عمار نبرد تمدنی در قاب سینما
شانزدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار با محوریت اصلی «نبرد تمدنی ایران اسلامی با غرب وحشی» و ۱۱اولویت محتوایی کلیدی، در دیماه ۱۴۰۴ برگزار میشود. این دوره از جشنواره که از مهرماه ۱۴۰۴ با انتشار فراخوان آغاز شده، مهلت ارسال آثار را ابتدا تا ۱۵آبان تعیین کرده بود اما بهدلیل استقبال خوب، تا ۲۵آبانماه ۱۴۰۴ تمدید شد.
جشنواره عمار که حالا به شانزدهمین دوره خود رسیده، همچنان بر رویکرد مردمی بودن تأکید دارد و از فیلمسازان حرفهای تا نوجوانان و فعالان فضای مجازی دعوت کرده در روایت این نبرد تمدنی مشارکت کنند. یکی از نوآوریهای این دوره، اضافه شدن بخشهای جدید مانند تولیدات مبتنی بر هوش مصنوعی (ویدئوهای ساختهشده با AI ) و تقویت بخش «فیلم ما»ست که مخصوص تولیدات ساده برای عموم مردم بهویژه نوجوانان طراحی شده. فراخوان بخش فیلم ما در آذر ۱۴۰۴ منتشر شد و مهلت آن تا ۶دیماه تمدید شده است. همچنین بخش بینالملل با موضوع «آمریکا؛ میداندار جنایت» و مهلت ارسال تا ۲۰آذر ۱۴۰۴ فعال است. نمایش مرکزی آثار در دیماه ۱۴۰۴ بهصورت حضوری و آنلاین برگزار میشود و اکرانهای مردمی در سراسر کشور تا پاییز ۱۴۰۵ ادامه خواهد داشت. برگزاری این جشنواره بهانهای شد که با مرضیه هاشمی دبیر و محمدحسین صبوری دبیر اجرایی شانزدهمین جشنواره و مرضیه هاشمی فیلم عمار گفتوگو کنیم.
عمار؛ صدای ملتهای مظلوم عالم
امسال مرضیه هاشمی بهعنوان دبیر در نشست خبری شانزدهمین دوره جشنواره عمار امسال بهصراحت از تمرکز بر «بیداری ملتها» و دعوت از فیلمسازان آفریقا و آمریکای جنوبی صحبت کرد. او در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان گفت عمار در این دوره، از فاز پاسخ به شبهات داخلی وارد فاز شبکهسازی جهانی علیه نظم موجود شده یا خیر، میگوید: نگاه عمار اتفاقا تفاوتی نکرده بلکه معتقد بوده و هست که صدای ملتهایی خواهد بود که در هر نقطه از عالم یا سانسور شدهاند یا برای آنکه صدایشان را بهجایی برسانند هزینههای گوناگون دادهاند. فرقی نمیکند این مظلومیت و استضعاف در کدام مرز جغرافیایی و علیه کدام بعد از استکبار باشد.
در حاشیه جشنواره، سعید خورشیدی رئیس شورای سیاستگذاری درباره ارزشهای زیباییشناختی و دراماتیک جنگ ۱۲روزه صحبت کرد. چالش بزرگ سینمای مقاومت همواره این بوده که چگونه میتوان زیبایی ایستادگی را بدون اینکه مخاطب با غلظت خشونت و خون روبهرو شود تصویرکرد.
هاشمی در این رابطه که آیا فرمهای روایی جدیدی برای بازنمایی این زیباییشناسی بدون افتادن در دام واقعیتگرایی جنگی مشاهده کردهاید، میگوید: اگر منظورتان این است که مخاطبان با نمایش تصاویری از خون ممکن است آن را پس بزنند و دنبال نکنند، معتقد به خلاف این جریان هستم و بهنظرم تصور اشتباهی از ذائقه ملت میتواند باشد. بهلحاظ قالب و فرم، آثار جبهه فرهنگی انقلاب هرساله پیشرفتهای جدی داشتهاند اما اینکه ایستادگی پای میهن و عزت و استقلال و ارزشهای انسانی را به علت تصویر خون مقدس شهدای جبهه مقاومت، فاقد زیبایی شناختی بدانیم اشتباه است. البته چنین تصوری با دعوت به دیدن آثار بخش دفاع مقدس و نهضت جهانی مستضعفین، اصلاح خواهد شد.
