چکیده سیاست خارجی دولت ترامپ در سخنرانی مراسم تحلیف او به شکل واضحی نمایان شد؛ جایی که این معامله‌گر املاک خطاب به جمعیت گفت: «آمریکا دیگر هزینه مالی ملت‌ها را نخواهد پرداخت و به کسی چک سفید امضا نخواهیم داد!» دوست نزدیک رئیس‌جمهور پیش از انتصاب، تجربه محسوسی در تحولات دیپلماتیک نداشته است. با وجود این شخصیت همکاری‌جویانه‌تری نسبت به ترامپ در قبال دیگران دارد؛ به‌عنوان مثال مسئولیت انتقال دولت از کابینه بایدن به ترامپ را برعهده داشت.سوگلی ترامپ در کاخ سفید بدون رقیب و دشمن نیست؛ مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و مایک والتز، مشاور امنیت ملی به‌عنوان نمایندگان گفتمان نئوکانها در دولت با رویه‌های گفت‌وگوجویانه ویتکاف مخالف هستند. زورآزمایی حامیان گفتمان ترامپیسم و نومحافظه‌کاران از قدرت مانور ویتکاف در مذاکرات مختلف میکاهد.
سرنوشت مبهم غزه
نخستین آزمون نماینده ویژه، در غرب آسیا رقم خورد؛ ویتکاف با سفر به فلسطین اشغالی و گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به دوربین رسانه‌ها قول «بازگشت اسیران» صهیونیست را داد. هرچند با حمایت از «ایده کوچ اجباری» ترامپ حسن‌نیت خود را در میان طرف فلسطینی از بین برد.از ابتدای سال میلادی، ویتکاف نقش مهمی در مذاکرات بین اسرائیل و حماس ایفا کرده است؛ او در تأمین توافق آتش‌بس ژانویه کمک کرده که تاکنون به آزادی بخشی از اسرای باقیمانده اسرائیلی در ازای آزادی اسیران فلسطینی منجر شده است.با نقض آتش‌بس توسط ارتش اشغالگر قدس در اوایل ماه مارس و یورش مجدد قوای زمینی و هوایی صهیونیست به باریکه غزه؛ دستاوردهای نیم‌بند ویتکاف در فلسطین اشغالی مخدوش شد. درواقع می‌توان گفت که فرستاده ویژه با عدم رعایت بی‌طرفی بین تل‌آویو و غزه اعتماد به خود را میان فلسطینی از دست داده است.
شعله‌های جنگ اوکراین
ویتکاف به همراه وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا از نمایندگان کاخ سفید در مذاکره با طرف روسی به میزبانی سعودی‌ها بودند. هرچند که همکاران نماینده ویژه خاورمیانه صبغه ضدروسی دارند اما ویتکاف با پشتیبانی شخص ترامپ راهبرد «معکوس کیسینجر» را دنبال می کند.هنری کیسینجر، وزیر امورخارجه برجسته آمریکا در دهه ۱۹۷۰ برای احیای قدرت نسبی آمریکا در برابر شوروی بعد از باتلاق ویتنام و رکود اقتصادی به سمت عادی‌سازی روابط با جمهوری خلق چین تحت رهبری مائو حرکت کرد تا پکن را مقابل مسکو قرار دهد. امروزه، دولت ترامپ خواهان اجرای معکوس این راهبرد است؛ ویتکاف با سفر به روسیه و گفت‌وگوی سه ساعته با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در کنار آزادی یک شهروند آمریکایی محبوس ثابت کرده که باایده نزدیکی به مسکو همسوست،اما عدم تحقق انتظارات روسیه در مذاکرات صلح حول محور آینده اوکراین (عدم پیوستن به پیمان ناتو، کاهش توان نظامی و تغییر ساختار سیاسی) در کنار عدم تمایل جنگ‌طلبان حزب جمهوریخواه به طرح رفاقت با پوتین مانند پرونده نوار غزه، دستاوردهای دیپلماتیک ویتکاف را به محاق برده است.
