دوبله؛ مظلوم اما تاثیرگذار است

او با یادگیری از پیشکسوتان و تجربه‌های عملی، نه‌تنها توانست میراث خانوادگی را ادامه دهد بلکه نگاه تازه‌ای به دوبله، نمایش رادیویی و چالش‌های حرفه‌ای امروز ارائه کرده است؛ ازضعف ترجمه و ارزان‌کاری تا تهدید کیفیت و ضرورت حمایت از نسل جدید دوبلورها. قصه امیر منوچهری روایت یک خانواده هنرمند، با پشتکار و عشق به حرفه‌شان که آثاری جاودانه و ماندگار  برای مخاطب، می آفرینند.
 
خانواده‌ای در دل دوبله
امیر منوچهری، مدیر دوبلاژ و دوبلور پیشکسوت، متولد دهم اردیبهشت ۱۳۵۸ است. او فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۷۹ با ورود همزمان به رادیو و دوبله آغاز کرد. ورود به عرصه دوبله آسان به نظر نمی رسید؛ زیرا پدرش شدیدا مخالف بود اما او سرانجام مسیر خود را پیدا کرد و وارد حرفه‌ای شد که از کودکی با آن آشنایی داشت.وی درباره تاثیر خانواده بر مسیر حرفه‌ای خود می‌گوید: «حضور پدر و برادرم در این حرفه باعث شد پیش از ورود به کار، بزرگان دوبله را بشناسم. بسیاری از پیشکسوتان برایم همچون عمو و خاله بودند اما زمانی که وارد این حرفه شدم، شرایط شکل دیگری یافت. سال‌ها در دوبله من را پسر حمید  می‌نامیدند، بعد برادر وحید  و پس از حدود شش سال با نام خودم، امیر منوچهری، شناخته شدم. این‌که این امر مزیت به شمار می‌آید یا چالش، قضاوت با مخاطبان است. امیر منوچهری دوره‌های آموزشی خود را نزد مرحوم رأفت هاشم‌پور و غلامعلی افشاریه گذراند و همزمان با هم‌دوره‌ای‌های سال‌های ۷۹ و ۸۰ فعالیت‌های جانبی را نیز تجربه کرد.
او توضیح می‌دهد: «ورود همزمان به کارورزی و پروژه‌ها، باعث شد نخستین تجربه‌هایم دقیق در ذهنم نماند.نخستین تجربه رسمی رادیویی او نمایشی بود به کارگردانی مجید حمزه در برنامه‌ «بچه‌های انقلاب» یا «بوی گل آفتاب» : «نقشی کوچک داشتم، به جای یک نیمکت. آن زمان نزد پدر کارآموزی می‌کردم و اجازه ورود به استودیو را نداشتم اما آقای حمزه اعتماد کرد و نخستین نقش رسمی‌ام رقم خورد.»
اولین تجربه دوبله‌اش را به خاطر نمی‌آورد اما فضای استودیوهای شبکه دو، برایش فراموش‌نشدنی است: راهروهای تاریک و اتاق‌های کوچک پر از ابهت بود. دوبله در آن سال‌ها شأن خاصی داشت و فضای استودیو شبیه پادگان بود. 
سال‌هاست آن حال‌وهوا از بین رفته و نمی‌دانم خوب است یا بد؛ امروز فضا دوستانه‌تر شده و نسل جدید با سختگیری‌های گذشته سازگار نیست.او از فرشید شکیبا، مدیر واحد دوبلاژ سیما، قدردانی می‌کند: آقای شکیبا خودش هنرمند است و دغدغه هنر دارد، نه مدیری که پشت میز بنشیند. تلاش‌هایش برای بهبود شرایط دوبله ارزشمند است. اصلاح برخی مشکلات زمان‌بر است اما رویکردی امیدبخش دارد.امیر منوچهری، ضعف ترجمه را یکی از آسیب‌های جدی می‌داند: دوبله زبان معیار و محاوره را برای مخاطب می‌سازد اما مترجمان امروز تسلط کافی بر زبان فارسی ندارند. 
هر مترجمی پیش از تسلط بر زبان‌های دیگر باید فارسی را به‌درستی بداند، بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها نیز جذابیت سابق را ندارند و این موضوع بر کیفیت دوبله تاثیر می‌گذارد.با وجود این، نسبت به نسل جدید دوبلورها امیدوار است: نسل جدید بسیار بااستعداد هستند، اغلب دوره‌های آموزشی را گذرانده و با فضا آشنا هستند. امیدوارم مسئولان اهمیت بیشتری به این حرفه بدهند. دوبله همیشه مظلوم‌بوده اما تاثیر آن در جامعه بسیار گسترده است.
او درباره مشکلات امروز دوبله می‌گوید: محدودیت بودجه و رقابت پلتفرم‌ها برای عرضه سریع محصولات، باعث شده کیفیت قربانی شود. پس از کرونا و افزایش سرعت کار با تکنولوژی، کیفیت تاحدی افت کرده است. اکنون برخی افراد غیرحرفه‌ای بدون عضویت رسمی در انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم ایران، صرفا با علاقه یا روابط، پروژه‌ها را انجام می‌دهند و آثار منتشر می‌شود. این موضوع جای تعجب دارد. مسابقه سرعت و ارزان‌کاری بزرگ‌ترین آسیب فعلی دوبله است.منوچهری معتقد است ادامه فعالیت برخی شبکه‌ها و پلتفرم‌ها با افراد غیرحرفه‌ای، تهدید جدی برای کیفیت دوبله است و باید اصلاح شود.او درباره رابطه دوبله ونمایش رادیویی می‌گوید: هر دو مبتنی برصدا هستند اما درماهیت متفاوت‌ هستند. در نمایش رادیویی، شخصیت با صدا ساخته می‌شود. در دوبله نیز باید شخصیت خلق شود اما بخشی از آن توسط بازیگر اصلی انجام شده است. اگر دوبله بخواهد به هنر تبدیل شود، شخصیت باید در صدا دوباره شکل گیرد.
امیر منوچهری درباره اهمیت دوبله می‌گوید: تا زمانی که دوبله جدی گرفته نشود، اثرگذاری واقعی آن ممکن نیست. جایگاه حرفه‌ای و مالی دوبله باید ارتقا یابد. تقریبا ۷۰ درصد تولیدات شبکه‌های صداوسیما به دوبله وابسته‌اند، ازمستند وانیمیشن تا سریال و سینمایی و مستندهای سیاسی اما دوبله هیچ‌گاه جایگاه واقعی خود را نیافته است.وی درپایان خطاب به تازه‌واردان دوبله می‌گوید: از دوستان جدید می‌خواهم این ذهنیت را کنار بگذارندکه راهنمایی پیشکسوتان ازسرحسادت است.این تصور غلطی بود که ما هم‌نسلان قبلی نیز داشتیم اما باید بگویم همه ماهمکار وهم‌مسیر هستیم وهدف، تحقق بهترین نتیجه است.هر راهنمایی برای ارتقای کیفیت کار است و اگرنسل جدید این ذهنیت را کنار بگذارد، اتفاقات بسیار خوبی رخ خواهد داد.