توجه به نقش فعالانه زنان در عمار
زنان در سینمای جهان بهطور معمول نقش پررنگتری داشتهاند؛ این در حالی است که بهرغم وجود فداکاری زنان در جبهه و پشت جبهه، کمتر شاهد بازتاب آن بودهایم و سینمای مابهطورمعمول زنان رادرقالب«مادر شهید»یا«همسر صبور» نشان میدهد. این در شرایطی است که نقش زنان در شرایط اخیر جنگ در خاورمیانه نقشی بسیار فعال بوده است. دبیر شانزدهمین جشنواره فیلم عمار در پاسخ به این پرسش که آیا دراین دوره آثاری داریم که «کنشگری سیاسی و استراتژیک» زنان در محور مقاومت را نشان دهند، خاطرنشان میکند: «در کنار بخش «ملت قهرمان» که سوژههایی از این قبیل را در خود جای داده، در سال جدید محورهایی نظیر«اتحاد مقدس»بهطور خاصتری به این دسته از موضوعات پرداخته است.»
فلسفه عمار استفاده از ظرفیتهاست
یکی از نقدهای همیشگی مساله اقتصاد این آثار است. فیلمسازان جوانی که با بودجههای اندک شخصی کار میکنند، در برابر پروژههای بزرگ دولتی قرار میگیرند. او درباره اینکه آیا عمار سازوکاری طراحی کرده که این فیلمسازان مستقل بتوانند از طریق اکرانهای مردمی به چرخه اقتصادی پایدار برسند، میگوید: «عمار برای معرفی این ظرفیتها شکل گرفته و تاکنون نهتنها گنجینه بزرگی از سوژهها و هنرمندان را به جبهه هنری کشور معرفی کرده و شناسانده، بلکه پس از گذشت ۱۵ سال میتواند ادعا کند که امروز در حوزه مستند، به پرچمداری هنرمندان انقلابی و مسلمان رسیدهایم.»
سه محور جدید جشنواره عمار
در ادامه این گزارش، سراغ محمدحسین صبوری، دبیر اجرایی شانزدهمین جشنواره عمار رفتهایم، او درباره رویدادهای امسال جشنواره به جامجم میگوید: «با توجه به اتفاقاتی که در یکسال اخیر رخ داد، طبق روال هرسال، چه در موضوعات و چه در قالبها سعی میکنیم بهروز باشیم و متناسب با اتفاقات جدید موضوعات را تقسیمبندی کنیم. تاکنون بیش از ۲۰۰۰ اثر به دبیرخانه رسیده که ۴۵۰ فیلم در بخش مستند هستند. فراخوان جشنواره در ۱۱بخش تنظیم شده که «اتحاد مقدس»، «دانشگاه؛ دژ دانش» و «نبرد تمدنی ایران اسلامی با غرب وحشی» سه محور جدید جشنواره امسال هستند. همچنین پویش نوجوانانه فیلم ما نیز با موضوع جنگ ۱۲ روزه فلسطین در قالبی مستقل آغاز به کار خواهد کرد.»
دریافت بیش از ۳۰۰۰ اثر در قالبهای مختلف
او در پاسخ به این پرسش که چه تعداد آثار در بخشهای مختلف به جشنواره رسیده و شیوه داوری و دریافت جایزه براساس چه معیاری است، عنوان میکند: «بیش از۳۰۰۰ اثر در قالبهای مختلف دریافت شده که بهتفکیک بخشها، هیات انتخاب بازبینی را انجام میدهد و آثار بخش مسابقه را تعیین میکند که این آثار را داوران-که اسامی آنها از رسانههای رسمی جشنواره منتشر میشود-میبینند و برگزیدهها از بین آثار بخش مسابقه تعیین میشوند.» یکی از بخشهای جدید جشنواره عمار امسال مربوط به هوش مصنوعی است. او درباره معیارهای لازم برای پذیرش آثار در این بخش تشریح میکند: «تنها معیار ما برای پذیرش آثار در بخش هوش مصنوعی مربوط به فیلمهایی است که در این حوزه ساخته شده است. بهعبارتی، آثار ویدئوییای که در بخش هوش مصنوعی با استفاده از این ابزار تولید شده است.»
اختصاص جایزه فرانچسکو به چهره غربزده سال
امسال جایزهای برای غربزدهترین چهره اختصاص داده شده که نامش فرانچسکوست. صبوری در این رابطه میافزاید: جایزه فرانچسکو به چهره غربزده سال که بیشترین تلاش را در جهت سفیدشویی جنایتهای تمدن غرب در داخل ایران انجام داده، تعلق میگیرد. برخی ازمسئولان هستند که سالهاست ازتمدن غرب حمایت میکنند وحتی پس از جنگ ۱۲روزه باز هم تلاشهایی برای حمایت از این تمدن و جدا کردن آن از آمریکا داشتند؛ از اینرو ما در بخش فرانچسکو قرار است با رأی مردم جایزه کسی را که در داخل کشور بیشترین حمایت از تمدن غربی داشته، اهدا کنیم.