دشمنان داخلی
نماینده ویژه ترامپ همزمان که در پرونده‌های اوکراین و غزه مشغول است؛ با پیکار در جبهه داخلی نیز مواجه شده. نئوکانهای جمهوریخواه ابتدا صلاحیت او را در جایگاه دیپلمات در محافل خصوصی به چالش کشیدند و سپس با گفتمان جنبش ترامپیسم (اولویت معامله بر اقدام نظامی) مورد حمایت ویتکاف نیز عناد آشکاری دارند. ویتکاف که به ترامپیسم نزدیک است، رویکردی معامله‌محور و عمل‌گرایانه دارد و به دیپلماسی مستقیم و سریع معتقد است و از تاکتیک‌های مذاکره‌ای استفاده می‌کند که ریشه در تجربه‌اش به‌عنوان یک غول املاک و مستغلات دارد. از سوی دیگر، مارکو روبیو و مایک والتز به‌عنوان یک نئوکان، طرفدار سیاست‌های سنتی جمهوریخواهان که بر حفظ هژمونی ایالات متحده و استفاده از قدرت نظامی تأکید دارد هستند. این اختلاف دیدگاه‌ها باعث شده که روبیو و ویتکاف در برخی مسائل، مانند نحوه تعامل با ایران یا اسرائیل، رویکردهای متفاوتی داشته باشند. روبیو به فشار نظامی و تحریم‌ها تأکید دارد، در حالی که ویتکاف به‌دنبال مذاکرات و توافق‌های سریع‌تر است.
فرصت طلایی در عمان
با توجه به عدم خاتمه پرونده‌های غزه و اوکراین، گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مسقط برای ویتکاف فرصت مهمی جهت اثبات توانایی‌های خود به کاخ سفید و رقبای ناراضی است. شکست در برقراری صلح در اروپای شرقی و کرانه شرقی مدیترانه اقتدار ویتکاف را میان دیپلمات‌های آمریکایی کاهش داده و احتمال توطئه‌هایی علیه جایگاه او در واشنگتن وجود دارد. ویتکاف در ذهن ترامپ به‌عنوان فردی که می‌تواند نتایج ملموسی به دست آورد تثبیت شده و این به موقعیت کنونی او به‌عنوان حل‌وفصل‌کننده اصلی مشکلات آمریکا منجر شده است؛ بااین حال،دستیابی به صلح پایدار در اوکراین و خاورمیانه در نهایت حول محور مسائلی همچون عدالت وحاکمیت ملی خواهد چرخید،مسائلی که ویتکاف از آنها اجتناب می‌کند.
ویتکاف پلیس خوب مذاکرات؟
نماینده ویژه ترامپ در گفت‌وگو با تاکر کارلسون، مجری معروف آمریکایی برخی از دیدگاه‌های خود حول محور منطقه غرب آسیا را مطرح کرد؛ استیو ویتکاف اشاره می‌کند که قطر به‌دلیل تلاش برای حفظ ثبات در منطقه، به طور مکرر در رسانه‌های آمریکا به‌عنوان هم‌پیمان ایران متهم می‌شود، در حالی که هدف این کشور بیشتر ثبات است. ویتکاف توضیح می‌دهد که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، به‌‌رغم برخی اختلافات، روابط گسترده‌ای با اسرائیل دارند و همکاری‌های اقتصادی و فنی میان این کشورها می‌تواند به بازارهای بزرگ‌تری در خاورمیانه منجر شود که توان رقابت با اروپا را خواهد داشت. در نهایت ویتکاف بر اهمیت دیپلماسی برای حل مشکلات منطقه‌ای تأکید می‌کند و معتقد است که باید از مذاکره و رفع سوءتفاهم‌ها برای حل مسائل ایران و سایر بحران‌ها استفاده کرد. او بر این باور است که اگر ایران نیز به این رویکرد پاسخ مثبت دهد، می‌توان به یک توافق دیپلماتیک دست یافت. به نظر برخی کارشناسان اظهارات ویتکاف پوششی بر اهداف توسعه‌طلبانه آمریکا در منطقه است.
