر حرارت کم است و در دمای 50 درجه به مدت 30 دقیقه از بین می‌رود. بنابراین پختن گوشت یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس می‌شود.

این بیماری بیشتر در مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه، عراق، هند، افغانستان، پاکستان، ایران و غرب چین مشاهده می‌شود. شیوع بالایی از بیماری در میان نیروی‌های نظامی، کارکنان بیمارستان‌ها، کشاورزان و اشخاصی که با دام سروکار دارند مشاهده می‌شود. بیماری در فصول گرم یعنی از اواخر فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه‌ها) شیوع پیدا می‌کند. مواردی در بین اعضای خانواده بیمار و نیروهای پزشکی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیمار رخ داده‌است. پرندگان به بیماری مقاومند (غیر از شترمرغ)، اما می‌توانند با پخش کنه‌های آلوده باعث اپیدمی شوند.جالب آن‌که  بیماری در حیوانات نیز  بدون علامت است.

دانستن این نکته حائز اهمیت است که تب کریمه کنگو از طریق خوردن گوشت یا فرآورده‌های دام آلوده که بخوبی پخته شده باشند و نیز از گزش کنه هیالوما که خون دام آلوده را نخورده است به انسان منتقل نمی‌شود.

پیشگیری یا امنیت زیستی در دام‌

یکی از راه‌های جلوگیری از این بیماری و همچنین بیمار‌ی‌های منتقله بین انسان و حیوان، امنیت زیستی در دام است. امنیت زیستی یعنی: جلوگیری از ورود بیماری به داخل مجموعه از خارج مجموعه، جلوگیری از جابه‌جایی و  انتقال بیماری یا عامل عفونی از داخل یک مجموعه آلوده به سایر مناطق، پاک نگهداشتن و تمیز کردن دامداری، ضدعفونی و سمپاشی محیط دامدار، دفع بهداشتی کود و آلودگی‌ها از محیط دامداری، شستشو و ضد عفونی کردن وسائل و ابزار کار در دامداری، داشتن لباس کار تمیز و ضد عفونی شده از قبل (چکمه،‌ روپوش، ‌شلوار،‌ کلاه و ‌دستکش)، جلوگیری از رفت و آمد افراد متفرقه به دامداری، داشتن حوضچه ضد عفونی جلوی در دامداری، جدا سازی دام‌های بیمار و درمان یا حذف آنها، قرنطینه کردن دام‌های تازه خریداری شده و داشتن آب آشامیدنی تمیز و بهداشتی برای مصرف دام‌ها و شستشوی ظروف و ابزار.

 رعایت بهداشت در دامداری‌ها ضروری‌است‌

به منظور پیشگیری از این بیماری خاص یعنی تب کریمه کنگو، درمناطقی که احتمال وجود دام‌های آلوده و کنه هیالوما وجود دارد، پوشاندن قسمت‌های در معرض گزش بدن، استفاده از لباس کار مخصوص و مواد دورکننده حشرات و بهسازی مکان‌های دام برای در امان ماندن از این بیماری ضروری است. از این رو افرادی که سرو کارشان با دام است ‌ بویژه کشتارکنندگان دام ‌ به دلیل احتمال انتقال این بیماری به واسطه ورود ترشحات و خون دام آلوده از طریق جراحات بدن باید از دستکش استفاده و پس از پایان کار دستان خود را با آب و صابون بشویند.

درمان باید هر چه سریع‌تر انجام شود

پیش از هر چیز باید بدانید که تب کنگو واکسن ندارد.

اساس درمان حمایتی است و شامل تنظیم آب و الکترولیت و درمان اختلال انعقادی درون‌رگی پیش رونده ‌است.
درمان‌های اختصاصی توسط پزشک انجام می‌شود. آنچه پیش از هراقدام دیگری اهمیت دارد، آن‌که بیمار مشکوک به CCHF باید ایزوله شود و با افراد خانواده و نیروهای بیمارستانی در تماس نباشد. تمامی وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش بند، لوله‌های خون، سرنگ‌های استفاده شده و هر وسیله‌ای که با ترشحات بیمار درتماس بوده باید سوزانده شود. همچنین سمپاشی منازل و اصطبل‌ها برای کاهش کنه‌ها و در آخر مصرف مواد ضد عفونی برای گندزدایی توالت‌ها، محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار از عوامل موثر در پیشگیری از این بیماری است.

علائم بیماری را بشناسید

شایع‌ترین ناقل‌ها کنه‌ای به نام هیالوماست. غیر از کنه، اغلب حشرات نیز با تغذیه از خون دام‌های مبتلا،می توانند بیماری را به سایر حیوانات یا انسان انتقال دهند. ضمنا دام در اثر تماس با خون یا ترشحات مبتلایان آلوده می‌شود. دوره کمون (مخفی) بیماری به طور متوسط 4 روز و حداکثر 13 روز است. معمولا تا روز چهارم علائم غیرخونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی، درد عضلانی، پرخونی صورت، پرخونی ملتحمه و چشم، استفراغ و دردهای بالای معده است. علائم خونریزی از روز چهارم شروع می‌شود که به صورت خونریزی از لثه‌ها، بینی، معده، روده و رحم و زیر پوست ناحیه ساق پا و دست‌ها ظاهر می‌شود. مرگ بیمار ناشی از شوک، کم‌خونی، خونریزی شدید ریوی، عفونت منتشر و اختلال انعقادی داخل عروقی پیش رونده‌است و اگر بیماری پیشرفت کند، مشخص‌ترین علامت بیماری که همان لکه‌های خونریزی دهنده زیر جلدی است بروز می‌کند.

 مهدی شیرازی‌