حضور قابل توجه فیلمسازان خارجی
او همچنین در پاسخ به این پرسش که چطور راهبرد اکران بینالمللی آثار مستند را برای تقویت روایت امت مقاومت با محدودیتهای رسانهای جهانی هماهنگ میکنید، میگوید: همانطور که میدانید در بخش بینالملل، فراخوان مستقلی منتشر شده و تأکید و تلاش ما این است تا علاوه بر مجموعههای تولیدی و گروههای تولیدکننده آثار هنری، نهادها و سازمانهایی که تولیدکننده آثار هنری هستند، فیلمسازان مستقل شناسایی ودعوت شوند وآثارشان رابه جشنواره ارسال کنندکه چنین اتفاقی هم افتاده و حضور فیلمسازان مستقل غیرایرانی در فراخوان قابل توجه بوده است. بعد از ارزیابی و داوری آثار، برای اکران آثار بینالملل چه در سینما و چه در فضای اکران آنلاین هم برنامه داریم؛ به این شکل که با اجازه خود تولیدکننده و صاحب اثر، آن آثار متناسب با موضوع به شکل آنلاین درکشورهای دیگر، به فارسی وزبانهای دیگرهم زیرنویس و دوبله و اکران آنلاین میشود.چنین اتفاقی برای آثار فارسی ماهم میافتد و آثاری که در حوزه بینالملل و مقاومت و مناسب اکران در خارج از کشور باشند، ترجمه یا زیرنویس میشود تا بستر اکران غیرآنلاین برای مخاطبان غیرایرانی نیز فراهم شود.
معرفی بعضی آثار جشنواره عمار
دو اثر «جفت» و «الرفیق» در قالب«فیلم ما» به کارگردانی شهروز چقازردی امسال در شانزدهمین جشنواره فیلم عمار شرکت دارند. جفت با داستانی خلاقانه از درخواست یک پرستار برای اعزام به جبهه، قلبهای یک زوج را در آستانه ایثار به نمایش میگذارد. همزمان، الرفیق با استعارهای بصری، پیروزی ایران مقابل رویکردهای غربزده را روایت میکند. «نجات» و «دنیای من» از آثار حسین جمشیدی، کارگردان دهه هشتادی دو اثر دیگر در این جشنواره است. نجات روایتگر تلاش پسربچه برای رها کردن پرچم کشورمان از سیمهای خاردار و دنیای من نیز اثری کودکانه و وطنپرستانه از هدیهای است که یک پسربچه قصد دارد به دوستش بدهد. همچنین فیلم دیگر مستند «شیرینی قرآن» به کارگردانی سعید شیرغلامی روایتی ازیک قنادیزدی است که خادم دارالقرآن حرم امام رضا(ع)است وازشیرینی قرآن در زندگیاش میگوید.
عمار؛ صدای ملتهای مظلوم عالم
امسال مرضیه هاشمی بهعنوان دبیر در نشست خبری شانزدهمین دوره جشنواره عمار امسال بهصراحت از تمرکز بر «بیداری ملتها» و دعوت از فیلمسازان آفریقا و آمریکای جنوبی صحبت کرد. او در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان گفت عمار در این دوره، از فاز پاسخ به شبهات داخلی وارد فاز شبکهسازی جهانی علیه نظم موجود شده یا خیر، میگوید: نگاه عمار اتفاقا تفاوتی نکرده بلکه معتقد بوده و هست که صدای ملتهایی خواهد بود که در هر نقطه از عالم یا سانسور شدهاند یا برای آنکه صدایشان را بهجایی برسانند هزینههای گوناگون دادهاند. فرقی نمیکند این مظلومیت و استضعاف در کدام مرز جغرافیایی و علیه کدام بعد از استکبار باشد.
در حاشیه جشنواره، سعید خورشیدی رئیس شورای سیاستگذاری درباره ارزشهای زیباییشناختی و دراماتیک جنگ ۱۲روزه صحبت کرد. چالش بزرگ سینمای مقاومت همواره این بوده که چگونه میتوان زیبایی ایستادگی را بدون اینکه مخاطب با غلظت خشونت و خون روبهرو شود تصویرکرد.
هاشمی در این رابطه که آیا فرمهای روایی جدیدی برای بازنمایی این زیباییشناسی بدون افتادن در دام واقعیتگرایی جنگی مشاهده کردهاید، میگوید: اگر منظورتان این است که مخاطبان با نمایش تصاویری از خون ممکن است آن را پس بزنند و دنبال نکنند، معتقد به خلاف این جریان هستم و بهنظرم تصور اشتباهی از ذائقه ملت میتواند باشد. بهلحاظ قالب و فرم، آثار جبهه فرهنگی انقلاب هرساله پیشرفتهای جدی داشتهاند اما اینکه ایستادگی پای میهن و عزت و استقلال و ارزشهای انسانی را به علت تصویر خون مقدس شهدای جبهه مقاومت، فاقد زیبایی شناختی بدانیم اشتباه است. البته چنین تصوری با دعوت به دیدن آثار بخش دفاع مقدس و نهضت جهانی مستضعفین، اصلاح خواهد شد.
توجه به نقش فعالانه زنان در عمار
زنان در سینمای جهان بهطور معمول نقش پررنگتری داشتهاند؛ این در حالی است که بهرغم وجود فداکاری زنان در جبهه و پشت جبهه، کمتر شاهد بازتاب آن بودهایم و سینمای مابهطورمعمول زنان رادرقالب«مادر شهید»یا«همسر صبور» نشان میدهد. این در شرایطی است که نقش زنان در شرایط اخیر جنگ در خاورمیانه نقشی بسیار فعال بوده است. دبیر شانزدهمین جشنواره فیلم عمار در پاسخ به این پرسش که آیا دراین دوره آثاری داریم که «کنشگری سیاسی و استراتژیک» زنان در محور مقاومت را نشان دهند، خاطرنشان میکند: «در کنار بخش «ملت قهرمان» که سوژههایی از این قبیل را در خود جای داده، در سال جدید محورهایی نظیر«اتحاد مقدس»بهطور خاصتری به این دسته از موضوعات پرداخته است.»
فلسفه عمار استفاده از ظرفیتهاست
یکی از نقدهای همیشگی مساله اقتصاد این آثار است. فیلمسازان جوانی که با بودجههای اندک شخصی کار میکنند، در برابر پروژههای بزرگ دولتی قرار میگیرند. او درباره اینکه آیا عمار سازوکاری طراحی کرده که این فیلمسازان مستقل بتوانند از طریق اکرانهای مردمی به چرخه اقتصادی پایدار برسند، میگوید: «عمار برای معرفی این ظرفیتها شکل گرفته و تاکنون نهتنها گنجینه بزرگی از سوژهها و هنرمندان را به جبهه هنری کشور معرفی کرده و شناسانده، بلکه پس از گذشت ۱۵ سال میتواند ادعا کند که امروز در حوزه مستند، به پرچمداری هنرمندان انقلابی و مسلمان رسیدهایم.»
سه محور جدید جشنواره عمار
در ادامه این گزارش، سراغ محمدحسین صبوری، دبیر اجرایی شانزدهمین جشنواره عمار رفتهایم، او درباره رویدادهای امسال جشنواره به جامجم میگوید: «با توجه به اتفاقاتی که در یکسال اخیر رخ داد، طبق روال هرسال، چه در موضوعات و چه در قالبها سعی میکنیم بهروز باشیم و متناسب با اتفاقات جدید موضوعات را تقسیمبندی کنیم. تاکنون بیش از ۲۰۰۰ اثر به دبیرخانه رسیده که ۴۵۰ فیلم در بخش مستند هستند. فراخوان جشنواره در ۱۱بخش تنظیم شده که «اتحاد مقدس»، «دانشگاه؛ دژ دانش» و «نبرد تمدنی ایران اسلامی با غرب وحشی» سه محور جدید جشنواره امسال هستند. همچنین پویش نوجوانانه فیلم ما نیز با موضوع جنگ ۱۲ روزه فلسطین در قالبی مستقل آغاز به کار خواهد کرد.»
دریافت بیش از ۳۰۰۰ اثر در قالبهای مختلف
او در پاسخ به این پرسش که چه تعداد آثار در بخشهای مختلف به جشنواره رسیده و شیوه داوری و دریافت جایزه براساس چه معیاری است، عنوان میکند: «بیش از۳۰۰۰ اثر در قالبهای مختلف دریافت شده که بهتفکیک بخشها، هیات انتخاب بازبینی را انجام میدهد و آثار بخش مسابقه را تعیین میکند که این آثار را داوران-که اسامی آنها از رسانههای رسمی جشنواره منتشر میشود-میبینند و برگزیدهها از بین آثار بخش مسابقه تعیین میشوند.» یکی از بخشهای جدید جشنواره عمار امسال مربوط به هوش مصنوعی است. او درباره معیارهای لازم برای پذیرش آثار در این بخش تشریح میکند: «تنها معیار ما برای پذیرش آثار در بخش هوش مصنوعی مربوط به فیلمهایی است که در این حوزه ساخته شده است. بهعبارتی، آثار ویدئوییای که در بخش هوش مصنوعی با استفاده از این ابزار تولید شده است.»
اختصاص جایزه فرانچسکو به چهره غربزده سال
امسال جایزهای برای غربزدهترین چهره اختصاص داده شده که نامش فرانچسکوست. صبوری در این رابطه میافزاید: جایزه فرانچسکو به چهره غربزده سال که بیشترین تلاش را در جهت سفیدشویی جنایتهای تمدن غرب در داخل ایران انجام داده، تعلق میگیرد. برخی ازمسئولان هستند که سالهاست ازتمدن غرب حمایت میکنند وحتی پس از جنگ ۱۲روزه باز هم تلاشهایی برای حمایت از این تمدن و جدا کردن آن از آمریکا داشتند؛ از اینرو ما در بخش فرانچسکو قرار است با رأی مردم جایزه کسی را که در داخل کشور بیشترین حمایت از تمدن غربی داشته، اهدا کنیم.
حضور قابل توجه فیلمسازان خارجی
او همچنین در پاسخ به این پرسش که چطور راهبرد اکران بینالمللی آثار مستند را برای تقویت روایت امت مقاومت با محدودیتهای رسانهای جهانی هماهنگ میکنید، میگوید: همانطور که میدانید در بخش بینالملل، فراخوان مستقلی منتشر شده و تأکید و تلاش ما این است تا علاوه بر مجموعههای تولیدی و گروههای تولیدکننده آثار هنری، نهادها و سازمانهایی که تولیدکننده آثار هنری هستند، فیلمسازان مستقل شناسایی ودعوت شوند وآثارشان رابه جشنواره ارسال کنندکه چنین اتفاقی هم افتاده و حضور فیلمسازان مستقل غیرایرانی در فراخوان قابل توجه بوده است. بعد از ارزیابی و داوری آثار، برای اکران آثار بینالملل چه در سینما و چه در فضای اکران آنلاین هم برنامه داریم؛ به این شکل که با اجازه خود تولیدکننده و صاحب اثر، آن آثار متناسب با موضوع به شکل آنلاین درکشورهای دیگر، به فارسی وزبانهای دیگرهم زیرنویس و دوبله و اکران آنلاین میشود.چنین اتفاقی برای آثار فارسی ماهم میافتد و آثاری که در حوزه بینالملل و مقاومت و مناسب اکران در خارج از کشور باشند، ترجمه یا زیرنویس میشود تا بستر اکران غیرآنلاین برای مخاطبان غیرایرانی نیز فراهم شود.
معرفی بعضی آثار جشنواره عمار
دو اثر «جفت» و «الرفیق» در قالب«فیلم ما» به کارگردانی شهروز چقازردی امسال در شانزدهمین جشنواره فیلم عمار شرکت دارند. جفت با داستانی خلاقانه از درخواست یک پرستار برای اعزام به جبهه، قلبهای یک زوج را در آستانه ایثار به نمایش میگذارد. همزمان، الرفیق با استعارهای بصری، پیروزی ایران مقابل رویکردهای غربزده را روایت میکند. «نجات» و «دنیای من» از آثار حسین جمشیدی، کارگردان دهه هشتادی دو اثر دیگر در این جشنواره است. نجات روایتگر تلاش پسربچه برای رها کردن پرچم کشورمان از سیمهای خاردار و دنیای من نیز اثری کودکانه و وطنپرستانه از هدیهای است که یک پسربچه قصد دارد به دوستش بدهد. همچنین فیلم دیگر مستند «شیرینی قرآن» به کارگردانی سعید شیرغلامی روایتی ازیک قنادیزدی است که خادم دارالقرآن حرم امام رضا(ع)است وازشیرینی قرآن در زندگیاش میگوید.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
گفت و گو
اصغر شرفی در گفتوگو با جام جم آنلاین:
دیگر در فوتبال کاری ندارم / با کوتولهها یکی نمیشوم
تینا چهارسوقی امین در گفتوگو با جام جم آنلاین: